Η επίμονη σκιά των δύο κρατών και τι πραγματικά αποκαλύπτουν οι νέες δηλώσεις Ακιντζί

Οι νέες δηλώσεις του πρώην Τουρκοκύπριου ηγέτη Μουσταφά Ακιντζί στο Medyascope tv επιχειρούν, να αναδιαμορφώσουν το αφήγημα γύρω από τις πιο κρίσιμες στιγμές του Κυπριακού, από το Σχέδιο Ανάν μέχρι το ναυάγιο του Κραν Μοντανά. Παρότι ο ίδιος παρουσιάζει την τουρκική πλευρά ως σταθερά «εποικοδομητική», τα λεγόμενά του εγείρουν σοβαρά ερωτήματα για το τι πραγματικά επιδιώκεται με αυτή τη δημόσια παρέμβαση.
Η κλασική αντιστροφή ρόλων
Ο Ακιντζί επιμένει ότι ούτε το 2004 ούτε το 2017 η τουρκοκυπριακή πλευρά έφυγε από το τραπέζι των συνομιλιών· κατηγορεί την ελληνοκυπριακή πλευρά ότι υπερθεμάτιζε στις απαιτήσεις, κυρίως στην εκ περιτροπής προεδρία και στην πολιτική ισότητα. Πρόκειται για το γνωστό μοτίβο: το αφήγημα ότι η τουρκοκυπριακή πλευρά εμφανίζεται ως έτοιμη για λύση, ενώ η ελληνοκυπριακή ως δέσμια εσωτερικών πιέσεων. Ανεξάρτητα από το πώς διαμορφώθηκαν οι διαπραγματεύσεις όντως, η μονοδιάστατη ερμηνεία Ακιντζί παραλείπει τις πραγματικές δυσκολίες που έθεσαν στο τραπέζι τόσο η Τουρκία όσο και οι ίδιοι οι όροι που απαιτούσε η τουρκοκυπριακή πλευρά. Η προσπάθεια να φορτωθούν όλα αποκλειστικά στη Λευκωσία καταλήγει να υποτιμά τη σοβαρότητα των θεμάτων που συζητούνταν δηλαδή η ασφάλεια, οι εγγυήσεις, ο στρατός, οι εδαφικές αναπροσαρμογές.
Το ζήτημα Αναστασιάδη – Τσαβούσογλου και τα δύο κράτη
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η αναφορά του Ακιντζί στην περίφημη τελευταία νύχτα στο Κραν Μοντανά. Σύμφωνα με όσα ισχυρίζεται, ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου του είπε πως ο Νίκος Αναστασιάδης ζήτησε χρόνο λόγω εκλογών και υποτίθεται ότι εξέφρασε διάθεση για δύο κράτη. Ένα αφήγημα που, αν και ακούγεται συχνά από τουρκικής πλευράς, αλλά και από Ελληνοκύπριους πολιτικούς παράγοντες, παραμένει ατεκμηρίωτο και βολικά θολό. Ο ίδιος ο Ακιντζί μάλιστα παραδέχεται πως συμβούλευσε τον Τσαβούσογλου να μην πιστέψει κάτι τέτοιο, διότι «δεν περνά στην ελληνοκυπριακή πλευρά». Παρόλα αυτά, το αναπαράγει δημόσια. Το ερώτημα εύλογο: εφόσον το θεωρεί απίθανο, γιατί το χρησιμοποιεί; Γιατί επαναφέρει μία φράση χωρίς αποδείξεις, την ώρα που είναι γνωστό ότι η Άγκυρα επένδυσε αμέσως μετά στο αφήγημα των δύο κρατών;
Οι μετωπικές με την Τουρκία
Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η ομολογία των διαφορών του με την τουρκική κυβέρνηση. Ο Ακιντζί αναγνωρίζει ότι η αντίληψή του περί δημοκρατίας και κοσμικού κράτους «δεν συμβάδιζε» με αυτήν της Άγκυρας και ότι υπήρξαν εντάσεις, ακόμη και προσπάθειες παρεμπόδισης της συνάντησης του Βερολίνου. Αυτή η παραδοχή είναι ίσως η πιο ειλικρινής στιγμή της συνέντευξης. Αλλά δεν αναιρεί το ότι, σε κομβικές στιγμές, και ο ίδιος λειτούργησε μέσα στα στενά όρια που επιβάλλει η Τουρκία στα Κατεχόμενα -πολιτικά, οικονομικά και θεσμικά.
Η επιμονή στη θεωρία της χαμένης ευκαιρίας
Ο Ακιντζί δεν αποκλίνει από τον αγαπημένο του άξονα: ότι το 2017 «υπήρχε παράθυρο λύσης» και ότι χάθηκε επειδή η ελληνοκυπριακή ηγεσία δεν είχε πολιτική βούληση. Είναι βολικό συμπέρασμα, αλλά αποσιωπά το βασικότερο: το Κραν Μοντανά έπεσε πάνω στον τοίχο της τουρκικής αδιάλλακτης θέσης για εγγυήσεις και στρατιωτική παρουσία. Όσο κι αν ο Ακιντζί επιχειρεί να απομονώσει την Άγκυρα από την ευθύνη, η πραγματικότητα δεν αλλάζει.
Η πολιτική βούληση δεν είναι μονόδρομος
Ο κύριος Ακκιντζι, επαναλαμβάνει ότι «χωρίς πολιτική βούληση δεν προχωρά καμία διαδικασία». Σωστό. Αλλά η βούληση πρέπει να είναι αμοιβαία και κυρίως πρέπει να εκδηλώνεται έμπρακτα από όλες τις πλευρές. Δεν είναι δυνατόν να μιλάμε για πολιτική ισότητα, ενώ παράλληλα η Τουρκία προωθεί ανοιχτά λύση δύο κρατών, παρεμβαίνει στις εκλογές στα Κατεχόμενα, και επιχειρεί να καθορίσει την πολιτική ατζέντα της τουρκοκυπριακής κοινότητας.
Τι προσπαθεί να πετύχει ο Ακιντζί;
Το ύφος και η στόχευση των δηλώσεων μοιάζουν να υπηρετούν δύο σκοπούς: 1. Να επανακατασκευάσουν την εικόνα του ως του “μετριοπαθούς” Τουρκοκύπριου ηγέτη, που έμεινε μόνος απέναντι στην τουρκική γραμμή. 2. Να μεταθέσουν την ευθύνη του αδιεξόδου αποκλειστικά στην ελληνοκυπριακή πλευρά, χρησιμοποιώντας αποσπασματικές ή μη επιβεβαιωμένες αφηγήσεις.
Η στρατηγική αυτή μπορεί να εξυπηρετεί την προσωπική του υστεροφημία, αλλά δεν συνεισφέρει πραγματικά στη συζήτηση για το Κυπριακό. Αντιθέτως, παγιώνει μια ακόμη διαστρεβλωμένη εικόνα των γεγονότων.
Τέλος, οι δηλώσεις Ακιντζί, όσο κι αν παρουσιάζονται ως «μαρτυρία» του παρασκηνίου, χρειάζονται προσεκτική ανάγνωση, ασχέτως αν περιέχουν δόσεις αλήθειας ή και όχι. Και όσο το Κυπριακό παραμένει όμηρος μονομερών αφηγήσεων, τόσο η απόσταση από μια ουσιαστική λύση θα μεγαλώνει.