Αυστραλία: Από σήμερα απαγόρευση πρόσβασης στα social media για παιδιά κάτω των 16

Εκτός λειτουργίας οι πλατφόρμες Facebook, Instagram, TikTok, Snapchat, X (Twitter), YouTube, Reddit, Twitch, Kick και Threads – Ανοικτή η πρόσβαση σε Roblox, Pinterest, YouTube Kids, Google Classroom, WhatsApp, LinkedIn, Messenger
Από τα μεσάνυχτα της 10ης Δεκεμβρίου, η Αυστραλία έγινε η πρώτη χώρα στον κόσμο που ενεργοποίησε πλήρη απαγόρευση πρόσβασης σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης για όλα τα παιδιά κάτω των 16 ετών, εφαρμόζοντας μια νομοθεσία που – όπως είπε ο πρωθυπουργός Άντονι Αλμπανέζι – θα αποτελεί «μια από τις μεγαλύτερες κοινωνικές και πολιτισμικές αλλαγές που έχει αντιμετωπίσει ποτέ το έθνος».
Πιο συγκεκριμένα, όπως αναφέρει το Bloomberg, πλατφόρμες, όπως Facebook, Instagram, TikTok, Snapchat, X (Twitter), YouTube, Reddit, Twitch, Kick και Threads υποχρεούνται να εντοπίζουν και να απενεργοποιούν όλους τους λογαριασμούς χρηστών κάτω των 16 και να αποτρέπουν τη δημιουργία νέων.
Όσες εταιρείες δεν λάβουν «εύλογα μέτρα» για να το εξασφαλίσουν κινδυνεύουν με πρόστιμα έως και 49,5 εκατ. δολάρια Αυστραλίας.
Όσα δεν περιλαμβάνονται –όπως Roblox, Pinterest, YouTube Kids, Google Classroom, WhatsApp, LinkedIn, Messenger και άλλες εξειδικευμένες εκπαιδευτικές ή εργασιακές εφαρμογές– παραμένουν προσβάσιμα. Η λίστα παραμένει «δυναμική» και μπορεί να επεκταθεί.
Η απομάκρυνση εκατομμυρίων παιδιών και εφήβων από τις πλατφόρμες, εγκαινιάζει μία από τις πιο φιλόδοξες πολιτικές ψηφιακής προστασίας ανηλίκων διεθνώς.
Η κυβέρνηση μιλά για ιστορική μεταρρύθμιση αλλά η εφαρμογή μόνο εύκολη δεν είναι
«Είναι μια υπερήφανη μέρα για να είμαι πρωθυπουργός της Αυστραλίας», δήλωσε ο Άντονι Αλμπανίζι, για να προσθέσει: «Είναι μια βαθιά μεταρρύθμιση που θα συνεχίσει να αντηχεί σε όλο τον κόσμο για να βοηθήσει όχι μόνο τη σημερινή γενιά, αλλά και τις επόμενες».
Δίπλα του στεκόταν η 12χρονη Φλόσι, η οποία επέκρινε την επίδραση των αλγορίθμων:
«Αξίζουμε την ευκαιρία να ανακαλύψουμε ποιοι είμαστε χωρίς αλγόριθμους να μας λένε τι να μας αρέσει, τι να σκεφτόμαστε και πώς να αισθανόμαστε».
Ο πρωθυπουργός παρομοίασε την πολιτική με τη θέσπιση του ορίου ηλικίας για το αλκοόλ, υποστηρίζοντας ότι ακόμη και αν οι έφηβοι βρίσκουν τρόπους να παραβιάζουν τους κανόνες, η ύπαρξη σαφούς εθνικού πλαισίου παραμένει ωφέλιμη.
Η υπουργός Επικοινωνιών Ανίκα Γουέλς σημείωσε ότι πολλές χώρες –μεταξύ των οποίων Μαλαισία, Δανία και Νορβηγία– έχουν ήδη εκφράσει ενδιαφέρον για την υιοθέτηση παρόμοιων μέτρων, ενώ η ΕΕ έχει εγκρίνει σχετικό ψήφισμα.
Ωστόσο, η eSafety Commissioner, Τζούλι Ίνμαν Γκραντ, προσπάθησε να συγκρατήσει τις προσδοκίες: «Δεν αναμένω ότι όλοι οι λογαριασμοί κάτω των 16 θα εξαφανιστούν μαγικά», είπε.
