Η φωνή των γυναικών στην ειρήνη και στην επίλυση του Κυπριακού

Η φωνή των γυναικών στην ειρήνη και στην επίλυση του Κυπριακού
Η Δρ Ερατώ Κοζάκου Μαρκουλλή και η Γενική Γραμματέας της ΠΟΓΟ, Σκεύη Κουκουμά, υπογραμμίζουν στη «Χαραυγή» τη σημασία της ενεργού συμμετοχής των γυναικών στις ειρηνευτικές διαδικασίες του Κυπριακού.
Τονίζουν ότι η έλλειψη γυναικείας παρουσίας έως σήμερα οδήγησε σε αποτυχημένες προσπάθειες και περιορισμένη αποτελεσματικότητα. Οι γυναίκες μπορούν να συνεισφέρουν στην αντιμετώπιση των αιτιών των συγκρούσεων, στην προώθηση της συμφιλίωσης, στην κοινωνική συνοχή και στην εφαρμογή βιώσιμων λύσεων.
Η ουσιαστική συμμετοχή τους διασφαλίζει βιώσιμες συμφωνίες, ενισχύει την ισότητα των φύλων και προωθεί τη διαρκή ειρήνη στην Κύπρο, καθιστώντας τις ειρηνευτικές διαδικασίες πιο περιεκτικές και ανθρώπινες.
Της Ελένης Κωνσταντίνου
Μέσα στη μακρά πορεία προσπαθειών και διαπραγματεύσεων για επίλυση του Κυπριακού, η φωνή των γυναικών υπήρξε σχεδόν απούσα, παρά το γεγονός ότι η εμπειρία τους, οι ανάγκες και οι προοπτικές τους μπορούν να εμπλουτίσουν καθοριστικά τη διαδικασία ειρήνευσης. Η πρώην Υπουργός Εξωτερικών, Δρ Ερατώ Κοζάκου Μαρκουλλή, επισημαίνει πως όλες οι μέχρι σήμερα διαπραγματεύσεις υπήρξαν ανδροκρατούμενες, στερώντας από τις γυναίκες τη δυνατότητα να συνεισφέρουν ουσιαστικά.
Αντίστοιχα, η Γενική Γραμματέας της ΠΟΓΟ, Σκεύη Κουκουμά, αναδεικνύει την ανάγκη υλοποίησης του Ψηφίσματος 1325 του ΟΗΕ, που προβλέπει τη συμμετοχή των γυναικών στις ειρηνευτικές διαδικασίες και τη διασφάλιση της ισότητας των φύλων σε μια μελλοντική ομόσπονδη Κυπριακή Δημοκρατία.
Ο ρόλος της Κύπριας γυναίκας, λοιπόν, δεν είναι απλώς υποστηρικτικός, αλλά καθοριστικός. Η ειρήνη δεν μπορεί να οικοδομηθεί χωρίς τη συμμετοχή εκείνων που βιώνουν τις συνέπειες του πολέμου και μπορούν να καλλιεργήσουν τη συμφιλίωση, τη δικαιοσύνη και την κοινωνική συνοχή.
«Οι γυναίκες να έχουν ανεξάρτητη θέση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων»
Όπως επισημαίνει η Δρ Ερατώ Κοζάκου Μαρκουλλή, έχουν περάσει 62 χρόνια αφότου ο ΟΗΕ συμπεριέλαβε το Κυπριακό στην ατζέντα του. Επτά Γενικοί Γραμματείς και 28 Αντιπρόσωποι τους ασχολήθηκαν με το Κυπριακό. Όλες όμως οι μέχρι τώρα προσπάθειες ήταν αναποτελεσματικές. Οι αποτυχίες και οι ευκαιρίες που χάθηκαν είχαν ως αποτέλεσμα την αυξανόμενη απογοήτευση των πολιτών.
«Οι σχεδιασμοί της διαπραγματευτικής διαδικασίας που χρησιμοποιήθηκαν μέχρι σήμερα ήταν αποτυχημένοι. Ένας από τους παράγοντες που συνέβαλαν στην αποτυχία είναι και το γεγονός ότι η διαδικασία ήταν πάντοτε ανδρική υπόθεση: όλοι οι ηγέτες και όλοι οι διαπραγματευτές ήταν άνδρες, υπήρξε ανύπαρκτη ή πολύ περιορισμένη συμμετοχή των γυναικών στις διαπραγματεύσεις και οι ανησυχίες των γυναικών δεν λήφθηκαν ποτέ υπόψη. Ως μία από τις ελάχιστες γυναίκες που κάθισαν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι χρειάζονται ριζικές αλλαγές, που θα επιτρέψουν στις γυναίκες να αναλάβουν το ρόλο που τους αξίζει.
