Βραζιλία: Ο Λούλα συνεχίζει την προστασία των ιθαγενών και εκδιώκει παράνομους μεταλλωρύχους

Η Βραζιλία, που φιλοξενεί τη COP30, δημιούργησε 10 νέες ιθαγενείς περιοχές, ενώ η κλιματική σύνοδος έχει τα τελευταία 24ωρα ταλανιστεί από διαδηλώσεις, αναφέρει σε ρεπορτάζ του το BBC.
Η οριστική αυτή αναγνώριση σημαίνει ότι οι περιοχές, συμπεριλαμβανομένης μιας στον Αμαζόνιο, θα έχουν την πολιτιστική τους κληρονομιά και το περιβάλλον τους προστατευμένα σύμφωνα με τη βραζιλιάνικη νομοθεσία – αν και η εφαρμογή δεν είναι πάντα αυστηρή.
Η κίνηση αυτή ακολουθεί παρόμοιες ενέργειες του Προέδρου Λουίζ Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, της κυβέρνησης του οποίου αναγνωρίστηκε πέρυσι η κατοχή 11 ιθαγενών εδαφών. Το τελευταίο μέτρο θα επικυρωθεί μέσω προεδρικού διατάγματος.
Σύμφωνα με το BBC, η ανακοίνωση γίνεται ενώ χιλιάδες διαδηλωτές έχουν συγκεντρωθεί στη φετινή ετήσια διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα, με μερικούς να φέρουν πλακάτ που γράφουν «αποχαράκωση τώρα».
Νωρίτερα την προηγούμενη εβδομάδα, διαδηλωτές – μερικοί εκ των οποίων προέρχονταν από ιθαγενείς ομάδες – εισέβαλαν στη σύνοδο κρατώντας πλακάτ με το μήνυμα «τα δάση μας δεν πωλούνται» και ήρθαν σε αντιπαράθεση με την ασφάλεια.
Από τότε η ασφάλεια γύρω από τη σύνοδο έχει ενισχυθεί σημαντικά, με περισσότερους οπλισμένους στρατιώτες και αστυνομικούς στην είσοδο. Πολλές ιθαγενείς ομάδες δεν έχουν διαπίστευση για να εισέλθουν στο χώρο.
Περισσότερες από 200 οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα έστειλαν επιστολή στους αξιωματούχους του ΟΗΕ τη Δευτέρα, επικρίνοντας τα αυξημένα μέτρα ασφαλείας, λέγοντας ότι «συντελούν σε μια αυξανόμενη παγκόσμια τάση σιωπής της αντίθετης άποψης, στρατιωτικοποιημένης αντιμετώπισης των διαδηλώσεων και περιθωριοποίησης όσων υπερασπίζονται τη γη και το περιβάλλον».
Η προηγούμενη αναγνώριση των ιθαγενών περιοχών απαγόρευσε την εξόρυξη και την υλοτομία, καθώς και περιορισμούς στη γεωργική εκμετάλλευση, προκειμένου να αποτραπεί η αποψίλωση των δασών.
Η επέκταση της συνολικής περιοχής που θεωρείται ιθαγενές έδαφος θα μπορούσε να αποτρέψει έως και 20% της πρόσθετης αποψίλωσης και να μειώσει τις εκπομπές άνθρακα κατά 26% έως το 2030, σύμφωνα με μελέτη της «Articulation of Indigenous Peoples of Brazil», του Ινστιτούτου Περιβαλλοντικής Έρευνας του Αμαζονίου και της Επιτροπής Ιθαγενών για την Κλιματική Αλλαγή.
Οι νέες προστατευόμενες περιοχές εκτείνονται σε εκατοντάδες χιλιάδες εκτάρια και κατοικούνται από χιλιάδες μέλη των ιθαγενών λαών Mura, Tupinambá de Olivença, Pataxó, Guarani-Kaiowá, Munduruku, Pankará και Guarani-Mbya.
Μία από τις περιοχές αλληλεπικαλύπτεται σε ποσοστό άνω του 78% με το Εθνικό Πάρκο του Αμαζονίου, τμήμα του βιοποικιλόμορφου τροπικού δάσους που διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο στη ρύθμιση του παγκόσμιου κλίματος και στην αποθήκευση άνθρακα.
Η ανακοίνωση της βραζιλιάνικης κυβέρνησης έγινε τη Δευτέρα, κατά τη διάρκεια της Ημέρας των Ιθαγενών στην COP30.
Μέχρι την επανεκλογή του αριστερού Λούλα, δεν είχαν ανακηρυχθεί νέες ιθαγενείς περιοχές από το 2018.
Κατά τη διάρκεια της θητείας του ακροδεξιού προκατόχου του, Ζαΐρ Μπολσονάρο, που προωθούσε εξορύξεις σε ιθαγενείς γαίες, οι προστασίες δεν εφαρμόζονταν συχνά.
Η κυβέρνηση Λούλα έχει προηγουμένως λάβει μέτρα για την εκδίωξη παράνομων μεταλλωρύχων από ιθαγενείς περιοχές.
Σήμερα, οι ιθαγενείς περιοχές καλύπτουν 117,4 εκατομμύρια εκτάρια – περίπου ίσα με το μέγεθος της Κολομβίας ή γύρω στο 13,8% της συνολικής έκτασης της Βραζιλίας.
Στη Βραζιλία ζουν εκατοντάδες ιθαγενείς ομάδες, σύμφωνα με την απογραφή της χώρας.
Το τροπικό δάσος του Αμαζονίου βρίσκεται ήδη σε κίνδυνο λόγω πιθανής αύξησης της αποψίλωσης, καθώς εντείνονται οι προσπάθειες να ανατραπεί μια βασική απαγόρευση προστασίας του. Τα παχιά και υγιή δάση βοηθούν στην απομάκρυνση του άνθρακα από την ατμόσφαιρα.
Ο άνθρακας που απελευθερώνεται μέσω της καύσης ορυκτών καυσίμων έχει συμβάλει στην κλιματική αλλαγή.
Οι χώρες συγκεντρώνονται στη COP30 με στόχο την επίτευξη συμφωνιών για τον περιορισμό της αύξησης της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας κατά 1,5°C πάνω από τα προ-βιομηχανικά επίπεδα και να τη διατηρήσουν «πολύ κάτω» των 2°C.
Η Διακυβερνητική Επιτροπή του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή αναφέρει ότι ένα μεγάλο σώμα επιστημονικών στοιχείων δείχνει πως η άνοδος της θερμοκρασίας κατά 2°C ή περισσότερο θα επιφέρει σοβαρές συνέπειες, όπως ακραία καύση, αύξηση της στάθμης της θάλασσας και απειλές για την επισιτιστική ασφάλεια.