Προειδοποίησε ότι θα υπάρξουν «παιδικές ασθένειες» στο σύστημα και πρόσθεσε πως έχει «αγχωθεί αλλά προσπαθεί να συγκρατήσει τον ενθουσιασμό της».
Ποιες πλατφόρμες καλύπτει η απαγόρευση και ποιες εξαιρούνται
Η λίστα των εφαρμογών που υπάγονται στο μέτρο περιλαμβάνει τα πιο δημοφιλή κοινωνικά δίκτυα. Η χρήση του Threads απαγορεύεται επίσης, καθώς απαιτεί λογαριασμό Instagram. Το κράτος τονίζει ότι η λίστα είναι «δυναμική» και ότι πλατφόρμες στις οποίες ενδέχεται να μετακινηθούν ανήλικοι – όπως το Lemon8 – μπορεί να προστεθούν.
Εξαιρούνται εφαρμογές όπως Roblox, Pinterest, YouTube Kids, Google Classroom, LinkedIn, Steam, Discord, WhatsApp, GitHub, LEGO Play και Messenger. Η eSafety Commissioner, Τζούλι Ίνμαν Γκραντ, επισημαίνει ότι οι υπηρεσίες έχουν υποχρέωση αυτοαξιολόγησης και, εφόσον διαθέτουν σημαντικό αριθμό νεαρών χρηστών στην Αυστραλία, ενδεχομένως να κληθούν να συμμορφωθούν.
Πως γίνεται η επαλήθευση ηλικίας, γιατί έχουν ήδη εμφανιστεί κενά
Το κράτος δεν επιβάλλει ενιαία μέθοδο επαλήθευσης, παρά μόνο ότι η προσκόμιση ταυτότητας δεν μπορεί να είναι η μοναδική επιλογή ενώ η νομοθεσία απαιτεί από τις πλατφόρμες να κάνουν «πολυεπίπεδη» επαλήθευση ηλικίας.
Κάθε πλατφόρμα επιλέγει τον δικό της συνδυασμό τεχνικών και ανθρώπινου ελέγχου:
Meta (Facebook, Instagram): δεν αποκαλύπτει τις μεθόδους της ώστε να μην υπονομευθεί το σύστημα ‘καθοδηγώντας’ τους χρήστες που θέλουν να παρακάμψουν τους ελέγχους, αλλά θα δώσει στους εφήβους την επιλογή λήψης των δεδομένων τους και παγώματος των λογαριασμών μέχρι να ενηλικιωθούν.
Snapchat: χρησιμοποιεί συμπεριφορικά σήματα, την ημερομηνία γέννησης και την τεχνολογία k-ID, με επιλογές όπως selfie για εκτίμηση ηλικίας, έλεγχο τραπεζικής κάρτας ή επίσημα έγγραφα.. Υπολογίζεται ότι περίπου 440.000 λογαριασμοί 13–15 ετών θα «παγώσουν».
TikTok: υιοθετεί πολυεπίπεδη προσέγγιση με συνδυασμό τεχνητής νοημοσύνης και ανθρώπινη επιβεβαίωση.
YouTube: χρησιμοποιεί την ηλικία που έχει δηλωθεί στο συνδεδεμένο Google Account και σε «άλλα σήματα».
Άλλες πλατφόρμες δεν έχουν ακόμη ανακοινώσει πλήρως τα σχέδιά τους.
Οι περισσότεροι έφηβοι έχουν ήδη λάβει ειδοποιήσεις να επιβεβαιώσουν ηλικία, να κατεβάσουν δεδομένα ή να δεχτούν προσωρινό κλείδωμα λογαριασμού.
Το αποτέλεσμα είναι ήδη ασταθές. Πολλά παιδιά έκλεισαν τις προηγούμενες ημέρες νέα accounts με διαφορετικά στοιχεία, ενώ άλλα απέτυχαν στους ελέγχους. Χαρακτηριστική περίπτωση, αποτελεί η 13χρονη Ιζόμπελ, η οποία δήλωσε ότι μέσα σε πέντε λεπτά κατάφερε να ξεγελάσει το Snapchat με φωτογραφία της μητέρας της.
