Η Μαλαισία πέφτει μακριά από την Κύπρο της κλεπταποδοχής;

Η νέα καταδίκη του πρώην πρωθυπουργού της ασιατικής χώρας Νατζίμπ Ραζάκ ξανανοίγει πολιτικά τον φάκελο του σκανδάλου στο οποίο συμβάλλαμε με ένα διαβατήριο και μια «αγαθοεργία»… με το αζημίωτο
Η χθεσινή απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Μαλαισίας, με την νέα καταδίκη του πρώην πρωθυπουργού Νατζίμπ Ραζάκ, πέρασε στη κυπριακή ειδησεογραφία (όσο πέρασε) ως κάτι αδιάφορο, που δεν θα έπρεπε να μας αφορά. Άλλωστε τι σχέση έχουμε εμείς με τις απάτες στη Μαλαισία; Και όμως αυτή η καταδίκη είναι μια υπενθύμιση και δικών μας ευθυνών στην καταλήστευση των Μαλαισιανών που είχαν επενδύσει τα χρήματα τους στην απάτη του ταμείου 1MDB. Μιλάμε για οργανωμένη λεηλασία δημόσιου χρήματος και η Κύπρος, αντί να κρατήσει απόσταση, βρέθηκε να λειτουργεί ως ασφαλές πέρασμα για ξέπλυμα μαύρου χρήματος, με απίστευτη θεσμική ευκολία, παίζοντας τον ρόλο του κοινού κλεπταποδόχου.
Χθες λοιπόν, το Ανώτατο Δικαστήριο της Μαλαισίας καταδίκασε τον πρώην πρωθυπουργό Νατζίμπ Ραζάκ για κατάχρηση εξουσίας και ξέπλυμα χρήματος που συνδέεται με την υπόθεση του κρατικού επενδυτικού ταμείου 1MDB. Τα διεθνή μέσα μετέδωσαν ότι επιβλήθηκε ποινή 15ετούς φυλάκισης και πολύ υψηλό χρηματικό πρόστιμο.
Ο Ραζάκ εκτίει ήδη ποινή φυλάκισης από προηγούμενη καταδίκη που επίσης συνδέεται με το σκάνδαλο του 1MDB, από το 2022, με έντονη πολιτική χροιά που είχε να κάνει με την επιδίωξη απονομής χάριτος.
Αυτό που έχει αξία για την Κύπρο δεν είναι να μετρήσουμε τα χρόνια κάθειρξης με τα οποία φορτώθηκε ένας πρώην πρωθυπουργός μιας μακρινής χώρας, αλλά να θυμηθούμε ποιοι ωφελήθηκαν, ποιοι κάλυψαν, ποιοι έκαναν πως δεν βλέπουν, και ποιοι επέτρεψαν σε έναν από τους βασικούς πρωταγωνιστές της απάτης να αποκτήσει ευρωπαϊκή υπηκοότητα από την Κυπριακή Δημοκρατία, την ώρα που διεθνώς το όνομά προκαλούσε συναγερμό. Μιλάμε για τον Τζο Λόου.
Τι ήταν το 1MDB
Το 1Malaysia Development Berhad, (1MDB), ιδρύθηκε το 2009 ως κρατικό επενδυτικό ταμείο. Στην πράξη, χρησιμοποιήθηκε ως μηχανισμός άντλησης και μεταφοράς τεράστιων ποσών, που έφτασε $4,5 δισ. τα οποία έκαναν φτερά και μετατράπηκαν σε μεγάλη ζωή, επενδύσεις στο Holywood, και σε ένα σπίτι €5 εκ στην Αγία Νάπα, πακέτο με ένα κυπραικό διαβατήριο και μια γενναία εισφορά στην Εκκλησία μας.
