Pay As You Throw: Municipalities Not Committed for 2027 - Demand Clear Answers

Διάσταση απόψεων κυριαρχεί στις τοποθετήσεις του κράτους και των τοπικών αρχών για τους λόγους που, παρά την αρχική στοχοθέτηση για καθολική εφαρμογή του Πληρώνω όσο Πετώ στις αρχές του 2026 για όλες τις ροές εκτός από τα οργανικά (Ημερίδα Τμήματος Περιβάλλοντος - 28/02/2025, δήμαρχος Κουρίου στον «Π» - 06/04/2025), η αρχή θα γίνει μόνο με τους μεγάλους παραγωγούς τους προσεχείς μήνες. Αυτό που γίνεται αντιληπτό είναι ότι καμία από τις δύο πλευρές δεν αναλαμβάνει την ευθύνη για την παράταση στην εφαρμογή μίας νομοθεσίας που απέναντι σε ευρωπαϊκές δεσμεύεις, θα έπρεπε να γίνει από τον Ιούλιο του 2024. Ακολούθησαν εξαγγελίες για εφαρμογή στις αρχές του 2025, μετά για τις αρχές του 2026... Ωστόσο όλα συνεχίζουν να παραμένουν ρευστά και θολά, την ίδια ώρα που η ανεξέλεγκη απόρριψη στην ύπαιθρο, από όπου συχνά ξεσπούν πυρκαγιές, οργιάζει και όγκοι αποβλήτων θάβονται και ξαναθάβονται στις ΟΕΔΑ Πεντακώμου και Κόσιης, αλλά και στον ΧΥΤΑ Πάφου.
Δύο διαφορετικές εικόνες
Το Τμήμα Περιβάλλοντος σήμερα θεωρεί ότι οι Δήμοι θα μπορούσαν να ξεκινήσουν από το 2026. «Δεν υπάρχει κάτι που να εκκρεμεί, ώστε να πούμε ότι ‘‘φταίει το κράτος’’», ανέφερε εμφατικά στον «Π» η ανώτερη λειτουργός και υπεύθυνη για το Πληρώνω όσο Πετώ στο Τμήμα Περιβάλλοντος, Ιωάννα Κωνσταντινίδου, στην οποία θέσαμε ένα προς ένα τα σημεία που προβληματίζουν σήμερα την Ένωση Δήμων, όπως παρατίθενται σε επιστολή της 29ης Σεπτεμβρίου που απέστειλε στη Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος. Από την άλλη, σε δηλώσεις του στον «Π» ο πρόεδρος τη Ένωσης Δήμων, Ανδρέας Βύρας, τόνισε ότι ακόμα δεν έχουν λάβει ξεκάθαρη απάντηση για τα εξής σημεία της επιστολής:
- Υποδομές οργανικών αποβλήτων – Χωροθέτηση και κόστος επεξεργασίας
- Χρηματοδότηση εξοπλισμού και δράσεων
- Προκήρυξη διαγωνισμών προμήθειας κοινού εξοπλισμού
- Πρόσληψη επιθεωρητών – κάλυψη κόστους
- Πράσινα σημεία
- Αδειοδότηση Συλλογικού Συστήματος Αποβλήτων Συσκευασιών
Μάλιστα ο κ. Βύρας ανέφερε ότι αν δεν λάβουν επίσημα ξεκάθαρες απαντήσεις, δεν θα συνηγορήσουν στην εφαρμογή του Συστήματος ούτε στις αρχές του 2027, όταν του μεταφέραμε την πληροφόρηση που έδωσε στον «Π» η κα Κωνσταντινίδου, ότι το περασμένο Σεπτέμβριο, όταν έγινε η τελευταία σύσκεψη των δύο πλευρών μέσω της σχετικής ομάδας εργασίας, συμφώνησαν για το συγκεκριμένο χρονικό ορόσημο. «Δεν μπορούμε να πούμε πότε θα είμαστε έτοιμοι, εάν δεν έχουμε ξεκάθαρες απαντήσεις. Αν βγαίναμε σε προσφορές για εξοπλισμούς, όπως για προπληρωμένους κάδους, ενδεχομένως να χρειαστούν και δύο χρόνια μέχρι να έρθουν στην Κύπρο», τόνισε ο κ. Βύρας.
