Η Ρωσία, η Ουκρανία και η πραγματική γεωπολιτική εξίσωση

Η δημόσια συζήτηση γύρω από την ουκρανική σύγκρουση έχει κατακλυστεί από απλουστευτικά δίπολα. Άλλοι περιγράφουν τη Ρωσία ως υπερδύναμη που προελαύνει ακατάπαυστα και άλλοι τη βλέπουν ως κράτος που καταρρέει. Καμία από τις δύο αναγνώσεις δεν ανταποκρίνεται στον πραγματικό συσχετισμό ισχύος. Η δυναμική του πολέμου δεν επιβεβαιώνει έναν ρωσικό θρίαμβο, αλλά ούτε και μια καταστροφική αποτυχία. Το θέατρο επιχειρήσεων είναι σήμερα ένας χώρος τακτικής προώθησης με υψηλό κόστος, όπου οι αποδόσεις δεν αντιστοιχούν στο μέγεθος των θυσιών.
Η Ρωσία κερδίζει έδαφος, όχι όμως με ρυθμό που να υποδηλώνει στρατηγική νίκη. Η μεθοδολογία της έχει περισσότερο χαρακτήρα φθοράς παρά αποφασιστικής επικράτησης.
Η τακτική της κατατριβής και τα όριά της
Η κατατριβή είναι παλαιά ρωσική συνταγή. Στηρίζεται στην ιδέα ότι η σταδιακή εξουθένωση του αντιπάλου δημιουργεί αναπόφευκτη φθορά. Η λογική αυτή λειτουργεί μόνο όταν απέναντι υπάρχει ένας αντίπαλος με περιορισμένες αντοχές. Στην ουκρανική περίπτωση, ο χρόνος δεν είναι αποκλειστικό πλεονέκτημα της Μόσχας. Ουκρανία, Ηνωμένες Πολιτείες και Ευρωπαίοι έχουν αποδείξει ότι μπορούν να διατηρούν μια επίμονη, αν και όχι απεριόριστη, ροή υλικοτεχνικής στήριξης.
Όσο η υποστήριξη αυτή συνεχίζεται, η φθορά λειτουργεί και προς τις δύο πλευρές, υπονομεύοντας την ιδέα μιας ρωσικής στρατηγικής βεβαιότητας.
Η υπερβολή του αφηγήματος περί ρωσικής παντοδυναμίας
Οι αναλυτές που επιμένουν να παρουσιάζουν τη Ρωσία ως οντότητα ακατάβλητη παραβλέπουν κρίσιμα δεδομένα. Η χώρα καταναλώνει τεράστιους πόρους για να πετύχει περιορισμένα επιχειρησιακά αποτελέσματα.
Είναι εμφανές ότι το Κρεμλίνο δεν μπορεί να μετατρέψει με ευκολία τις τακτικές επιτυχίες σε ευρύτερη πολιτικοστρατηγική απόδοση. Το ζητούμενο για τη ρωσική ηγεσία είναι η μεταβολή του γεωπολιτικού της προσανατολισμού. Ωστόσο, η Δύση έχει ήδη αποφασίσει ότι μια τέτοια μεταβολή θα συνιστούσε υπόσκαψη της αρχιτεκτονικής ασφαλείας της Ευρώπης. Συνεπώς, όποιος περιμένει μια συνολική αποδυνάμωση της δυτικής αποφασιστικότητας παρανοεί το βάθος του στρατηγικού διακυβεύματος.
Η ουκρανική αντοχή και οι μύθοι που την περιβάλλουν
Υπάρχει η εντύπωση ότι η Ουκρανία βρίσκεται στα πρόθυρα κατάρρευσης. Αυτό δεν επιβεβαιώνεται από τη ροή των εξελίξεων. Η χώρα έχει υποστεί τεράστιες απώλειες, αλλά έχει αποδείξει μια εντυπωσιακή ικανότητα ανασχηματισμού.
Η κοινωνία της εξακολουθεί να υποστηρίζει την αμυντική προσπάθεια και η στρατιωτική της ηγεσία έχει δείξει ότι μπορεί να προσαρμόζεται. Ο ισχυρισμός ότι η Ουκρανία δεν διαθέτει πλέον επιχειρησιακές δυνατότητες είναι μύθος που εξυπηρετεί συγκεκριμένα αφηγήματα. Τα συστήματα που παρέχονται από τη Δύση, έστω και με καθυστερήσεις, εξακολουθούν να καθιστούν δύσκολο τον πλήρη έλεγχο του μετώπου από τη Ρωσία.
Η πραγματική εικόνα: κανείς δεν κερδίζει αποφασιστικά
Η σύγκρουση χαρακτηρίζεται από αμοιβαία φθορά χωρίς βέβαιο νικητή. Το πιο κρίσιμο στοιχείο αυτή τη στιγμή δεν είναι η κατάληψη ενός ακόμη χωριού, είναι κυρίως η διατήρηση της στρατηγικής αντοχής. Η Ρωσία έχει αποδείξει ότι διαθέτει μεγάλη ικανότητα απορρόφησης πίεσης, αλλά η απόσταση ανάμεσα στα τακτικά κέρδη και το πολιτικό όφελος παραμένει μεγάλη.
Η Ουκρανία, από την πλευρά της, συνεχίζει να προβάλλει αντίσταση και δεν επιτρέπει στο Κρεμλίνο να μετατρέψει την προώθηση σε στρατηγικό τετελεσμένο.
Το κρίσιμο ερώτημα
Δεν είναι εάν η Ρωσία προελαύνει. Το πραγματικό ερώτημα είναι εάν μπορεί να μετατρέψει την προέλαση σε σταθερό αποτέλεσμα σε βάθος χρόνου. Η απάντηση μέχρι στιγμής είναι αρνητική. Ούτε η στρατιωτική της ισχύς ούτε η διεθνής της θέση αρκούν για να παράξουν μια ανατροπή της γεωπολιτικής αρχιτεκτονικής της Ευρώπης.
Η διαφορά μεταξύ των δρώντων είναι κάτι περισσότερο από εμφανής. Ενώ η Ρωσία εφαρμόζει τακτική φθοράς, οι Ευρωπαίοι λειτουργούν από φόβο και πολιτική ανασφάλεια, και η Ουκρανία υποτάσσεται στις επιλογές τρίτων, οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθούν να μετατρέψουν τον πόλεμο σε εργαλείο ειρήνης και σταθερότητας.
Η αντίθεση καθορίζει την παρούσα συγκυρία και εξηγεί γιατί μόνο ο Τραμπ βρίσκεται σήμερα στη θέση να διαπραγματευτεί πραγματική επίλυση.