Παρότι η εταιρεία θεωρεί κάτι τέτοιο «εξαιρετικά απίθανο», η Ιζόμπελ είπε πως «συνεχίζω να χρησιμοποιώ κανονικά το Snapchat». Αντίθετα, στο TikTok το account της απενεργοποιήθηκε –αν και μπορεί ακόμη να κάνει scroll χωρίς σύνδεση.
Ανάλογα «κόλπα» επιστρατεύουν και άλλοι έφηβοι, που δηλώνουν ότι «πέρασαν» τα τεστ με φωτογραφίες γονέων ή μεγαλύτερων αδελφών. Η k-ID παραδέχεται πως πρόκειται για «διαρκή μάχη»: «Δεν συμβουλεύουμε να προσπαθεί κανείς να παρακάμψει τα εργαλεία, γιατί μπορεί να αποκλειστεί μόνιμα», δήλωσε ο επικεφαλής εταιρικών υποθέσεων, Λουκ Ντελέινι.
Τι συμβαίνει με τους λογαριασμούς που κλείνουν
Σε πλατφόρμες όπως Facebook, Instagram, TikTok και Snapchat, οι έφηβοι έχουν τη δυνατότητα να κατεβάσουν όλο το υλικό τους (φωτογραφίες, βίντεο, μηνύματα), να θέσουν τον λογαριασμό σε «πάγωμα» μέχρι να γίνουν 16 ή να ζητήσουν πλήρη διαγραφή.
Στο Snapchat, αυτό αφορά περίπου 440.000 νέους 13–15 ετών στην Αυστραλία. Το YouTube επιτρέπει επανενεργοποίηση στα 16 χωρίς απώλεια περιεχομένου. Άλλες πλατφόρμες δεν έχουν ακόμη δημοσιοποιήσει πολιτικές.
Όσοι είναι άνω των 16 αλλά από λάθος επισημανθούν ως μικρότεροι, μπορούν να κάνουν ένσταση με selfie-video με τεχνολογία Yoti, αναγνώριση προσώπου για εκτίμηση ηλικίας, τραπεζική κάρτα ή επίσημη ταυτότητα, ανάλογα με την πλατφόρμα.
Η YouTube και η Kick δεν έχουν ανακοινώσει ακόμη διαδικασίες ενστάσεων.
Παιδιά που .. τα κατάφεραν και παιδιά που έμειναν «εκτός»
Από την ώρα που εφαρμόστηκε η απαγόρευση, καταγράφονται διάφορες εμπειρίες από τους εφήβους στηνς Αυστραλία:
Ο 15χρονος Λούκα Χάγκοπ επέστρεψε από σχολική εκδρομή για να βρει Snapchat και Facebook κλειδωμένα, αλλά Instagram και YouTube να λειτουργούν κανονικά, με τον πατέρα του να σημειώνει: «Το πήρε ψύχραιμα – αυτά τα δύο τον ενδιέφεραν μόνο».
Η 15χρονη Λούλου έχασε τους λογαριασμούς με κανονικά στοιχεία, αλλά ήδη δημιούργησε νέο για να συνεχίσει να χρησιμοποιεί τις εφαρμογές.
Ορισμένα παιδιά δημοσίευσαν δημοσίως τα κινητά τους στο Snapchat λίγο πριν αποκλειστούν· η εταιρεία προειδοποίησε: «Θα ενθαρρύναμε θερμά να μην ανεβάζουν δημόσια προσωπικές πληροφορίες».
Οι διαφορετικές απόψεις των εφήβων
Αν και το γενικό κλίμα των αντιδράσεων από τους εφήβους στην Αυστραλία είναι αρνητικό, δεν λείπουν και οι ‘υποστηρικτικές’ φωνές για την απαγόρευση. «Βλέπεις πράγματα που σε κάνουν να νιώθεις άσχημα, ακόμη κι αν δεν θέλεις.
Το να μην τα βλέπουμε θα είναι καλύτερο για την ψυχική μας υγεία», θα πει η Ιντι, 14. Αρκετοί γονείς μιλούν για παιδιά «εθισμένα» και θεωρούν την απαγόρευση «πολύτιμο εργαλείο» για να τα κρατήσουν μακριά.