Διαβάστε επίσης:
- Σκάνδαλο ΟΕΔΑ Πεντακώμου: 9 κοινότητες προειδοποιούν την κυβέρνηση με αγωγές
- Καιγόμαστε από τα σκουπίδια μας - Δημόσιοι κίνδυνοι ΧΥΤΑ, ΧΥΤΥ, ΧΑΔΑ και ΟΕΔΑ
- Αιτήματα από 18 κοινότητες για προσωρινά πράσινα σημεία – Τα πλάνα του κράτους
- Στο κενό η τοποθέτηση GPS σε όλα τα οχήματα αποβλήτων
Υποδομές
Για το πρώτο σημείο που θέτει η Ένωση Δήμων, τις υποδομές οργανικών αποβλήτων, η κα Κωνσταντινίδου υποστήριξε ότι είναι όλα έτοιμα. «Να ξεκινήσουν και είναι όλα έτοιμα», είπε χαρακτηριστικά, υπό την έννοια ότι η ΟΕΔΑ Κόσιης και ο ιδιωτικός τομέας είναι σε θέση να απορροφήσουν τα οργανικά απόβλητα. «Έγινε μελέτη τον Φεβρουάριο του 2025. Υπάρχουν μονάδες αδειοδοτημένες, οι οποίες μπορούν να παραλάβουν τα οργανικά απόβλητα», σημείωσε. Αυτή θα είναι μία προσωρινή λύση, μέχρι να γίνει η αναβάθμιση της ΟΕΔΑ Πεντακώμου, με την οποία προχωρά το κράτος, όπως είπε, αλλά και η μονάδα οργανικών στην επαρχία Πάφου, η οποία βρίσκεται στο στάδιο μελετών βιωσιμότητας. Προγραμματίζεται να γίνουν και άλλες, στις επαρχίες Αμμοχώστου και Λευκωσίας, όμως η ΟΕΔΑ Πεντακώμου και η μονάδα οργανικών στην Πάφο είναι σε πολύ πιο προχωρημένο στάδιο, πρόσθεσε. «Το κράτος έχει προχωρήσει και στο να εγκαταστήσει αυτόνομους κομποστοποιητές μέχρι το τέλος του 2026, για να ικανοποιήσει τις επαρχίες Λεμεσού και Πάφου», συμπλήρωσε.
Για ζητήματα χρηματοδότησης του ΠΟΠ, η κα Κωνσταντινίδου ανέφερε ότι από την πρώτη στιγμή ενημέρωσαν για τα 25 εκατ. ευρώ, τα οποία είναι διαθέσιμα κάτω από το πρόγραμμα πολιτικής συνοχής «ΘΑλΕΙΑ», το οποίο ολοκληρώνεται στο τέλος του 2027.