Το σκάνδαλο ήταν τόσο μεγάλο που βεβαίως δεν μπορούσε να μείνει εντός των συνόρων της Μαλαισίας. Έγινε διεθνές επειδή το χρήμα πρέπει να κινείται για να χάνονται τα ίχνη του. Διακινήθηκε σε λογαριασμούς, εταιρείες, ακίνητα, έργα τέχνης, ακριβά δώρα, και επέστρεφε ως «επενδύσεις» και «δωρεές» σε μέρη όπου η προέλευση του χρήματος δεν ενδιέφερε και πολύ. Παράδειγμα η Κύπρος που δεν κάθισε να σκάσει για το αν τα χρήματα που μπήκαν σε διάφορες τσέπες, κρατικά και εκκλησιαστικά ταμεία ήταν μαύρα και βρώμικα.
Ο «δικός μας» άνθρωπος
Το όνομα που συνοδεύει σταθερά το 1MDB είναι αυτό του Jho Taek Low, του γνωστού μας Τζο Λοου. Διεθνώς περιγράφεται ως κεντρικός παράγοντας του δικτύου που βοήθησε να κινηθεί το χρήμα και να ξεπλυθεί με διάφορες μανούβρες. Οι αμερικανικές αρχές, μέσω του Υπουργείου Δικαιοσύνης, έχουν κινηθεί εδώ και χρόνια για την ανάκτηση περιουσιακών στοιχείων που αποδίδονται σε χρήματα του 1MDB, με δήμευση έργων τέχνης, ακινήτων και άλλων περιουσιακών στοιχείων μεγάλης αξίας.
Το 2024 ανακοινώθηκε νέα συμφωνία δήμευσης άνω των $100 εκατ. με περιουσιακά στοιχεία όπως έργα τέχνης και ακίνητα, σε συνέχεια προηγούμενων διαδικασιών, ενώ αμερικανικές αναφορές μιλούν για συνδρομή στην επιστροφή στη Μαλαισία ποσών που υπερβαίνουν το $1,5 δισ.
Όταν μιλάμε για τέτοια μεγέθη, δεν μιλάμε απλώς για «απάτη» αλλά για βιομηχανία ξεπλύματος και δικτύωση σε διάφορα επίπεδα. Και μέσα σε αυτή τη βιομηχανία, η απόκτηση υπηκοότητας μιας χώρας μέλους της ΕΕ, ήταν το χρυσό εργαλείο, για τον πρωταγωνιστή της καταλήστευσης των Μαλαισιανών.
Διάσημοι και «δώρα»
Ο Τζο Λοου δεν αγόραζε μόνο ακίνητα και ακίνητα. Αγόραζε πρόσβαση σε κύκλους που α του πρόσφεραν αναγνωρισιμότητα και κοινωνική προβολή. Η υπόθεση συνδέθηκε με παγκόσμιους σταρ και δώρα που, όταν άναψαν τα φώτα, έπαψαν να θεωρούνται «γενναιοδωρία» και αντιμετωπίστηκαν ως προϊόν εγκλήματος.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της ηθοποιού Miranda Kerr, η οποία παρέδωσε στις αμερικανικές αρχές κοσμήματα αξίας περίπου $8 εκατ. που είχε λάβει από τον Τζο Λοου, στο πλαίσιο της έρευνας για περιουσιακά στοιχεία συνδεδεμένα με το 1MDB.
Η υπόθεση άγγιξε και τον Leonardo DiCaprio, τόσο ως προς δώρα και περιουσιακά στοιχεία που προήλθαν από χρήματα του 1MDB, όσο και ως προς τον ρόλο του Τζο Λοου σε κινηματογραφικές παραγωγές και κοινωνικές συναναστροφές που του έδιναν κύρος και κάλυψη.
Δεν πρόκειται για κουτσομπολιά. Είναι ο τρόπος που λειτουργεί το σύστημα, κατά το οποίο το «γόητρο» γίνεται άμυνα. Όταν όμως καταρρεύσει η άμυνα, αρχίζουν οι επιστροφές, οι δημεύσεις και οι αποστάσεις.
«Προστάτης» της κυπριακής ορθοδοξίας!
