Ας το παραδεχτούμε: Ο Τραμπ απεχθάνεται την Ευρώπη

Του Max Hastings
Ο Ντόναλντ Τραμπ περιγράφει την Ευρώπη ως μια ήπειρο “σε αποσύνθεση” και τους ηγέτες της ως “αδύναμους”. Αποδίδει την ευθύνη για τη συνέχιση του πολέμου στην Ουκρανία στη χώρα-θύμα της εισβολής και στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις. Οι τελευταίες του δηλώσεις, σε συνέντευξη στο Politico, αποτελούν μια δραματική κλιμάκωση του μπαράζ προσβολών και αναληθειών με τις οποίες ασκεί τη διεθνή διπλωματία.
Ακόμη και πριν από αυτή την έκρηξη θυμού, ο Πολωνός ηγέτης Ντόναλντ Τουσκ ήταν μεταξύ των πολλών Ευρωπαίων που εξέφρασαν την έκπληξή τους για τον αντιευρωπαϊσμό της νέας Στρατηγικής Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ: “Αγαπητοί Αμερικανοί φίλοι”, έγραψε ο Τουσκ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το περασμένο Σαββατοκύριακο, “η Ευρώπη είναι ο στενότερος σύμμαχός σας, όχι το πρόβλημά σας… Πρέπει να παραμείνουμε πιστοί σε αυτή… τη μόνη λογική στρατηγική για την κοινή μας ασφάλεια. Εκτός αν κάτι έχει αλλάξει”.
Που προφανώς και έχει αλλάξει. Ο πρώην επικεφαλής της διπλωματίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ζοζέπ Μπορέλ, περιγράφει το έγγραφο της NSS ως “δήλωση πολιτικού πολέμου”. Καλεί τους Ευρωπαίους ηγέτες να σταματήσουν να προσποιούνται ότι ο Τραμπ δεν είναι εχθρός μας, “κρυμμένοι πίσω από μια μοιραία σιωπή εφησυχασμού”.
Ωστόσο, η αντίδραση των περισσότερων Ευρωπαίων πολιτικών αξιωματούχων στη ρητορική του Τραμπ θα παραμείνει μάλλον συγκρατημένη, καθώς γνωρίζουν ότι πρόεδρος “τρώγεται” για μάχη. Ο Τραμπ και οι στενότεροι συνεργάτες του έχουν λάβει μια πρωτοφανή, ιστορική απόφαση. Είναι αποφασισμένοι να δημιουργήσουν μια στρατηγική, πολιτική και εμπορική συνεργασία με τη Ρωσία του Βλαντιμίρ Πούτιν και να απομακρύνουν την Αμερική από την Ευρώπη.
Ο πρόεδρος μισεί την ΕΕ, την οποία βλέπει ως “απατεώνα” που “εκμεταλλεύεται” την Αμερική. Έχει δεσμευτεί ανοιχτά να αποδυναμώσει, αν όχι να καταστρέψει εντελώς, την Ένωση. Η πρόσφατη επιβολή προστίμου 140 εκατομμυρίων δολαρίων από την ΕΕ στην X του Έλον Μασκ για φερόμενες παραβιάσεις των κανονισμών για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χαρακτηρίστηκε από τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο ως “επίθεση σε όλες τις αμερικανικές τεχνολογικές πλατφόρμες και τον αμερικανικό λαό από ξένες κυβερνήσεις”.
Ο Λευκός Οίκος ταυτίζει τα συμφέροντα των μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών των ΗΠΑ με τα δικά του και καταπολεμά κάθε ξένη προσπάθεια να περιοριστεί η κατάχρηση εξουσίας. Επιπλέον, ο Τραμπ ζητά από την ΕΕ εγγύηση επενδύσεων ύψους 600 δισεκατομμυρίων δολαρίων για τις ΗΠΑ, οι οποίες θα γίνουν κατά την προσωπική του κρίση.
Είναι πλέον προφανές ότι ο ενθουσιασμός του για την προσέγγιση των ΗΠΑ με τη Ρωσία δεν είναι μια παροδική παρέκκλιση, όπως ήλπιζαν από τον Ιανουάριο οι ηγέτες της ηπείρου. Αντίθετα, βρίσκεται στο επίκεντρο της οράματός του για το MAGA.
Ο ειδικός απεσταλμένος Στιβ Γουίτκοφ το είπε ξεκάθαρα την περασμένη εβδομάδα, όταν αναφέρθηκε στην πρόσφατη συνάντησή του στο Μαϊάμι με τον γαμπρό του Τραμπ, Τζάρεντ Κούσνερ, και τον απεσταλμένο του Κρεμλίνου, Κιρίλ Ντμίτριεφ: “Η Ρωσία διαθέτει τόσους πολλούς τεράστιους πόρους, τεράστιες εκτάσεις γης”. Αν η Ρωσία, η Ουκρανία και η Αμερική γίνουν επιχειρηματικοί εταίροι, “όλοι θα ευημερήσουν και θα συμμετέχουν, και θα υπάρχει όφελος για όλους”. Τέτοια σχόλια οδήγησαν τον Τουσκ να επισημάνει ότι οι συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ δεν αφορούν την ειρήνη στην Ουκρανία, “έχουν να κάνουν με μπίζνες”.
