Ευρωβαρόμετρο: Κάτι δεν πάει καλά μαζί μας

Του Πατριάρχη
Το τελευταίο Ευρωβαρόμετρο αποτυπώνει μια στάση που, για την Κύπρο, έχει γίνει σχεδόν δεύτερη φύση. Οι περισσότεροι δηλώνουν ικανοποιημένοι από τη ζωή τους, όμως ταυτόχρονα δεν εμπιστεύονται την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το 84% λέει ότι είναι ικανοποιημένο από τη ζωή του, αλλά το 57% τείνει να μην εμπιστεύεται την ΕΕ. Και σαν να μην έφτανε αυτό, 70% θεωρεί ότι η άποψή του δεν μετρά στην ΕΕ, ενώ 66% λέει το ίδιο και για την ίδια την Κύπρο!
Προφανώς και δεν είμαι ειδικός σε θέματα συμπεριφοράς, αλλά διακρίνω μια σχιζοφρενική κατάσταση. Δεν μπορεί να πλέουμε σε πελάγη ευτυχίας και μάλιστα με αυξημένο ποσοστό από πέρυσι και την ίδια ώρα να θεωρούμε πως τα πράγματα πάνε προς την λάθος κατεύθυνση και δεν εμπιστευόμαστε την χώρα και την ένωση κρατών στην οποία ανήκουμε!
Δεν πρόκειται απλώς για αντίφαση. Ζούμε σε ένα πλαίσιο που, σε μεγάλο βαθμό, μας ευνοεί ως πολίτες της ΕΕ, αλλά αντιμετωπίζουμε τον θεσμό που το στηρίζει με καχυποψία. Το εξηγεί εν μέρει η γενική απογοήτευση από την πολιτική λειτουργία στη Κύπρο. Όταν οι πολίτες δεν εμπιστεύονται εύκολα το κράτος τους, δύσκολα θα εμπιστευθούν και την Ευρώπη, που φαίνεται πιο μακριά, πιο γραφειοκρατική και πιο απρόσωπη. Στο ίδιο Ευρωβαρόμετρο, το 67% δηλώνει μη ικανοποιημένο από τον τρόπο που λειτουργεί η δημοκρατία στην Κύπρο. Σε μια χώρα που λειτουργεί το Κοινοβούλιο, τα κόμματα, οι θεσμοί, οι ελεγκτικές διαδικασίες, τα δικαστήρια, που κανείς δεν γλιστράει από παράθυρα και και κανείς δεν κινδυνεύει γιατί διατυπώνει την άποψη του. Η δυσπιστία ξεκινά από μέσα και μετά απλώς «μεταφέρεται» προς τα έξω.
Υπάρχει και μια ακόμα αντίφαση, εξίσου χαρακτηριστική. Στο ατομικό επίπεδο, πολλοί λένε ότι περνούν καλά και στο συλλογικό επίπεδο, επικρατεί απαισιοδοξία. Το 68% θεωρεί ότι τα πράγματα στη χώρα κινούνται προς τη λάθος κατεύθυνση αλλά το 84% δηλώνει πως είναι ευτυχές. Αυτό είναι το σύνδρομο της μοιρολογίστρας. Σαν τις γυναίκες της Μάνης παλιά που ακόμα και αν δεν γνώριζαν τον «συγχωρεμένο» πήγαιναν στις κηδείες και έκλαιγαν μοιρολογώντας πάνω από τα φέρετρα.
Μέσα σε αυτό το κλίμα, η ΕΕ συχνά αντιμετωπίζεται σαν βολικός στόχος, επειδή δεν είναι «δικός μας» θεσμός, δεν έχει πρόσωπο να του μιλήσεις και άρα είναι εύκολο να του φορτώσεις την ευθύνη.
Κοιτάξτε τι γίνεται στα βασικά θέματα που απασχολούν τους πολίτες. Για την Κύπρο, πρώτο ζήτημα είναι η ακρίβεια και το κόστος ζωής με 37%, δεύτερο η μετανάστευση με 35%. Όταν οι Κύπριοι ερωτώνται για τα προβλήματα σε επίπεδο ΕΕ, η μετανάστευση ανεβαίνει ακόμη περισσότερο, στο 45%. Δηλαδή ζητούμε ευρωπαϊκές λύσεις για ευρωπαϊκά προβλήματα, αλλά δεν δίνουμε πίστωση στην Ευρώπη που καλείται να τα διαχειριστεί.
Το πιο αποκαλυπτικό είναι ότι, παρά τη δυσπιστία, οι πολίτες ζητούν περισσότερη Ευρώπη, όχι λιγότερη. Στο προηγούμενο Ευρωβαρόμετρο, εντός του 2025, το 71% θεωρούσε ότι η Κύπρος ωφελήθηκε από την ένταξη στην ΕΕ, το 95% ήθελε μεγαλύτερη ενότητα των κρατών μελών, και το 91% ζητούσε πιο σημαντικό ρόλο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Αυτά τα ποσοστά δεν κολλάνε με το αφήγημα του «αντιευρωπαϊσμού». Κολλάει όμως με κάτι πιο πεζό. Έχουμε ανάγκη να νιώθουμε ασφάλεια, αλλά και με την τάση να θεωρούμε αυτονόητα τα οφέλη, ενώ κρατάμε απόσταση από τις ευθύνες και τις επιλογές που τα συνοδεύουν.
Κάποτε πρέπει να ξεκαθαρίσουμε κάτι απλό. Η Κύπρος δεν έχει συμφέρον να υπονομεύει την εμπιστοσύνη της προς την ΕΕ, ειδικά σε μια εποχή που η παραπληροφόρηση δουλεύει συστηματικά για να σπάσει την ευρωπαϊκή συνοχή και εξω-ευρωπαϊκές δυνάμει έχουν κάθε λόγο να βλέπουν τους Ευρωπαίους διχασμένους και καχύποπτους. Η ΕΕ είναι το σπίτι μας και όσο σκάβουμε τα θεμέλια του, θα έρθει η ώρα που θα πέσει να μας πλακώσει.