Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος το 2026; Πέντε εστίες έντασης που θα μπορούσαν να τον προκαλέσουν

Από τη Βαλτική και τη Μέση Ανατολή μέχρι τη Νότια Αμερική και την Ταϊβάν, πέντε γεωπολιτικές εστίες εμφανίζονται ιδιαίτερα ευάλωτες σε επικίνδυνη κλιμάκωση μέσα στο επόμενο διάστημα.
Ανάλυση του Independent επισημαίνει ότι ένα τυχαίο ή προσχεδιασμένο επεισόδιο σε οποιαδήποτε από αυτές τις περιοχές θα μπορούσε να οδηγήσει σε περιφερειακή σύγκρουση ή ακόμη και σε ευρύτερη διεθνή αντιπαράθεση, την ώρα που προστίθενται νέοι, λιγότερο ορατοί κίνδυνοι όπως κυβερνοεπιθέσεις και εξελιγμένες μορφές βιολογικών και χημικών όπλων.
Στην ανάλυση γίνεται σαφές ότι δεν «φαίνεται» ένας πόλεμος στην Ευρώπη ή αλλού, «στο μέγεθος» που περιέγραψε ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, δηλαδή «όπως των πατέρων και των παππούδων μας».
Ό,τι κι αν έρθει, υποστηρίζεται, δεν θα μοιάζει με τους μεγάλους πολέμους του 20ού αιώνα. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι θα υπάρξει αποκλιμάκωση: η ένταση της βίας στην Ουκρανία, το Σουδάν, στη ζώνη Ρουάντα–Κονγκό και στην Υεμένη εκτιμάται ότι δεν θα μειωθεί.
Παράλληλα, η αντιπαράθεση Ταϊλάνδης–Καμπότζης παραμένει τεταμένη, ενώ στη Μιανμάρ οι κύκλοι εμφύλιας βίας και σφαγών φαίνεται να εντείνονται, καθώς η στρατιωτική χούντα κινείται προς εκλογές την άνοιξη.
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, ένα «τυχαίο σπίρτο» σε ορισμένα από αυτά τα μέτωπα θα μπορούσε να προκαλέσει ευρύτερη κλιμάκωση. Η προειδοποίηση του Ρούτε –ότι πρέπει να προετοιμαζόμαστε για να αποτρέψουμε τον πόλεμο– επανέρχεται ως βασική γραμμή.
Βαλτική: το πιο ευαίσθητο σημείο για κλιμάκωση με τη Ρωσία
Η ανάλυση θεωρεί ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν θα συνεχίσει να επιδιώκει «απόλυτη νίκη» στην Ουκρανία και ότι μπορεί να προκαλέσει τους Ευρωπαίους συμμάχους του ΝΑΤΟ και της ΕΕ σε κρίσιμα «σημεία πίεσης» – κυρίως στη Βαλτική, στον Βόρειο Ατλαντικό και μέσω των Βαλκανίων.
Μεταξύ των σεναρίων που αναφέρονται είναι και περιστατικά «false flag» γύρω από το Καλίνινγκραντ, στον διάδρομο ανάμεσα σε Πολωνία και Λιθουανία: δηλαδή ένα συνοριακό επεισόδιο να παρουσιαστεί ως «επιθετική ενέργεια» από σύμμαχο του ΝΑΤΟ. Γίνεται επίσης λόγος για «υπονομευτικές» ενέργειες κοντά στα σύνορα με Νορβηγία και Εσθονία.
Στη θάλασσα, προβλέπεται αύξηση των «ενοχλητικών» περιπολιών ρωσικών υποβρυχίων, που θα δοκιμάζουν τη νέα νατοϊκή αντίληψη ασφάλειας και έγκαιρης προειδοποίησης στον Ατλαντικό.
Μαζί τους, εκτιμάται ότι θα υπάρξει αυξημένη δραστηριότητα σκαφών και υποβρυχίων της ρωσικής υπηρεσίας επιτήρησης/δολιοφθοράς (GUGI), με ιδιαίτερη αναφορά στο σκάφος-«μητρική πλατφόρμα» Yantar.