Θα ήταν τρελό για τους Ευρωπαίους να απαντήσουν με τον ίδιο τρόπο στις προσβολές από την Ουάσινγκτον. Θα ταίριαζε στο σχέδιο του Τραμπ και σχεδόν σίγουρα θα προκαλούσε μια νέα σειρά επιθέσεων από τις ΗΠΑ μέσω αύξησης των δασμών. Καμία διπλωματική προσέγγιση από την πλευρά των Ευρωπαίων δεν είναι πιθανό να αλλάξει την άποψη μιας κυβέρνησης που θεωρεί τη συνεργασία με τη Ρωσία κρίσιμη για την αντιμετώπιση της Κίνας και εκτιμά ότι οτιδήποτε συμβαίνει στην Ευρώπη και την Ουκρανία δεν αποτελεί νόμιμο συμφέρον των ΗΠΑ.
Τόσο στο έγγραφο της NSS όσο και στη ρητορική της κυβέρνησης για την εξωτερική πολιτική, δεν υπάρχει καμία προσποίηση ηθικής διάστασης. Όλα έχουν να κάνουν με το χρήμα και το “America First” – τίποτα άλλο.
Οι άνθρωποι του Τραμπ περιφρονούν τους φιλελεύθερους Ευρωπαίους, οι οποίοι κυριαρχούν στην πολιτική της ηπείρου από το 1945. Αντιπαθούν την πολιτισμική τους υπεροψία, η οποία είναι πραγματική. Οι περισσότεροι ανώτεροι Ευρωπαίοι πολιτικοί και διπλωμάτες θεωρούν, μεταξύ τους, ότι οι σημερινοί ηγέτες της Αμερικής είναι ανίδεοι αγροίκοι.
Οι υποστηρικτές του MAGA, από την πλευρά τους, απεχθάνονται την αδιάφορη στάση της ηπείρου απέναντι στη μετανάστευση. Οι οπαδοί του Τραμπ είναι όλο και πιο σαφείς στην προώθηση της “υπεροχής της λευκής φυλής” και στην πεποίθησή τους ότι η Γαλλία, η Γερμανία, η Βρετανία και άλλες χώρες προδίδουν την πολιτιστική και εθνοτική τους κληρονομιά, επιτρέποντας την “εξάλειψη του πολιτισμού”.
Η παλιά σύμβαση της Ουάσιγκτον για τη μη παρέμβαση στην εσωτερική πολιτική των συμμαχικών χωρών έχει καταργηθεί. Η κυβέρνηση διακηρύσσει δημόσια την υποστήριξή της προς τα ακροδεξιά κόμματα της ηπείρου, μερικά από τα οποία ενδέχεται πράγματι να καταλάβουν σύντομα την εξουσία.
Ο πρώην πρέσβης της Γαλλίας στις ΗΠΑ, Ζεράρ Αρό, χαρακτηρίζει το σοκαριστικό σημείο του εγγράφου της NSS σχετικά με την Ευρώπη ως “σαν ένα φυλλάδιο της ακροδεξιάς”, με τον ενθουσιασμό του για τα “πατριωτικά ευρωπαϊκά κόμματα” που “καλλιεργούν την αντίσταση στην τρέχουσα πορεία της Ευρώπης”.
Η κυβέρνηση αναγνωρίζει πλέον ρητά την Ευρώπη ως εχθρό, μια περιοχή του κόσμου όπου, όπως υποστηρίζει, η δημοκρατία και η ελευθερία του λόγου απειλούνται σοβαρά. Ο Λευκός Οίκος φαίνεται να αγνοεί το καθεστώς της Ρωσίας ως απροκάλυπτης τυραννίας και τη διεθνή άποψη ότι η αλήθεια έχει εξαφανιστεί από το λεξιλόγιο της αμερικανικής κυβέρνησης.
Η πιο προφανής και επείγουσα απάντηση στον Τραμπ και στη νέα NSS είναι ο επανεξοπλισμός της Ευρώπης. Πολλά έχουν ειπωθεί για το θέμα. Ωστόσο, δεν υπάρχουν ακόμη ενδείξεις ότι οι Ευρωπαίοι μπορούν να παράσχουν οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη στην Ουκρανία σε κλίμακα που να αντισταθμίζει την αποχώρηση των ΗΠΑ. Η άρνηση του Τραμπ να επιτρέψει την αποστολή πυραύλων Tomahawk στο Κίεβο, ακόμη και αν τους πληρώσουν οι Ευρωπαίοι, υπογραμμίζει την αποφασιστικότητά του να εργαστεί για μια εταιρική σχέση με τη Ρωσία, στην οποία η Ουκρανία θα παραδοθεί στους λύκους του Κρεμλίνου.