Στην Κύπρο το σκάνδαλο ήταν άγνωστο αλλά σε κάποιους ήταν γνωστός ο πρωταγωνιστής. Ο Τζο Λοου εξασφάλισε κυπριακό διαβατήριο το 2015 μέσω του προγράμματος πολιτογραφήσεων έναντι επένδυσης, με διαδικασίες που ήταν ύποπτα εξαιρετικά γρήγορες. Το διαβατήριο συνδέθηκε με αγορά έπαυλης στην Αγία Νάπα αξίας €5 εκατ. με την Εκκλησία να είναι ο κεντρικός παίκτης σε όλο αυτό το αλισβερίσι με μαύρο κλεμμένο χρήμα.
Το πιο ύποπτο στοιχείο της υπόθεσης δεν είναι μόνο το διαβατήριο. Άλλωστε είχαμε φροντίσει να δώσουμε διαβατήρια σε κάθε λογής απατεώνες και εγκληματίες. Το στοιχείο που διαφοροποιούσε όλους τους άλλους από τον Τζο Λόου ήταν η εμπλοκή της Εκκλησίας, η οποία λειτούργσε ως «κλεπταποδόχος» και παρενέβη εξωθεσμικά στη κυβέρνηση συστήνοντας τον Τζο Λόου ως «δικό της παιδί». Την εισήγηση είχε κάνει ο μακαριστός Αρχιεπίσκοπος Χρυσόστομος Β΄ πιέζοντας με επιστολές τον αείμνηστο Σωκράτη Χάσικο που ήτα υπουργός εσωτερικών.
Ο ίδιος ο Αρχιεπίσκοπος είχε παραδεχθεί ότι η Εκκλησία πήρε επιταγή €300.000 από τον Τζο Λοου, η οποία παρουσιάστηκε ως εισφορά για Θεολογική Σχολή. Είχε πάρει μάλιστα και άλλη επιταγή ύψους €10.000 για εξυπηρέτηση «εκκλησιαστικών» αναγκών στο χωριό του πρώην Αρχιεπισκόπου στην Πάφο.
Δεν φαίνεται όμως να πίστεψε κάποιος, ότι ο Τζό Λόου αγάπησε την κυπριακή ορθοδοξία και αποφάσισε να την ενισχύσει. Ήταν σαφής η «ανίερη» συναλλαγή με το deal να κλέινει με ένα τραπέζωμα του Τζο Λόου στην Αρχιεπισκοπή από τον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο Β’, όταν ο Μαλαισιανός απατεώνας ήρθε στη Κύπρο, απλώς για να παραλάβει το διαβατήριο του και να εξαφανιστεί ως «Ευρωπαίος» πολίτης.
Το κράτος συνεργός
Η Κυπριακή Δημοκρατία δεν θα παραδεχθεί ποτέ ότι έδωσε διαβατήριο με οικονομικό αντάλλαγμα, χωρίς να ενδιαφέρεται από που προέρχονται τα χρήματα, αν και αυτό ακριβώς έκανε. Ακούσαμε δικαιολογίες για διαδικασίες, εισηγήσεις, εγκυκλίους, φακέλους και γνωματεύσεις, αλλά ουδείς πείστηκε για τη νομιμότητα. Άλλωστε τώρα πια είναι γνωστό πως το πρόγραμμα των χρυσών διαβατηρίων, εξελίχθηκε σε σύστημα απόδοσης ευρωπαϊκής υπηκοότητας σε άτομα υψηλού ρίσκου (δικτάτορες, εγκληματίες, απατεώνες, ύποπτους ολιγάρχες…) διασύροντας την Κύπρο διεθνώς.
Η πολιτική ευθύνη προφανώς δεν διαγράφεται με τον τερματισμό της βιομηχανίας «χρυσών διαβατηρίων», αλλά το ερώτημα δεν είναι μόνο «αν ήταν νόμιμη» μπίζνα, αλλά ποιοι πλούτισαν από αυτήν.