Η ανάλυση προσθέτει και έναν πολιτικό παράγοντα: με την Αμερική του Ντόναλντ Τραμπ να εμφανίζεται πιο «ήπια» απέναντι στη Μόσχα και ταυτόχρονα να συγκρούεται με Ευρωπαίους συμμάχους, το Κρεμλίνο μπορεί να μπει στον πειρασμό να κινηθεί πριν προλάβει η ευρωπαϊκή πτέρυγα του ΝΑΤΟ να «τρέξει» τους σχεδιασμούς επανεξοπλισμού.
Ως πιθανό «παράθυρο ευκαιρίας» αναφέρεται ακόμη και μια σοβαρή ρήξη ΗΠΑ–Δανίας, με αφορμή τη Γροιλανδία.
Νότια Αμερική: το ρίσκο της Βενεζουέλας και το πετρέλαιο
Δεύτερη περιοχή υψηλού κινδύνου για τις ΗΠΑ παρουσιάζεται η ίδια η αμερικανική ήπειρος. Στο πλαίσιο μιας νέας στρατηγικής «επανάκτησης ηγεμονίας», γίνεται αναφορά στην επαναφορά του δόγματος που ξεκινά από τον πρόεδρο Μονρόε (1823).
Κεντρικό σημείο είναι η Βενεζουέλα και η προοπτική αμερικανικής εμπλοκής. Η ανάλυση προειδοποιεί ότι μια επέμβαση θα μπορούσε να επαναλάβει λάθη αντίστοιχα με την εισβολή στο Ιράκ το 2003: από τη στιγμή που «σπας» κάτι, μετά «το αναλαμβάνεις» – με την ανάγκη να στηθούν εκ νέου μηχανισμοί ασφαλείας και δημόσια διοίκηση, αλλιώς το ενδεχόμενο πολυετούς εμφύλιας σύγκρουσης μεγαλώνει.
Μια τέτοια κίνηση, σημειώνεται, θα επιτάχυνε την αστάθεια στην περιοχή από Εκουαδόρ μέχρι Κολομβία και Γουιάνα. «Κάτω» από τη ρητορική, ο κρίσιμος παράγοντας περιγράφεται ως το πετρέλαιο και η φιλοδοξία των ΗΠΑ να κυριαρχήσουν ως παγκόσμια πετρελαϊκή δύναμη – κάτι που αναμένεται να ενοχλήσει μεγάλους παίκτες του ΟΠΕΚ αλλά και την Κίνα, που έχει συμφέροντα στη Νότια Αμερική.
Μέση Ανατολή – Σουδάν – Κέρας της Αφρικής: Ένα «φιτίλι» που καίει συνεχώς
Τρίτη περιοχή κινδύνου χαρακτηρίζεται μια τεράστια ζώνη από το Κουρδιστάν μέχρι την Αραβική Χερσόνησο, και από εκεί προς Σουδάν και Σομαλία. Η Γάζα παραμένει σημείο ανάφλεξης, όπως και η Υεμένη και το Σουδάν.
Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στους «αντιπροσώπους» (proxies) δύο ισχυρών χωρών του Κόλπου, της Σαουδικής Αραβίας και των ΗΑΕ, που -όπως αναφέρεται- βρίσκονται σε ανοιχτή σύγκρουση σε Νότια Υεμένη και Σουδάν.
Παράλληλα, το Ιράν περιγράφεται ως ασταθές καθεστώς που μπορεί να επιλέξει τη στιγμή του για επίθεση, είτε απευθείας κατά του Ισραήλ είτε μέσω δικτύου συμμάχων/ενόπλων ομάδων σε Συρία, Νταρφούρ και πέρα από αυτά.
Για το Σουδάν, τονίζεται ότι δεν υπάρχει αίσθηση ασφάλειας, αλλά υπάρχει «τεράστια ποσότητα όπλων». Και στην περιοχή των συνόρων Ρουάντας–ΛΔ Κονγκό, η μάχη για ορυκτά (σπάνιες γαίες και κάδμιο, όπως αναφέρεται) αποκτά στρατηγικό βάρος, με ανταγωνισμό ανάμεσα σε δίκτυα που συνδέονται με την Κίνα, ρωσικά παρακλάδια που σχετίζονται με την πρώην Wagner και οργανωμένες εγκληματικές ομάδες.