Όσον αφορά τη συμμετοχή τους στις διαπραγματεύσεις, αυτή θα πρέπει να είναι πλήρης, ουσιαστική και αποτελεσματική. Επομένως, δεν αρκεί οι γυναίκες να διορίζονται μέλη των διαπραγματευτικών ομάδων των ηγετών χωρίς δυνατότητα λήψης αποφάσεων. Οι γυναίκες πρέπει να έχουν ανεξάρτητη θέση και ανεξάρτητη φωνή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, ώστε να μπορούν να εισάγουν τις προοπτικές φύλου που είναι απαραίτητες για να καταστούν οι ειρηνευτικές συμφωνίες βιώσιμες και ευρύτερα αποδεκτές».
Ερωτηθείσα για το τι μπορούν να συνεισφέρουν οι γυναίκες στην ειρηνευτική διαδικασία και στην οικοδόμηση της ειρήνης, η Δρ Μαρκουλλή επισημαίνει πως, μεταξύ άλλων, στοχεύουν στην αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων των συγκρούσεων και στην επίτευξη πιο αποτελεσματικών συμφωνιών. Επίσης, σε μετασυγκρουσιακές καταστάσεις, εργάζονται για την εφαρμογή βιώσιμων λύσεων, την οικοδόμηση γεφυρών και την προώθηση της συμφιλίωσης και της ειρήνης. Συμβάλλουν στην ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στις διαπραγματεύσεις, αντιμετωπίζοντας ζητήματα όπως τα δικαιώματα των γυναικών και των κοριτσιών, την υιοθέτηση μέτρων για την πρόληψη της έμφυλης βίας, την εκπαίδευση, τις πολιτικές και νομικές μεταρρυθμίσεις, καθώς και την κοινωνική και οικονομική ανάκαμψη. Υιοθετούν μια συμμετοχική προσέγγιση και συνεργάζονται μεταξύ τους και με άλλες ομάδες της κοινωνίας των πολιτών, προσπαθώντας να τις κινητοποιήσουν και να συσπειρώσουν τις δυνάμεις της ειρήνης με στόχο την υιοθέτηση μιας συμφωνίας. Θεωρούνται και ενεργούν ως έντιμοι μεσολαβητές μεταξύ των αντιμαχόμενων μερών, προσπαθώντας να βρουν συναινετικές λύσεις.
«Η συμμετοχή των γυναικών στις ειρηνευτικές διαδικασίες είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη διαρκών και αποτελεσματικών συμφωνιών, ενώ και πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η συμμετοχή των γυναικών αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες επιτυχούς και βιώσιμης συμφωνίας και διαρκούς ειρήνης.
Δυστυχώς, παρά τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει οι ηγέτες σε παγκόσμιο επίπεδο, οι εκκλήσεις για ουσιαστική συμμετοχή των γυναικών στις ειρηνευτικές διαδικασίες παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αναπάντητες. Πρόσφατα, μια δικοινοτική ομάδα γυναικών ξεκίνησε μια πρωτοβουλία με στόχο την αποτελεσματική συμμετοχή των γυναικών στις διαπραγματεύσεις. Σε συνεργασία και με άλλες γυναικείες ομάδες, θα προσπαθήσουμε να πετύχουμε μια πιο συμμετοχική διαδικασία, όπου οι γυναίκες θα έχουν και θέση και φωνή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων».
