Γουίτκοφ, γαμπρός και το υπερεγώ του Τραμπ

Του Πατριάρχη
Η διαρροή της συνομιλίας του Στιβ Γουίτκοφ με τον Γιούρι Ουσάκοφ δεν είναι απλώς ακόμη ένα επεισόδιο στον μακρύ πόλεμο διαρροών γύρω από την Ουκρανία. Είναι μια ακτινογραφία του τρόπου με τον οποίο ο Λευκός Οίκος χειρίζεται ένα από τα πιο κρίσιμα διεθνή ζητήματα. Το Bloomberg δημοσίευσε την απομαγνητοφώνηση της πεντάλεπτης συνομιλίας της 14ης Οκτωβρίου και αποκάλυψε έναν Αμερικανό απεσταλμένο που δεν διαπραγματεύεται με τη Ρωσία, αλλά την συμβουλεύει για το πώς θα «δουλέψει» τον ίδιο τον πρόεδρο των ΗΠΑ.
Ο Γουίτκοφ, μεγαλοεπιχειρηματίας του real estate χωρίς καμία διπλωματική διαδρομή, βρέθηκε στο κέντρο της σκηνής ως ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ για την Ουκρανία. Η διαρροή τον παρουσιάζει να εξηγεί στον κορυφαίο σύμβουλο του Πούτιν ότι το κλειδί είναι να χαϊδέψουν το υπερεγώ του Αμερικανού προέδρου, να τον παρουσιάσουν ως «άνθρωπο της ειρήνης» και μεγάλο διαπραγματευτή για να δεχθεί ένα σχέδιο που στην ουσία εξυπηρετεί τις ρωσικές θέσεις. Αντί να υπερασπίζεται τα συμφέροντα της Ουκρανίας και της Δύσης, μοιάζει να εκπαιδεύει τη ρωσική πλευρά στο πώς θα χειριστεί την ψυχολογία του Προέδρου των ΗΠΑ.
Δεν είναι τυχαίο ότι το αρχικό αμερικανικό σχέδιο των 28 σημείων έμοιαζε εντυπωσιακά με ρωσικό έγγραφο που είχε σταλεί νωρίτερα στην κυβέρνηση Τραμπ. Προέβλεπε αναγνώριση της ρωσικής κυριαρχίας σε Κριμαία, Λουγκάνσκ και Ντονέτσκ, ακόμα και σε περιοχές που η Μόσχα δεν ελέγχει στρατιωτικά, περιορισμό των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων και αποκλεισμό της χώρας από το ΝΑΤΟ. Μετά την κατακραυγή στο Κίεβο και στην Ευρώπη, οι ΗΠΑ αναγκάστηκαν να «κουρέψουν» το κείμενο, να το μετατρέψουν σε σχέδιο 19 σημείων και να αφαιρέσουν τις πιο ωμές ρωσικές απαιτήσεις. Όμως η ζημιά στην αξιοπιστία είχε ήδη γίνει.
Το Κογκρέσο αντέδρασε με οργή. Βουλευτές των Ρεπουμπλικάνων και των Δημοκρατικών ζήτησαν την αποπομπή του Γουίτκοφ, φτάνοντας στο σημείο να μιλήσουν ακόμα και για προδοσία. Την ίδια ώρα, ο Τραμπ έσπευσε να τον καλύψει, παρουσιάζοντας όλα αυτά ως «συνηθισμένη τακτική διαπραγμάτευσης»!
Όχι μόνο δεν τον απομάκρυνε, αλλά τον ξαναστέλνει στη Μόσχα, πιθανότατα μαζί με τον γαμπρό του, για να συνεχίσουν τις επαφές με τον Πούτιν, ενώ άλλος απεσταλμένος θα μιλήσει με τους Ουκρανούς.
Εδώ βρίσκεται η ουσία του προβλήματος. Μια υπερδύναμη που αντιμετωπίζει τη ρωσική εισβολή στην Ευρώπη επιλέγει να αφήσει στο περιθώριο τους επαγγελματίες διπλωμάτες, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, τα θεσμικά της εργαλεία και να επενδύσει σε έναν προσωπικό φίλο του Προέδρου και στον γαμπρό του. Η εικόνα είναι εξευτελιστική όχι μόνο για τις ΗΠΑ, αλλά για ολόκληρο το δυτικό στρατόπεδο που προσπαθεί να πείσει ότι υπερασπίζεται το διεθνές δίκαιο απέναντι στην ωμή ρωσική βία.
Το πιο ειρωνικό είναι ότι όλα αυτά γίνονται χωρίς κανένα αντίκρισμα. Η Μόσχα μιλά για «σοβαρό σχέδιο» που χρειάζεται περαιτέρω ανάλυση, κρατά όμως αδιάλλακτη στάση στο πεδίο και στις απαιτήσεις της. Ο Πούτιν δεν δείχνει έτοιμος να κάνει ουσιαστικές υποχωρήσεις, άρα το πιο πιθανό είναι να βρεθούμε πάλι στο σημείο μηδέν. Μόνο που πλέον ο Γουίτκοφ έχει καεί ως διαπραγματευτής και η αμερικανική αξιοπιστία έχει δεχθεί ένα ακόμη πλήγμα.
Για την Ουκρανία και την Ευρώπη το μάθημα είναι σκληρό αλλά καθαρό. Δεν μπορείς να στηρίζεις την ασφάλειά σου σε αυτοσχεδιασμούς ενός Προέδρου που βλέπει την εξωτερική πολιτική ως τηλεοπτικό σόου και σε απεσταλμένους που λειτουργούν σαν να βρίσκονται σε εμπορική δοσοληψία και όχι σε πόλεμο όπου κρίνεται η αρχιτεκτονική ασφαλείας της Ηπείρου, η τύχη μιας χώρας και οι ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων. Η Δύση οφείλει να σταθεί στο ύψος των αρχών που επικαλείται, αλλιώς αφήνει χώρο σε αυταρχικά καθεστώτα να εμφανίζονται ως σοβαρότεροι παίκτες από τις ίδιες τις δημοκρατίες.