Στον αντίποδα, η Τζασίντα, 15 διαμαρτύρεται: «Από τη δική μου οπτική, είναι κάπως προσβλητικό να πιστεύουν ότι δεν μπορώ να εμπιστευτώ τον εαυτό μου στο διαδίκτυο».
«Η κυβέρνηση ξέχασε για άλλη μια φορά όσους ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές, όσους βρίσκονται σε κακοποιητικά σπίτια ή χωρίς γονεϊκή στήριξη – για αυτούς τα social media είναι ο μόνος ασφαλής χώρος», προσθέτει η Ζόι, 15 ενώ η Τέιλα, 14 λέει: «Η κυβέρνηση επιλέγει τον εύκολο δρόμο. Το πρόβλημα είναι το επιβλαβές περιεχόμενο, όχι η ύπαρξη των πλατφορμών». «Τι εννοείτε ότι μπορώ να πιάσω δουλειά στα 14 και 9 μήνες, αλλά δεν μπορώ να δω ένα βίντεο στο YouTube;», διερωτάται η Ασλί, 13.
Υπάρχουν, όμως, και οι ενδιάμεσες τοποθετήσεις. Όπως αναφέρει η Μόλι, 14: «Για κάποιους νέους τα social είναι ο μόνος τρόπος να εκτονωθούν. Το να το πάρεις αυτό μπορεί να κάνει περισσότερο κακό παρά καλό». Για τον Πάτρικ, 14: «Η απαγόρευση πάει πολύ μακριά, αλλά δίνει περισσότερο χρόνο για άσκηση και οικογένεια».
Πολλοί συμφωνούν ότι ένα όριο ηλικίας 14 ετών θα ήταν πιο λογικό από τα 16.
Γονείς και ειδικοί: «Υπάρχει ανάγκη για ρύθμιση αλλά όχι βεβαιότητα για τα αποτελέσματα»
Ένας πατέρας και καθηγητής ψηφιακής επικοινωνίας στο Queensland University of Technology δηλώνει ότι η κυβέρνηση χρειάζεται να ρυθμίσει τις πλατφόρμες, αλλά το σωστό ηλικιακό όριο δεν είναι αυτονόητο.
Άλλοι γονείς παραδέχονται ότι αναγκάστηκαν να βοηθήσουν τα παιδιά τους να παρακάμψουν τον νόμο – ένας εξ αυτών είπε: «Έδειξα στην κόρη μου πώς δουλεύει το VPN και πώς παρακάμπτονται οι έλεγχοι ηλικίας».
Παράλληλα, μια γνωστή podcaster γονέων, η Μελ, σημείωσε πως παρότι είχε ελπίδες, θεωρεί ότι ο νόμος «αποσπά την προσοχή από ουσιαστικές δράσεις για την ασφάλεια των παιδιών στο διαδίκτυο».
Νομικές προκλήσεις και διεθνής προσοχή
Δύο έφηβοι, με τη στήριξη ομάδων ανθρωπίνων δικαιωμάτων, προσέφυγαν στο Ανώτατο Δικαστήριο υποστηρίζοντας ότι η απαγόρευση περιορίζει το δικαίωμα στην ελεύθερη πολιτική επικοινωνία.
«Η δημοκρατία δεν ξεκινά στα 16, όπως λέει αυτός ο νόμος», δηλώνει χαρακτηριστικά η 15χρονη Μέισι Νιούλαντ. Η Amnesty International εξέφρασε ανησυχία ότι «Πολλά παιδιά θα βρουν τρόπους να αποφύγουν τους περιορισμούς.
Η απαγόρευση σημαίνει, ότι θα συνεχίσουν να εκτίθενται στους ίδιους κινδύνους, αλλά κρυφά, και αυτό μπορεί να τα θέσει σε ακόμη μεγαλύτερο κίνδυνο». Υπάρχουν επίσης αναφορές ότι το Reddit εξετάζει νομική προσφυγή κατά του νόμου.
Παρά το ότι η αντιπολίτευση στην Αυστραλία είχε υπερψηφίσει την πολιτική, έχουν εμφανιστεί αντιδράσεις σε ζητήματα ελευθερίας λόγου, με έναν βουλευτή της NSW να προσφεύγει στο Ανώτατο Δικαστήριο.
