Η κυπριακή γεωργία στην ψηφιακή εποχή

Μια νέα σελίδα για τον πρωτογενή τομέα της Κύπρου άνοιξε την Παρασκευή, 18 Δεκεμβρίου 2025, με τα επίσημα εγκαίνια της Στρατηγικής Υποδομής «ΦΑΙΝΟΤΥΠΟΣ» στον Πειραματικό Σταθμό Τόχνης. Πρόκειται για μια επένδυση αιχμής που υπόσχεται να θωρακίσει την κυπριακή παραγωγή απέναντι στην κλιματική κρίση, μετατρέποντας το Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών (ΙΓΕ) σε περιφερειακό κέντρο καινοτομίας. Μέσα από τα έργα αυτά ουσιαστικά υλοποιούνται οι δέσμες της στρατηγικής του πρωτογενούς τομέα που αφορούν την αξιοποίηση της καινοτομίας και την προσαρμογή της γεωργίας στην κλιματική αλλαγή.
Η υποδομή «ΦΑΙΝΟΤΥΠΟΣ» δεν αποτελεί απλώς μία ακόμα ερευνητική εγκατάσταση. Αποτελεί ένα σημείο αναφοράς για τη γεωργική έρευνα και καινοτομία της χώρας μας, μία ανοικτή πλατφόρμα γνώσης που ενσωματώνει καινοτόμες και έξυπνες τεχνολογίες, όπως αισθητήρες και κάμερες, δίκτυα μεταφοράς δεδομένων σε πραγματικό χρόνο, διαδικτυακή πρόσβαση, θέαση και ανάλυση δεδομένων, με αξιοποίηση μοντέλων μηχανικής εκμάθησης για παραγωγή γνώσης στα φυτικά είδη. Ξεκάθαρος στόχος: να μετατρέπει την επιστημονική γνώση σε πρακτικές και εφαρμόσιμες λύσεις για τους ανθρώπους της γεωργίας.
Η υποδομή, η οποία χρηματοδοτήθηκε από το Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΙδΕΚ), αποτελεί μια έξυπνη πλατφόρμα υψηλής διεκπεραιωτικότητας. Μέσω αισθητήρων, καμερών και μοντέλων μηχανικής εκμάθησης (AI), οι επιστήμονες μπορούν πλέον να παρακολουθούν σε πραγματικό χρόνο πώς ανταποκρίνονται τα φυτά σε ακραίες συνθήκες, όπως η ξηρασία και η αυξημένη αλατότητα, χωρίς να τα καταστρέφουν.
Στον χαιρετισμό της, η Υπουργός Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος υπογράμμισε ότι ο «ΦΑΙΝΟΤΥΠΟΣ» δεν είναι απλώς μια ερευνητική εγκατάσταση, αλλά ένα εργαλείο επιβίωσης. «Σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από αύξηση των θερμοκρασιών και μείωση των βροχοπτώσεων, η υποδομή αυτή θα μας επιτρέψει να επιλέξουμε ποικιλίες επαρκώς προσαρμοσμένες στις νέες συνθήκες», τόνισε η Υπουργός.
Παράλληλα, σημείωσε ότι η στρατηγική αυτή κίνηση θα βοηθήσει τους γεωργούς να βελτιστοποιήσουν τη χρήση νερού και λιπασμάτων, μειώνοντας το κόστος και το περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
Από το εργαστήριο στο χωράφι: Τρεις πιλοτικές μελέτες
Ο Διευθυντής του ΙΓΕ εξήγησε τη σημασία της «μαζικής φαινοτύπησης», η οποία επιτρέπει την ταχύτατη επεξεργασία δεδομένων από μεγάλο αριθμό φυτών. Μέχρι το τέλος του 2026, η υποδομή θα εστιάσει σε τρία καίρια προγράμματα:
Κυπριακή χαρουπιά: Επιλογή γονοτύπων με αντοχή στην έλλειψη εδαφικής υγρασίας.
Σανοδοτικές ποικιλίες: Παραγωγή ζωοτροφών υψηλής απόδοσης σε συνθήκες υδατικής καταπόνησης.
Εμπλουτισμένα λαχανικά: Αξιολόγηση ρόκας και μαρουλιού για μείωση νιτρικών και αύξηση της θρεπτικής αξίας μέσω σεληνίου που θα αυξήσει τη διατροφική τους ασφάλεια και αξία.
Το έργο αποτελεί καρπό μιας ευρείας σύμπραξης. Υπό τον συντονισμό της ερευνητικής ομάδας του ΙΓΕ, συνεργάστηκαν το Πανεπιστήμιο Κύπρου, το ΤΕΠΑΚ, το Frederick Research Center, καθώς και οι καινοτόμες ιδιωτικές εταιρείες CYRIC, Allion και Atlantis.
Η Υπουργός επαναβεβαίωσε τη δέσμευση της κυβέρνησης να στηρίξει τη λειτουργία της υποδομής και μετά την ολοκλήρωση του έργου, φιλοξενώντας την μόνιμα στον Πειραματικό Σταθμό Τόχνης. «Ο ΦΑΙΝΟΤΥΠΟΣ θα λειτουργήσει ως πόλος έλξης για ευρωπαϊκά ερευνητικά δίκτυα, αναβαθμίζοντας το κύρος της χώρας μας στον διεθνή επιστημονικό χάρτη», σημείωσε.
Κατέληξε τονίζοντας ότι η υποδομή «ΦΑΙΝΟΤΥΠΟΣ» θα αποτελέσει ένα νευραλγικό εργαλείο ανάπτυξης και αξιολόγησης νέων καινοτόμων τεχνολογιών, ικανών να υποστηρίξουν τους γεωργούς και να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα του πρωτογενούς τομέα.