Ζητούν «σοβαρότητα»
Όταν αναφέραμε την προσωρινή λύση του Τμήματος Περιβάλλοντος στον κ. Βύρα, όπως και τη θέση ότι όλα είναι έτοιμα, συμπεριλαμβανομένης και της διαθέσιμης χρηματοδότησης, σε σημείο που το ΠΟΠ θα μπορούσε να αρχίσει να εφαρμόζεται από τις τοπικές αρχές το 2026, χαρακτήρισε ως τουλάχιστον μη σοβαρή αυτήν την αναφορά. «Και πόσο θα στοιχίσει η επεξεργασία των οργανικών αποβλήτων; Και στη Λεμεσό και την Πάφο ποιοι είναι ονομαστικά αυτοί οι ιδιώτες, οι οποίοι μπορούν να καλύψουν το κενό;» διερωτήθηκε, παραπέμποντας στα ζητήματα της επιστολής, για τα οποία, όπως είπε, μέχρι σήμερα δεν έλαβε απάντηση η Ένωση Δήμων. «Ποια ποσά θα μας χρηματοδοτήσουν; Θα επιχορηγήσουν για σκυβαλοφόρα ή όχι; Ακόμα δεν λάβαμε ξεκάθαρες απαντήσεις», είπε. Σε σχέση με την οικονομική πτυχή, σημείωσε ότι η Ένωση Δήμων έκανε προ-κοστολόγιο για όλους τους δήμους, το οποίο έφτασε γύρω στα 80-100 εκατομμύρια ευρώ.
Για ζητήματα χρηματοδότησης του ΠΟΠ, η ανώτερη λειτουργός στο Τμήμα Περιβάλλοντος, Ιωάννα Κωνσταντινίδου, ανέφερε ότι είναι διαθέσιμα 25 εκατ. ευρώ από το πρόγραμμα πολιτικής συνοχής «ΘΑλΕΙΑ», το οποίο ολοκληρώνεται στο τέλος του 2027. Από την πλευρά της η Ένωση Δήμων έκανε προ-κοστολόγιο για όλους τους δήμους, το οποίο έφτασε γύρω στα 80-100 εκατ. ευρώ.
Εξοπλισμοί
Από την πλευρά της, η κα Κωνσταντινίδου ανέφερε ότι για όλα τα ζητήματα ενημέρωσαν τόσο την Ένωση Δήμων όσο και την Ένωση Κοινοτήτων στη συνάντηση της ομάδας εργασίας τον περασμένο Σεπτέμβριο. Για τις θεματικές «χρηματοδότηση εξοπλισμού και δράσεων» και «προκήρυξη διαγωνισμών προμήθειας κοινού εξοπλισμού», δηλαδή το δεύτερο και τρίτο σημείο που θέτει η Ένωση Δήμων, απάντησε ότι για τον εξοπλισμό ετοιμάστηκαν τα έγγραφα διαγωνισμού και βρίσκονται στο Γενικό Λογιστήριο. Όπως διαβεβαίωσε, τον Ιανουάριο του 2026 οι Δήμοι και τα συμπλέγματα κοινοτήτων θα είναι σε θέση να κάνουν τις παραγγελίες των προπληρωμένων κάδων για τα υπολειμματικά απόβλητα, της προπληρωμένης σακούλας, των κάδων για τα οργανικά, τις βιοδιασπόμενες σακούλες για τα οργανικά και τους οικιακούς κομποστοποιητές, δηλαδή τα ζητήματα που αφορούν τον εξοπλισμό.
Επιθεωρητές, πράσινα σημεία και απόβλητα συσκευασιών
Για το τέταρτο σημείο, την πρόσληψη επιθεωρητών και την κάλυψη κόστους, είπε ότι συζητήθηκε αρκετές φορές στο παρελθόν (από τον Νοέμβριο του 2024), και ακολούθως το Υπουργείο Οικονομικών καθόρισε το πλαίσιο της εργοδότησής τους, το οποίο στάλθηκε στους Δήμους και τα συμπλέγματα κοινοτήτων, για να δημοσιεύσουν τη γνωστοποίηση στην επίσημη εφημερίδα της Δημοκρατίας ή άλλου, ώστε να προσλάβουν επιθεωρητές. Σημείωσε ότι υπάρχουν τα λεφτά, από τα 25 εκατομμύρια ευρώ του ΘΑλΕΙΑ, ενώ καθοριστήκε στις μελέτες βιωσιμότητας το πόσοι επιθεωρητές αναλογούν ανά δήμο και ανά σύμπλεγμα κοινοτήτων, γιατί είναι με βάση πληθυσμιακά και άλλα δεδομένα.