Παράλληλα, μια κοινοβουλευτική επιτροπή είχε ζητήσει καθυστέρηση εφαρμογής μέχρι το 2026 – πρόταση που η κυβέρνηση απέρριψε.
Πώς θα αξιολογηθεί η επιτυχία – και ποιοι είναι οι φόβοι για παρενέργειες
Η eSafety Commissioner ανακοίνωσε ότι ξεκινά μακροχρόνια μελέτη της επίδρασης του μέτρου συσχετίζοντάς το με τον ύπνο, την κοινωνική αλληλεπίδραση, τη χρήση αντικαταθλιπτικών, τις σχολικές επιδόσεις (NAPLAN), την πιθανή μετακίνηση των παιδιών σε «σκοτεινότερα» τμήματα του διαδικτύου, τη χρήση VPN, τη μετάβαση σε νέες ή ανεξέλεγκτες πλατφόρμες (όπως Lemon8 και Yope, στις οποίες η αρχή ήδη έστειλε ειδοποιήσεις αυτο-αξιολόγησης).
Παράλληλα, η κυβέρνηση της Αυστραλίας θα ζητήσει από τις εταιρείες αναλυτικά στοιχεία για τον αριθμό λογαριασμών ανηλίκων πριν, κατά και μετά την εφαρμογή του νόμου.
Η νέα καθημερινότητα των παιδιών – ανάμεσα σε περιορισμούς και νέους τρόπους σύνδεσης
Για πολλούς εφήβους, η απαγόρευση σημαίνει άμεση απώλεια ενός βασικού τρόπου κοινωνικοποίησης.
Η 13χρονη Ολίβια σχολίασε: «Χρησιμοποιούμε τα social για συμβουλές, πρότυπα, επικοινωνία. Δεν είμαι σίγουρη ότι αυτό θα μας προστατεύσει από επιβλαβές περιεχόμενο, αφού μπορούμε ακόμη να δούμε YouTube και TikTok χωρίς λογαριασμό».
Ο 14χρονος Όλιβερ είπε ότι η ανάγκη για social media εξαρτάται κυρίως από το αν τα χρησιμοποιούν οι φίλοι σου: «Αν οι φίλοι σου δεν χρησιμοποιούν social media, δεν νιώθεις κι εσύ την ανάγκη».
Άλλοι, όπως η 14χρονη Φράνκι –που δεν είχε ποτέ account– νιώθουν ότι η αλλαγή δεν θα τους επηρεάσει: «Αν είχα social media, δεν θα είχα χρόνο για τις δραστηριότητες που κάνω, όπως να φτιάχνω μαξιλαροθήκες ή να μαθαίνω στον σκύλο μου skateboard».
Ένα μεγάλο κοινωνικό πείραμα μόλις ξεκίνησε
Η Αυστραλία έθεσε σε εφαρμογή ένα μέτρο, το οποίο πολλές χώρες παρακολουθούν στενά. Η κυβέρνηση το παρουσιάζει ως απαραίτητη «ασπίδα» απέναντι στις πιέσεις και τους κινδύνους των ψηφιακών πλατφορμών για τους νεότερους.
Με μία πρώτη «ανάγνωση» της απαγόρευσης, αναγνωρίζεται πως η εφαρμογή είναι περίπλοκη, τα τεχνολογικά εργαλεία δεν είναι αλάνθαστα, οι έφηβοι βρίσκουν ήδη «παραθυράκια» ενώ οι κοινωνικές συνέπειες –θετικές και αρνητικές– μένει να αποδειχθούν. Και όπως το έθεσε η eSafety Commissioner, «Θα παρακολουθούμε στενά.
Αυτή είναι μόνο η πρώτη μέρα ενός πολύ μεγάλου εγχειρήματος». Η ίδια, θα αποστείλει επίσημες ειδοποιήσεις στις πλατφόρμες ζητώντας στοιχεία για την πρόοδο συμμόρφωσης.
Η κυβέρνηση έχει δεσμευθεί ότι θα εφαρμόσει μια «σταδιακή, βασισμένη στον κίνδυνο» διαδικασία επιβολής, επισημαίνοντας πως ο πλήρης καθαρισμός των λογαριασμών ανηλίκων θα χρειαστεί χρόνο.
Πηγή: protothema.gr