Ενεργειακά: GSI και EastMed στη νέα λίστα ενεργειακών διασυνδέσεων της Κομισιόν

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε τη Δευτέρα την έγκριση 235 νέων διασυνοριακών ενεργειακών έργων, τα οποία αποκτούν το καθεστώς Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος (PCIs) και Έργων Αμοιβαίου Ενδιαφέροντος (PMIs). Τα έργα αυτά θα μπορούν να διεκδικήσουν χρηματοδότηση από τον Μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη» και θα επωφεληθούν από επιταχυνόμενες διαδικασίες αδειοδότησης και ρυθμιστικής υποστήριξης, με στόχο την ταχύτερη υλοποίησή τους και τη συνολική ενίσχυση του ευρωπαϊκού ενεργειακού συστήματος.
Σύμφωνα με τον συνημμένο κατάλογο που ανακοινώθηκε, στο επίκεντρο για την Κύπρο βρίσκονται τρεις κατηγορίες έργων. Πρώτον, το σύμπλεγμα Ισραήλ – Κύπρου – Ελλάδας, γνωστό ως Ηλεκτρική Διασύνδεση – Great Sea Interconnector (GSI), που περιλαμβάνει τις δύο ηλεκτρικές διασυνδέσεις Χαντέρα–Κοφίνου, μεταξύ Ισραήλ και Κύπρου, και Κοφίνου–Κορακιά στην Κρήτη.
Σύμφωνα με την Επιτροπή, το έργο είναι στρατηγικής σημασίας, καθώς για πρώτη φορά συνδέει ηλεκτρικά την Κύπρο τόσο με το ηπειρωτικό ευρωπαϊκό δίκτυο μέσω Ελλάδας όσο και με το Ισραήλ, αναβαθμίζοντας την ασφάλεια τροφοδοσίας και επιτρέποντας την ευρύτερη ενσωμάτωση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
Δεύτερον, περιλαμβάνεται το έργο Prinos Apollo CO₂ για την υπεράκτια αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα στο πεδίο του Πρίνου, το οποίο θα μπορεί να δέχεται φορτία από την Ελλάδα, αλλά και από την Κύπρο, τη Βουλγαρία, την Κροατία, την Ιταλία και τη Σλοβενία μέσω θαλάσσιων μεταφορών, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση μιας περιφερειακής αγοράς δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα.
Τρίτον, διατηρείται το καθεστώς Έργου Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI) για τον αγωγό EastMed, ο οποίος προβλέπει τη μεταφορά φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου προς την Ελλάδα μέσω Κύπρου και Κρήτης και εξακολουθεί να θεωρείται έργο κοινού ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος.
Ο Επίτροπος Ενέργειας και Στέγασης, Νταν Γιόργκενσεν, δήλωσε σχετικά ότι οι ενεργειακές υποδομές δεν αποτελούν μόνο τη ραχοκοκαλιά της Ενεργειακής μας Ένωσης, αλλά είναι το θεμέλιο μιας ισχυρής και ευημερούσας Ευρώπης. «Για να αντιμετωπίσει τις σημερινές προκλήσεις της ασφάλειας, της ανταγωνιστικότητας και της απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές, η Ευρώπη χρειάζεται ένα ενεργειακό σύστημα που να είναι ανθεκτικό και να ανταποκρίνεται στις μελλοντικές εξελίξεις. Τα έργα που έχουμε επιλέξει να υποστηρίξουμε θα διαδραματίσουν ζωτικό ρόλο στην παροχή καθαρότερης, φθηνότερης και ασφαλέστερης ενέργειας στους πολίτες και τις επιχειρήσεις μας», τόνισε χαρακτηριστικά.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η νέα λίστα περιλαμβάνει 113 έργα ηλεκτρισμού, υπεράκτιων δικτύων και έξυπνων ηλεκτρικών δικτύων, τα οποία θα είναι καθοριστικά για την ενσωμάτωση των αυξανόμενων ποσοστών ανανεώσιμης ενέργειας. Επιπλέον, εντάσσονται 100 έργα υδρογόνου και ηλεκτρολυτών που θα συμβάλουν αποφασιστικά στην απανθρακοποίηση του ενεργειακού συστήματος της ΕΕ, 17 έργα υποδομών μεταφοράς CO₂ για την ανάπτυξη της αγοράς δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα και 3 έργα έξυπνων δικτύων φυσικού αερίου. Παράλληλα, διατηρούνται δύο μακροχρόνια έργα που συνδέουν την Κύπρο και τη Μάλτα με το ευρωπαϊκό δίκτυο φυσικού αερίου.