Η αντίδραση ήρθε αργά, όταν πια η ζημιά είχε γίνει. Το 2020 καταγράφηκε ότι εξασφαλίστηκε δικαστική εντολή για δέσμευση της έπαυλης του Τζο Λόου στην Αγία Νάπα, ώστε να αποτραπεί μεταβίβαση ή πώληση, στο πλαίσιο ενεργειών της ΜΟΚΑΣ.
Το 2024, το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε την αφαίρεση της κυπριακής υπηκοότητας και του διαβατηρίου του Τζο Λοου, έπειτα από επανεξέταση της υπόθεσης και αφού είχαμε γίνει βούκινο διεθνώς. Ωστόσο η ανάκληση δεν ακυρώνει το γεγονός ότι για χρόνια ο Τζο Λοου ήταν «Ευρωπαίος» με κυπριακή σφραγίδα.
Καταζητούμενος και ασύλληπτος
Ο Τζο Λοου παραμένει καταζητούμενος από τις αρχές της Μαλαισίας. Για το πού βρίσκεται, δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία, αλλά δημοσιογραφικές έρευνες το 2025 ανέφεραν ότι φέρεται να ζει στη Σαγκάη της Κίνας, με άλλο ψεύτικο όνομα και έγγραφα και βεβαίως με πλαστό διαβατήριο, σε προστατευόμενο περιβάλλον που δυσκολεύει τη σύλληψή του. Η ουσία είναι ότι έστω και αν αλλάζει χώρους διαμονής η ροή των περιουσιακών στοιχείων αφήνει ίχνη και οι ΗΠΑ έδειξαν, με συνεχείς δημεύσεις και διακανονισμούς, ότι ο εντοπισμός περιουσίας μπορεί να συνεχιστεί για χρόνια.
Και τι μας νοιάζει;
Μετά τη χθεσινή καταδίκη του Ραζάκ, η Κύπρος δεν έχει την πολυτέλεια να αντιμετωπίζει το 1MDB ως «ξένο σκάνδαλο», γαθτί είναι κάτι που μας αφορά άμεσα. Εμείς δώσαμε υπηκοότητα, πωλήσαμε ακίνητο, εισπράξαμε χρήμα προς την Εκκλησία, και αποδείξαμε πως μπορούμε να συγκαλύψουμε αυτούς που εξυπηρέτησαν τον απατεώνα … για λόγους «δημοσίου συμφέροντος», έστω και αν δεν το είπαμε.
Αυτό που δεν μπορούμε να αποφύγουμε είναι το ηθικό βάρος αυτής της υπόθεσης. Το ταμείο 1MDB χτίστηκε με χρήματα που κλάπηκαν από πολίτες της Μαλαισίας και ένα μέρος της διεθνούς διαδρομής αυτού του χρήματος πέρασε από ένα κράτος μέλος της ΕΕ, την Κυπριακή Δημοκρατία, που προσέφερε καταφύγιο μέσω διαβατηρίου στον απατεώνα, ώστε να διακινείται με άνεση και χωρίς διατυπώσεις σε ολόκληρη της ΕΕ και δεκάδες άλλες χώρες παγκοσμίως.
Παρά το ότι άλλες χώρες επιστράφηκαν κοσμήματα και δεσμεύτηκαν έργα τέχνης, εδώ τι ακριβώς αποτιμήσαμε ως ζημιά και τι αποκαταστήσαμε ως υποχρέωση; Η ανάκληση του διαβατηρίου το 2024 ήταν μονόδρομος, αλλά δεν είναι εξιλέωση. Ήταν απλώς καθυστερημένη διόρθωση ενός «λάθους» που, όταν έγινε, δεν ήταν λάθος. Ήταν επιλογή.
Η χθεσινή καταδίκη του Νατζίμο Ραζάκ επαναφέρει το άβολο ερώτημα για την Κύπρο. Πόσο κοστίζει στην πραγματικότητα ένα διαβατήριο, όταν η πληρωμή γίνεται με τη φήμη μιας χώρας και την αξιοπιστία των θεσμών της;