Ενεργειακά Κύπρου-Λιβάνου: Δεύτερη νίκη, και η Τουρκία εκτός

Μετά τη διακρατική συμφωνία Κύπρου-Ισραήλ για το ενιαίο κοίτασμα «Αφροδίτη-Ισάι», η συμφωνία Κύπρου-Λιβάνου διπλασιάζει την επιτυχία. Η Ε.Ε. την ευλογεί! Η Τουρκία ας φωνάζει: «Καμία κίνηση στα ενεργειακά της Ανατ. Μεσογείου χωρίς την άδειά μου».
Με τη συμφωνία οριοθετούνται οι ΑΟΖ των δύο χωρών. Η διαχωριστική γραμμή είναι η Μέση Γραμμή, στη βάση πλέον της αναθεωρημένης τελικής διευθέτησης – δίδει στον Λίβανο ελάχιστη αύξηση θαλασσίου εμβαδού. Εικάζω ότι στη Συμφωνία τέθηκε – αν όχι, τότε ας τεθεί – συμπληρωματική πρόνοια ώστε, αν τυχόν ανακαλυφθεί κοίτασμα που να υπεισέρχεται και στις δύο εκατέρωθεν ΑΟΖ τότε – όπως συμβαίνει στην περίπτωση του κοιτάσματος «Αφροδίτη-Ισάι» το οποίο υπεισέρχεται στις ΑΟΖ Κύπρου και Ισραήλ – να υπάρχει επιμερισμός εσόδων, ανάλογα με τον όγκο των εκατέρωθεν «υποκοιτασμάτων».
Η Συμφωνία ΑΟΖ Κύπρου και Λιβάνου έρχεται με καθυστέρηση 18 χρόνων -η αρχική συμφωνία ΑΟΖ υπογράφηκε το 2007. Μετά την υπογραφή της Συμφωνίας ΑΟΖ Κύπρου και Ισραήλ το 2010, ο Λίβανος θεώρησε ότι έχανε θαλάσσια έκταση, προς όφελος του Ισραήλ. Η διαφορά μεταξύ Λιβάνου και Ισραήλ επιλύθηκε το 2022 με αμερικανική διαμεσολάβηση και με καθορισμό του πλευρικού θαλάσσιου ορίου τους. Η Τουρκία, μέσω των Χεζμπολάχ που συμμετείχαν στη Βουλή και στην κυβέρνηση του Λιβάνου, εμπόδιζε για πολλά χρόνια τις συμφωνίες Λιβάνου, Κύπρου και Ισραήλ για να έχει λόγο η Τουρκία στην περιοχή. Η πρόσφατη αποδυνάμωση της Χεζμπολάχ βρήκε την Κύπρο έτοιμη να συνεργασθεί με τον Λίβανο για καθορισμό των δύο ΑΟΖ τους, στη βάση του Διεθνούς Δικαίου, του Δικαίου της Θάλασσας και της καλής γειτονίας της Ε.Ε. Εξάλλου, η Κύπρος ως μέλος της ΕΕ μπορεί ως μεσάζων να συνηγορεί για ουσιώδη ενίσχυση του Λιβάνου από την Ε.Ε. μέσω αρκετών κονδυλίων (Ευρωμεσογειακή Πολιτική κ.ά.)
Η Συμφωνία εγκρίθηκε από τα Υπουργικά Συμβούλια Κύπρου και Λιβάνου στα τέλη Οκτώβρη 2025. Και επειδή ο Πρωθυπουργός του Λιβάνου Ναουάφ Σαλάμ, υπηρέτησε ως Πρόεδρος του Δικαστηρίου της Χάγης, γνωρίζει άριστα ότι η Συμφωνία αλλάζει ή καταργείται πλέον μόνο με τη σύμφωνη θέση και των δύο χωρών! Η Τουρκία εκτός!
Η υπογραφή της Συμφωνίας επιβεβαιώνει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου επί της ΑΟΖ της, ενισχύει την ενεργειακή ασφάλεια και διασυνδεσιμότητα στην περιοχή. Η ευρωπαϊκή Κύπρος απαντά ευθέως στην Τουρκία ότι είναι «πυλώνας σταθερότητας και συνεργασίας με τους καλούς γείτονές της» (Λίβανος, Ισραήλ, Ιορδανία, Αίγυπτος κ.ά.) στη βάση του Διεθνούς Δικαίου της Θαλάσσης και του αμοιβαίου σεβασμού των χωρών.
Πιστεύω ότι η ενεργειακή συνεργασία Κύπρου-Λιβάνου μπορεί και πρέπει να επεκταθεί με κατασκευή ηλεκτρικαγωγού προς Λίβανο, αμοιβαία ωφέλιμος. Αν γίνει αγωγός με το Ισραήλ, τότε ο Λίβανος μπορεί να καλύπτει ανάγκες του απ’ τις 2 χώρες. Αν ναι, ας αιτηθούμε απ’ την Παγκόσμια Τράπεζα μελέτη βιωσιμότητας τέτοιου σπουδαίου έργου.
Η συνεργασία με τον Λίβανο – όπως και με το Ισραήλ – εκτός από την ενέργεια μπορεί να επεκταθεί σε υποδομές, ναυτιλία κ.ά. Όσο για τους επενδυτές και κατασκευαστές (Κύπριοι, Λιβάνιοι, ξένοι) θα υπάρχει πια η νομική και οικονομική ασφάλεια να δράσουν.
Το ότι αντιδρά τώρα η Τουρκία, ήταν αναμενόμενο. Αλλά ο κ. Έρχιουρμαν γιατί αντιδρά λέγοντας ό,τι επιτάσσει ο ΥΠΕΞ Τουρκίας. Αν ήταν σήμερα ο εκ περιτροπής Πρόεδρος της Κύπρου, δεν θα υπέγραφε τη Συμφωνία για το συμφέρον των Κυπρίων, ΕΚ και ΤΚ και της ενεργειακής ασφάλειας της Ε.Ε.; Για χάρη της Τουρκίας; Θα κατέστρεφε διμερείς σχέσεις και την περιφερειακή συνεργασία και σταθερότητα όλων; Θα τολμούσε να ζητήσει καθορισμό των ΑΟΖ Ομοσπονδίας Κύπρου-Τουρκίας (που θα ήθελε η Ε.Ε.) με βάση το Δίκαιο της Θάλασσας και τη Μέση Γραμμή, ή θα σιωπούσε; Πονοκέφαλος θα καταντήσει για τους δύο Οργανισμούς, Τουρκογενών Κρατών και Ισλαμικής Συνεργασίας, που δεν εναντιώνονται στην Ε.Ε. Τι Ευρωπαίος Πρόεδρος θα ήσουν τότε κ. Τουφάν;
*Οικονομολόγος, Μαθηματικός, πρώην πρόεδρος Ακαδημίας Επιστημών Κύπρου, πρώην μέλος Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών/ ΑΑΠ