Η Επιτροπή τόνισε ότι τα έργα αυτά ενισχύουν σημαντικά τη συνοχή της Ενεργειακής Ένωσης και συμβάλλουν στη στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης, ενισχύοντας την ασφάλεια και την ανεξαρτησία του εφοδιασμού. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη, οι ανάγκες επενδύσεων σε ευρωπαϊκές ενεργειακές υποδομές – ηλεκτρισμό, υδρογόνο και δίκτυα CO₂ – αναμένεται να προσεγγίσουν τα €1,5 τρισ. την περίοδο 2024-2040, με τη σημερινή δέσμη έργων να αποτελεί κρίσιμο βήμα προς την κάλυψη αυτού του κενού. Η Κομισιόν επισημαίνει ότι ένα σύγχρονο και ολοκληρωμένο ενεργειακό δίκτυο είναι απαραίτητο για τη μετάβαση σε καθαρή ενέργεια και για τη διατήρηση προσιτών τιμών για νοικοκυριά και επιχειρήσεις, ενώ σύντομα – στις 10 Δεκεμβρίου πιθανότατα – θα παρουσιαστεί το European Grids Package με σκοπό την περαιτέρω επιτάχυνση των επενδύσεων σε κρίσιμες υποδομές.
Σύμφωνα με πληροφορίες του ΚΥΠΕ, το πακέτο που θα παρουσιαστεί από την Κομισιόν θα επικεντρώνεται στην ενίσχυση της διασυνδεσιμότητας και της ενεργειακής υποδομής στην Ευρώπη, με στόχο να επιτευχθούν χαμηλότερες τιμές ενέργειας, μεγαλύτερη ασφάλεια εφοδιασμού, και η μετάβαση σε ΑΠΕ. Τα κύρια σημεία θα περιλαμβάνουν: Πρώτον, την κεντρική σχεδίαση των διασυνδέσεων από την Επιτροπή, αντί για την τρέχουσα προσέγγιση από κάτω προς τα πάνω, η οποία έχει οδηγήσει σε αργές διαδικασίες και ασυνέπειες μεταξύ των κρατών μελών. Δεύτερον, την ριζική απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης, οι οποίες σήμερα καθυστερούν έργα για δεκαετίες, λόγω γραφειοκρατίας και τοπικών αντιδράσεων. Τρίτον, την κοινή χρηματοδότηση μεταξύ κρατών μελών, ώστε να κατανέμονται δίκαια τα κόστη για έργα που ωφελούν ολόκληρη την ήπειρο, αλλά όχι απαραίτητα κάθε χώρα ξεχωριστά.
Η λίστα PCIs και PMIs που κατέθεσε την Δευτέρα η Επιτροπή, θα υποβληθεί στη συνέχεια στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο ως Κατ’ Εξουσιοδότηση Πράξη, με τους δύο θεσμούς να διαθέτουν προθεσμία δύο μηνών για έγκριση ή απόρριψη στο σύνολό της, χωρίς δυνατότητα τροποποιήσεων. Μετά την τελική υιοθέτηση, η Επιτροπή θα ενισχύσει τη συνεργασία με τα κράτη μέλη και τους φορείς υλοποίησης ώστε η προώθηση των έργων να γίνει όσο το δυνατόν ταχύτερα και αποτελεσματικότερα.