Ο Πούτιν, εν τω μεταξύ, βλέπει κάθε λόγο να διατηρήσει τη στρατιωτική πίεση στη χώρα του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Με τον Τραμπ στο πλευρό του, δεν έχει κανένα λόγο να συμβιβαστεί σχετικά με το αίτημά του για την ουσιαστική παράδοση του Κιέβου.
Σχεδόν κανένας σκεπτόμενος Ευρωπαίος δεν πιστεύει πλέον ότι, αν η Ρωσία προχωρήσει σε περαιτέρω επιθετικές ενέργειες, για παράδειγμα εναντίον των κρατών της Βαλτικής, η κυβέρνηση Τραμπ θα τιμήσει τη δέσμευσή της προς το ΝΑΤΟ και θα στείλει στρατιωτική βοήθεια. Οι Αμερικανοί πολιτικοί επιστήμονες Ρόμπερτ Κέλι και Πολ Πόουστ έγραψαν αυτό το μήνα στο Foreign Affairs ότι ο Τραμπ “φαίνεται να κλίνει προς την άποψη ότι οι συμμαχίες δεν είναι πυλώνες ενός αμοιβαία επωφελούς δικτύου, αλλά στοιχεία ενός συστήματος εκβιασμού για προστασία – και ότι είναι καιρός οι ΗΠΑ να αποκομίσουν τα οφέλη”.
Οι περισσότεροι Ευρωπαίοι, και μάλιστα πολλοί Αμερικανοί γκουρού της στρατηγικής όπως οι Κέλι και Πόουστ, αναμένουν ότι τελικά οι ΗΠΑ θα αναγκαστούν να αναγνωρίσουν ότι η τρέχουσα εξωτερική τους πολιτική βασίζεται σε φαντασιώσεις. Η Ρωσία δεν θα βοηθήσει τις ΗΠΑ να αντιμετωπίσουν την Κίνα. Ο Πούτιν δεν θα τιμήσει καμία συμφωνία με την Ουάσιγκτον που δεν εξυπηρετεί τα δικά του συμφέροντα, τα οποία δεν θα είναι ποτέ τα ίδια με αυτά των δυτικών δημοκρατιών. Επιδιώκει μόνο την άδεια -την οποία ο Τραμπ φαίνεται πρόθυμος να του χορηγήσει- να επιδιώξει τη δημιουργία μιας τεράστιας σφαίρας επιρροής στην Ανατολική Ευρώπη.
Αλλά το “τελικά” φαίνεται πολύ μακρινό. Προς το παρόν, είναι εξαιρετικά αμφίβολο ότι η Ευρώπη θα μπορέσει να συσπειρωθεί και να κινητοποιήσει την τεράστια οικονομική της δύναμη για να δημιουργήσει ένα αξιόπιστο τόξο αυτοάμυνας και ασφάλειας. “Οι Ευρωπαίοι ηγέτες εξακολουθούν να επισκέπτονται τον Λευκό Οίκο για να κολακεύσουν τον Τραμπ, αντί να μειώσουν την εξάρτησή τους από αυτόν”, γράφουν οι Κέλι και Πόουστ.
Ορισμένοι Ευρωπαίοι εξακολουθούν να ελπίζουν ότι, αν η ήπειρος καταφέρει με κάποιο τρόπο να επιβιώσει μέχρι το 2028, ο εφιάλτης Τραμπ θα τελειώσει. Τότε, οι σχέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και των παραδοσιακών συμμάχων τους θα συνεχίσουν από εκεί που σταμάτησαν τον Ιανουάριο του 2025. Σε αυτό το σημείο, τρέφουν ψευδαισθήσεις. Ακόμα και αν ο διάδοχός του δείξει στους πρώην συμμάχους περισσότερη ευγένεια και λιγότερη αδιαφορία, πιο μετριοπαθή γλώσσα και λιγότερο ξεδιάντροπο εκφοβισμό, η πορεία της Αμερικής πιθανότατα θα παραμείνει η ίδια.
Οι ΗΠΑ διαθέτουν μια μοναδική δύναμη στον κόσμο. Ο Τραμπ δηλώνει ρητά την αποφασιστικότητά του να την ασκήσει προς όφελος των δικών του συμφερόντων και κανενός άλλου. Είναι απίθανο ο διάδοχός του να επιδιώξει να επαναφέρει τον παλιό ρόλο της χώρας ως ηγέτη αυτού που κάποτε ονομάζαμε Ελεύθερο Κόσμο.
Απόδοση – Επιμέλεια: Λυδία Ρουμποπούλου