Η Ελλάδα πύλη του αμερικανικού LNG και το τέλος του τουρκικού μονολόγου

Η χθεσινή υπογραφή της ελληνο-ουκρανικής ενεργειακής συμφωνίας δεν ήταν απλώς μια ακόμα τελετή στο Μέγαρο Μαξίμου. Ήταν η έμπρακτη αναδιάταξη των ενεργειακών δρόμων της περιοχής, με την Ελλάδα σε ρόλο εισόδου του αμερικανικού LNG προς την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.
Το γεγονός ότι η υπογραφή έγινε παρουσία του Κυριάκου Μητσοτάκη, του Βολοντίμιρ Ζελένσκι και της πρέσβειρας των ΗΠΑ στην Αθήνα Κίμπερλι Γκίλφοϊλ δείχνει πως μιλάμε για στρατηγική επιλογή της Δύσης, όχι για περιστασιακή διευκόλυνση.
Ο πυρήνας της συμφωνίας αφορά τη ροή αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου που θα παραλαμβάνεται σε ελληνικές υποδομές, θα επαναεριοποιείται στη Ρεβυθούσα και θα διοχετεύεται προς βορρά μέσω του λεγόμενου Κάθετου Διαδρόμου. Ήδη έχει ενεργοποιηθεί διαδικασία, που επιτρέπει τη συνεχή διοχέτευση από την Ελλάδα στη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, τη Μολδαβία και την Ουκρανία, με τη συνεργασία των διαχειριστών μεταφοράς των πέντε χωρών. Αυτό δεν είναι μια υπόσχεση για το μέλλον αλλά λειτουργικό πλαίσιο που ήδη υπάρχει και αξιοποιείται.
Σε επίπεδο εταιρικής υλοποίησης, η ελληνική ΔΕΠΑ (Δημόσια Επιχείρηση Αερίου) και η ουκρανική Naftogaz, υπέγραψαν δήλωση προθέσεων για διαθεσιμότητες τον χειμώνα 2025–2026, προσφέροντας στην Ουκρανία ενεργειακή ανάσα σε περίοδο μέγιστης ανάγκης. Η πολιτική σφραγίδα είναι σαφής και από τις δηλώσεις των δύο ηγετών, που μίλησαν για στήριξη της ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφάλειας και της Ουκρανίας.
Τι σημαίνουν όλα αυτά για την Ελλάδα; Πρώτον, εδραιώνεται ως κόμβος εισόδου και διανομής φυσικού αερίου με υποδομές που ήδη λειτουργούν και με νέες που αναπτύσσονται. Ρεβυθούσα και Αλεξανδρούπολη, ο Διασυνδετήριος Ελλάδας – Βουλγαρίας, ο αναβαθμισμένος ρόλος του Trans-Balkan και το πλέγμα του Κάθετου Διαδρόμου συνθέτουν ένα δίκτυο που μεταφέρει πραγματικές ποσότητες, όχι ευχές ή σχέδια. Αυτό αυξάνει έσοδα, επιρροή και τη διαπραγματευτική ισχύ της Ελλάδας στις ευρωπαϊκές συζητήσεις για την ασφάλεια εφοδιασμού.
Δεύτερον, δημιουργείται ένα πλέγμα συμφερόντων ΗΠΑ – ΕΕ που έχει ως σημείο αναφοράς, γεωγραφικά την Ελλάδα. Η παρουσία της Αμερικανίδας πρέσβειρας στη διαδικασία δεν είναι λεπτομέρεια, αλλά μήνυμα πολιτικής εγγύησης. Όταν ο εφοδιασμός της Ουκρανίας διέρχεται από την Ελλάδα, κάθε απειλή κατά των ελληνικών υποδομών ή θαλάσσιων ζωνών μετατρέπεται αυτομάτως σε απειλή κατά κρίσιμων αμερικανικών και ευρωπαϊκών συμφερόντων. Η αποτροπή, που συχνά συζητάμε αφηρημένα, αποκτά συγκεκριμένο περιεχόμενο.
Η Τουρκία, η οποία για χρόνια επιδίωξε να εμφανίζεται ως αποκλειστικός διάδρομος ενέργειας προς την Ευρώπη, αντιλαμβάνεται πως υπάρχουν και άλλοι δρόμοι. Η κίνηση Αθήνας – Κιέβου περιορίζει τις τουρκικές φιλοδοξίες, καθώς το αέριο δεν χρειάζεται να περάσει από τουρκικό έδαφος για να φτάσει στον τελικό καταναλωτή και άρα η Άγκυρα χάνει έναν διαπραγματευτικό μοχλό πίεσης. Παράλληλα, κάθε τουρκική πρόκληση εναντίον ελληνικών στόχων αποκτά δυνητικό ενεργειακό κόστος για συμμάχους που δεν είναι διατεθειμένοι να το αποδεχθούν. Σε μια περίοδο όπου η Ευρώπη επιδιώκει απαλλαγή από ρωσική εξάρτηση, η Άγκυρα δεν μπορεί να αναμένει ανοχή, όταν εμποδίζει τις διαδρομές που στηρίζουν την Ουκρανία και την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Υπάρχει και το ευρύτερο πλαίσιο. Η τριμερής αρχιτεκτονική της Ανατολικής Μεσογείου με την υποστήριξη των ΗΠΑ (3+1), οι κοινές δηλώσεις για την ενέργεια και οι κάθετες συνδέσεις προς τα βόρεια συνθέτουν πλέον έναν χάρτη όπου η Ελλάδα δεν είναι απλώς μια γραμμή διέλευσης αλλά ο χώρος όπου αρχίζει η ροή. Σε αυτόν τον χάρτη, η Ελλάδα κερδίζει κύρος, επενδύσεις και περιθώριο πρωτοβουλιών. Η Τουρκία συνειδητοποιεί ότι ο έλεγχος δεν ασκείται με υπερπτήσεις και δηλώσεις αλλά με δίκτυα, κανόνες και συμμαχίες που λειτουργούν.
Η χθεσινή υπογραφή ήταν η στιγμή που οι γραμμές στον χάρτη απέκτησαν κατεύθυνση. Από νότο προς βορρά, από τα ελληνικά λιμάνια προς την Ουκρανία, από τη θεωρία στην πράξη. Αυτό λέγεται ισχύς και η Ελλάδα, σήμερα, την διαθέτει.