Η κοινωνία «φωνάζει» για πραγματικές μεταρρυθμίσεις

Του
Κωνσταντίνου Ζαχαρίου
Την ώρα που στην κυβέρνηση παίζουν «μουσικές καρέκλες» για να βολευτούν κομματικές και προσωπικές ατζέντες, και προωθούν «μεταρρυθμίσεις» βασισμένες σε λογιστικούς υπολογισμούς και τεχνικές φόρμουλες, η κοινωνία απαιτεί κάτι εντελώς διαφορετικό: Πραγματικές αλλαγές που βελτιώνουν την καθημερινότητα των ανθρώπων.
Το πρόσφατο Ευρωβαρόμετρο της Κομισιόν καταγράφει με απόλυτη σαφήνεια ότι οι Κύπριοι δεν ζητούν γενικόλογες εξαγγελίες, αλλά πολιτικές που ενισχύουν την κοινωνική συνοχή, μειώνουν το κόστος ζωής και αναβαθμίζουν ουσιαστικά τις δημόσιες υπηρεσίες.
Σε όλους σχεδόν τους τομείς, οι ανησυχίες των Κυπρίων βρίσκονται στο ίδιο ή και σε υψηλότερο επίπεδο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Αυτό αντανακλά ότι οι χρόνιες παθογένειες του κράτους δεν θεωρούνται πλέον απλώς «αδυναμίες», αλλά σοβαρά εμπόδια για την ανάπτυξη και την ποιότητα ζωής. Το συμπέρασμα είναι ξεκάθαρο: Η κοινωνία αναμένει βαθιές, στοχευμένες και κοινωνικά δίκαιες μεταρρυθμίσεις.
Πρώτη προτεραιότητα των Κυπρίων παραμένει το σύστημα υγείας. Το 92% θεωρεί ότι χρειάζεται αναβάθμιση, γεγονός που δείχνει πως, παρά τη σημαντική βελτίωση που έφερε το ΓεΣΥ, εξακολουθούν να υπάρχουν κενά που επηρεάζουν άμεσα την πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες.
Εξίσου υψηλά είναι τα ποσοστά και για την εκπαίδευση: Το 93% των ερωτηθέντων ζητά ουσιαστική μεταρρύθμιση, καθώς τα σχολεία αντιμετωπίζουν υποστελέχωση, ελλείψεις ειδικοτήτων και παρωχημένες δομές.
Στην αγορά εργασίας, όπου επίσης το 93% ζητά μεταρρύθμιση, οι πολίτες εκφράζουν συσσωρευμένη αγανάκτηση. Η καθημερινότητα των εργαζομένων επιβαρύνεται από μισθούς που δεν συμβαδίζουν με το κόστος ζωής, περιορισμένες ευκαιρίες ανέλιξης, επισφαλείς μορφές απασχόλησης και έντονες ανισότητες. Η εικόνα είναι μιας οικονομίας που λειτουργεί υπό συνεχή κοινωνική πίεση.
Αντίστοιχα υψηλή είναι η επιτακτικότητα που καταγράφεται και στο συνταξιοδοτικό σύστημα. Με 93% των πολιτών να ζητούν μεταρρύθμιση, το πέναλτι του 12% και ο διαρκώς αυξανόμενος πληθωρισμός εντείνουν την ανασφάλεια των συνταξιούχων. Η κοινωνία απαιτεί ένα σύστημα που να εξασφαλίζει αξιοπρέπεια, και όχι μια διαρκή μάχη επιβίωσης.
Στην κοινωνική πρόνοια, το 91% θεωρεί αναγκαίες τις άμεσες αλλαγές. Οι ελλείψεις στις παροχές προς άτομα με αναπηρία, οι καθυστερήσεις στα επιδόματα, η γραφειοκρατία και η αδυναμία προστασίας των πιο ευάλωτων αποκαλύπτουν ότι το δίχτυ ασφαλείας παραμένει διάτρητο.
Ακόμη και η φορολογία, παρότι δεν βρίσκεται στις πρώτες θέσεις, παραμένει σημαντική για το 81% των πολιτών. Το αίτημα δεν αφορά απλώς την αλλαγή του συστήματος, αλλά τη δημιουργία ενός πιο δίκαιου πλαισίου: φορολόγηση μεγάλου πλούτου, ελάφρυνση των χαμηλών και μεσαίων εισοδημάτων και απλοποίηση διαδικασιών που σήμερα ταλαιπωρούν νοικοκυριά και μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Το μήνυμα του Ευρωβαρομέτρου προς την κυβέρνηση είναι σαφές και δύσκολο να αγνοηθεί: Οι πολίτες δεν πείθονται από γενικόλογες εξαγγελίες ούτε από «μεταρρυθμίσεις» που περιορίζονται σε αριθμητικά μοντέλα. Ζητούν αλλαγές που αγγίζουν την πραγματική τους ζωή· μεταρρυθμίσεις που διορθώνουν στρεβλώσεις, ενισχύουν την κοινωνική προστασία και δημιουργούν ένα κράτος που λειτουργεί, αντί να μεταφέρει το βάρος στους πολίτες.
Εναποθέτουν τις ελπίδες τους στην Ευρώπη για λύσεις
Εν τω μεταξύ, η Κύπρος αναδεικνύεται ως μία από τις πιο ένθερμα φιλοευρωπαϊκές κοινωνίες όταν πρόκειται για τον οικονομικό συντονισμό στην Ευρωζώνη. Οι Κύπριοι ζητούν περισσότερη κοινή δράση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ένδειξη ότι η χαμηλή εμπιστοσύνη στους εθνικούς θεσμούς κάνει τους πολίτες να αναζητούν λύσεις πέρα από τα σύνορα.
Το 73% των Κυπρίων θέλουν ισχυρότερο συντονισμό των οικονομικών πολιτικών, ποσοστό κατά επτά μονάδες υψηλότερο από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Μόλις 11% θεωρούν ότι το σημερινό επίπεδο συνεργασίας είναι «κατάλληλο», ενώ μόλις 3% ζητούν «λιγότερο συντονισμό».
Οι πολίτες φαίνεται πως βλέπουν στην ΕΕ έναν πιο αξιόπιστο παίκτη για ζητήματα που τους πιέζουν καθημερινά όπως την ενέργεια, τον πληθωρισμό, τις τιμές βασικών αγαθών και τη στασιμότητα των μισθών.
Την ίδια στιγμή, τέσσερις στους πέντε Κύπριους δηλώνουν ότι η ευρωπαϊκή χρηματοδοτική στήριξη (σ.σ. Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας) είναι σωστή και επωφελής. Το 71% -από τα υψηλότερα ποσοστά στην Ευρώπη- αξιολογεί θετικά τη βοήθεια της ΕΕ, ενώ 19% τη βλέπουν αρνητικά. Ένα 10% παραμένει αβέβαιο ή χωρίς άποψη. Το συμπέρασμα από την έρευνα είναι πως η κυπριακή κοινωνία εμπιστεύεται την ΕΕ περισσότερο απ’ ό,τι εμπιστεύεται τους εγχώριους θεσμούς.