Εικόνα από την ΟΕΔΑ Πεντακώμου, όπου όγκοι αποβλήτων καθημερινά θάβονται και... ξαναθάβονται.
Σχετικά με τα πράσινα σημεία, ανέφερε ότι σήμερα λειτουργούν συνολικά 29 στις πόλεις και τον περιαστικό ιστό. Από αυτά, τα τρία είναι νέες προσθήκες, σε Αγία Νάπα, Τρούλλους και Αυδήμου, εξήγησε, ενώ πρόσφατα αναβαθμίστηκε το πράσινο σημείο στην Αλάμπρα. Στόχος είναι μέχρι το 2028 να δημιουργηθούν άλλα 11 πράσινα σημεία, με τα 6 εντός του 2026. Συγκεκριμένα 6 στην επαρχία Λευκωσίας, ένα στη Λάρνακα, δύο στην ελεύθερη Αμμόχωστο και δύο στη Λεμεσό. Μέχρι να ολοκληρωθούν οι σχεδιασμοί, το κράτος σκοπεύει να καλύψει το κενό με τη λειτουργία 20 προσωρινών πράσινων σημείων σε κοινότητες και 50 πράσινων περιπτέρων σε απομακρυσμένες περιοχές, από τα οποία τα 20 θα μετατραπούν σε μικρά πράσινα σημεία, με την προσθήκη κοντέινερ για ογκώδη απόβλητα. Σύμφωνα με την κα Κωνσταντινίδου, η τοποθέτησή των πράσινων περιπτέρων ολοκληρώθηκε τον περασμένο Οκτώβριο και εκκρεμεί η ηλεκτροδότηση.
Για το τελευταίο ζήτημα που ανησυχει την Ένωση Δήμων, την αδειοδότηση Συλλογικού Συστήματος Αποβλήτων Συσκευασιών, ανέφερε ότι η τρίτη άδεια της Green Dot ισχύει από τον Ιούνιο του 2020 και λήγει τον Ιούνιο του 2026. Τώρα είναι σε εξέλιξη η διαδικασία αναθεώρησης. «Συζητήθηκε στη Επιτροπή τον Ιούνιο του 2025 και έκτοτε γίνονται στοχευμένες συναντήσεις με την Ένωση Δήμων και την Ένωση Κοινοτήτων, για να οριστικοποιηθεί. Άρα τις οποιεσδήποτε απαντήσεις η Ένωση Δήμων τις έχει ενώπιόν της, αφού παρευρέθηκε στις συναντήσεις και εξέφρασε σχόλια», είπε.
Μελέτες βιωσιότητας και σχέδια δράσης
Σύμφωνα με τα δεδομένα του Τμήματος Περιβάλλοντος, όλοι οι Δήμοι (20) ολοκλήρωσαν τις μελέτες βιωσιότητας και σήμερα περίπου οι μισοί είναι στο στάδιο εκπόνησης των σχεδίων δράσης, το οποίο προηγείται ακριβώς του σταδίου εφαρμογής. Η μελέτη βιωσιμότητας ουσιαστικά αναλύει την υφιστάμενη κατάσταση και καταγράφει τι απαιτείται για να μπορέσει να εφαρμοστεί το Πληρώνω όσο Πετώ (εξοπλισμός, τιμολόγηση, επικοινωνιακή στρατηγική, επιθεωρητές κ.α.). Το σχέδιο δράσης θέτει ιεράρχηση των προαπαιτούμενων στη μελέτη βιωσιμότητας, χρονοδιαγράμματα και ολοκληρωμένο κόστος.
Όσον αφορά τα συμπλέγματα κοινοτήτων, 8 από τα 30 δεν έχουν ολοκληρώσει ακόμα τις μελέτες βιωσιμότητας, ενώ πολύ μικρός αριθμός συμπλεγμάτων είναι σε διαδικασία ετοιμασίας των σχεδίων δράσης.