Αδύνατο να προωθηθεί η ειρήνη χωρίς την ενεργό εμπλοκή των γυναικών
Το Γυναικείο Κίνημα ΠΟΓΟ δεν θα πάψει να εργάζεται υπέρ της συνολικής λύσης του Κυπριακού, διαμηνύει από την πλευρά της η Γ.Γ. Σκεύη Κουκουμά. Με τη λύση, πέραν του τερματισμού της κατοχής και της αποκατάστασης της εδαφικής ακεραιότητας και κυριαρχίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, θα πρέπει να προνοείται η απαλλαγή από τον εποικισμό, η κατάργηση των όποιων επεμβατικών δικαιωμάτων προκύπτουν από το αναχρονιστικό καθεστώς των εγγυήσεων, η διασφάλιση του δικαιώματος επιστροφής των προσφύγων στις περιουσίες τους και η διαλεύκανση της τύχης όλων των αγνοουμένων. Επιπρόσθετα, εξίσου σημαντικό είναι ότι θα πρέπει να προνοεί την αποστρατιωτικοποίηση της Κυπριακής Δημοκρατίας, έξω από τους όποιους στρατιωτικούς συνασπισμούς. Η απομάκρυνση των Βρετανικών Βάσεων παραμένει στόχος, ο οποίος εξ αντικειμένου διευκολύνεται μέσα από την ίδια τη λύση.
Προς επίτευξη των πιο πάνω στόχων, η ΠΟΓΟ θα συνεχίσει να εμβαθύνει τις σχέσεις της με τις Τουρκοκύπριες συναγωνίστριες και θα παραμείνει στην πρωτοπορία της υπεράσπισης των κοινών μας αγώνων. Η ειρήνη, η ανθρώπινη ασφάλεια, η κοινωνική πρόοδος και ευημερία είναι αδύνατο να προωθηθούν και να έχουν διάρκεια χωρίς την ενεργό εμπλοκή των γυναικών, οι οποίες πλήττονται όλο και περισσότερο και, ως εκ τούτου, έχουν διαφορετικές εμπειρίες και απόψεις για την ανοικοδόμηση των κοινωνιών τους, για την προώθηση της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ισότητας των φύλων.
Για μας είναι σημαντικό να εφαρμοστεί στην πράξη, και όχι σε μεγαλεπήβολα σχέδια δράσης στα χαρτιά, το Ψήφισμα 1325 «Για τις Γυναίκες, την Ειρήνη και την Ασφάλεια» του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, αλλά και το Σχέδιο Δράσης που σχεδόν επέβαλε ο ΓΓ του ΟΗΕ, το οποίο έχει ως στόχο να υποβοηθήσει τη δημιουργία κουλτούρας υπέρ της συμφωνημένης λύσης, να προωθήσει τη συμμετοχή των γυναικών στη διαδικασία λύσης του Κυπριακού, τη συμπερίληψη των ζητημάτων ισότητας στις δομές και πολιτικές που συζητιούνται για την ομόσπονδη Κυπριακή Δημοκρατία και την κατοχύρωση της αρχής της ισότητας των φύλων, ανάμεσα στις άλλες θεμελιώδεις ελευθερίες, στο Σύνταγμα της ομοσπονδιακής Κυπριακής Δημοκρατίας.
«Προς αυτήν την κατεύθυνση συμμετέχουμε και στηρίζουμε τον Κυπριακό Δικοινοτικό Συνασπισμό Γυναικών-CWBC, όπου Ελληνοκύπριες και Τουρκοκύπριες, προερχόμενες από διάφορους πολιτικούς χώρους, εργαζόμαστε μέσα από δικοινοτικές συναντήσεις, επαφές με πολιτικά κόμματα και συνδικαλιστικές οργανώσεις, ξένους πρέσβεις και εκπροσώπους του ΟΗΕ στην Κύπρο και σε επισκέψεις εκπροσώπων του ΓΓ του ΟΗΕ, αναδεικνύοντας την ανάγκη ουσιαστικής συμμετοχής των γυναικών στην προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού και οικοδόμησης βιώσιμης ειρήνης στην πατρίδα μας.
Ο ρόλος της γυναίκας στη διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού είναι κρίσιμος. Δεν πρέπει να επαφίεται μόνο στους άνδρες διαπραγματευτές ή στους υψηλούς τίτλους. Η γυναίκα -ως φορέας μνήμης, κοινωνικής συνοχής και δικαιοσύνης- μπορεί να συνεισφέρει αποφασιστικά. Επομένως, ναι, θα έπρεπε να υπάρχει πολύ μεγαλύτερη εμπλοκή γυναικών στις ειρηνευτικές διαδικασίες, έτσι ώστε οι λύσεις να είναι πιο περιεκτικές, πιο ανθρώπινες και πιο βιώσιμες».