Ινδία – Πακιστάν: Κασμίρ, Αφγανιστάν και μια ευρύτερη τριβή με την Κίνα
Στη νότια και νοτιοανατολική Ασία, η ανάλυση επισημαίνει ότι η αντιπαράθεση Ινδίας–Πακιστάν παραμένει ενεργή γύρω από το Κασμίρ και το Αφγανιστάν, ενώ η Ινδία έχει παράλληλα ανοιχτό μέτωπο με την Κίνα στα ορεινά σύνορα.
Η Ταϊλάνδη και η Καμπότζη δεν θεωρείται ότι βρίσκονται σε «πλήρη ειρήνη», αν και εκτιμάται ότι η κρίση εκεί δύσκολα θα εξαπλωθεί.
Ταϊβάν: Το σενάριο που μπορεί να γίνει παγκόσμιο πρόβλημα
Πέμπτη και ίσως πιο κρίσιμη εστία κινδύνου θεωρείται η Κίνα. Η ηγεσία του Σι Τζινπίνγκ περιγράφεται ως «μετρ» της στρατηγικής ασάφειας, και το 2026 θα μπορούσε –σύμφωνα με την ανάλυση– να υπολογίσει ότι ο Αμερικανός πρόεδρος είναι υπερβολικά απορροφημένος από Βενεζουέλα, Ουκρανία, Γάζα και εσωτερικά ζητήματα ώστε να αντιδράσει έγκαιρα, αν το Πεκίνο επιχειρούσε μια αποφασιστική κίνηση κατά της Ταϊβάν, ανοιχτά ή συγκαλυμμένα.
Ένα αποτυχημένο εγχείρημα στην Ταϊβάν εκτιμάται ότι θα προκαλούσε ισχυρή αντίδραση από τους μεγάλους παίκτες της περιοχής – Ινδία, Ιαπωνία, Αυστραλία και ΗΠΑ – και στο «χειρότερο σενάριο» θα άνοιγε δρόμο για πραγματικά παγκόσμια αντιπαράθεση.
Οι «αθέατες» επιθέσεις: Κυβερνοχώρος, παραπληροφόρηση και η νέα απειλή
Η ανάλυση τονίζει ότι οι κίνδυνοι δεν είναι μόνο γεωγραφικοί ή «παραδοσιακοί». Υπάρχουν και τα λιγότερο ορατά εργαλεία επίθεσης: κυβερνοεπιθέσεις, πληροφοριακές επιχειρήσεις και επιρροή.
Ως παράδειγμα αναφέρεται το κόστος από κυβερνοεπίθεση στη Jaguar Land Rover, που αποδίδεται σε ρωσικό «πληρεξούσιο»: ζημιά 1,5 δισ. λίρες για την εταιρεία και 5 δισ. λίρες για την εθνική οικονομία.
Πιο ανησυχητικό, σύμφωνα με την ίδια λογική, είναι το φαινόμενο που περιγράφεται ως «black jellyfish»: ο «αόρατος» κίνδυνος που αγνοείται μέχρι να είναι αργά.
Σε επίπεδο πολέμου, αυτό μεταφράζεται σε νέες μορφές βιολογικών και χημικών όπλων – πιο φονικές και δυσκολότερα εντοπίσιμες από ό,τι έχουμε δει στο παρελθόν, όπου ουσίες όπως ρικίνη, σαρίν, πολώνιο και νοβιτσόκ χρησιμοποιήθηκαν ως τρομοκρατικά εργαλεία.
Στα χέρια μη κρατικών παικτών, φανατικών ή μελών αιρέσεων, η απειλή περιγράφεται ως δυνητικά η μεγαλύτερη από όλες.
Με λίγα λόγια, η εικόνα που σκιαγραφείται δεν είναι «προφητεία» για το τι θα συμβεί, αλλά ένας κατάλογος από σημεία όπου ο κόσμος μοιάζει πιο εύφλεκτος.
Και σε ένα τέτοιο τοπίο, ακόμη και ένα μικρό λάθος, μια παρεξήγηση ή μια σχεδιασμένη πρόκληση μπορεί να αποδειχθεί αρκετή για να αλλάξει τους συσχετισμούς.