Η Kουμανδαρία στον Διεθνή Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO

Το Υφυπουργείο Πολιτισμού και η Κυπριακή Εθνική Επιτροπή UNESCO ανακοινώνουν με ιδιαίτερη χαρά την ένταξη της Κουμανδαρίας στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ανθρωπότητας. Η απόφαση λήφθηκε, σήμερα 10 Δεκεμβρίου 2025 από τη Διακυβερνητική Επιτροπή της UNESCO για την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά, η οποία συνεδριάζει στο Νέο Δελχί (8-13 Δεκεμβρίου 2025).
Σε δηλώσεις της η Υφυπουργός Πολιτισμού Δρ Βασιλική Κασσιανίδου ανέφερε: «Η σημερινή μέρα αποτελεί σημείο ορόσημο για την Κύπρο, τον κυπριακό πολιτισμό και τα Κουμανταροχώρια. Η ένταξη της Κουμανδαρίας στον κατάλογο της UNESCO, ενός κρασιού που ενσωματώνει την ψυχή και την ιστορία του τόπου είναι μια διεθνής αναγνώριση που υπερβαίνει τα όρια της γαστρονομίας, είναι η δικαίωση της μακραίωνης παράδοσης, της αφοσίωσης των αμπελουργών των 14 Κουμανταροχωριών και της αδιάλειπτης συνέχειας μιας πολιτιστικής κληρονομιάς που μετρά χιλιετίες. Η Κουμανδαρία μας, ένα από τα αρχαιότερα κρασιά στον κόσμο αναδεικνύεται σε διεθνές πρότυπο αυθεντικότητας, πολιτιστικής συνέχειας και ανθρώπινης επιμονής.
Σφραγίζοντας την παγκόσμια αξία του κυπριακού αμπελώνα, διανοίγονται νέοι δρόμοι ανάπτυξης. Με την ένταξή της στην άυλη πολιτιστική κληρονομιά της UNESCO, η Κουμανδαρία μεταφέρει ένα μήνυμα περηφάνειας και αισιοδοξίας σε όλο τον κόσμο: η μικρή σε μέγεθος αλλά μεγάλη σε πνεύμα Κύπρος προσφέρει στην ανθρωπότητα θησαυρούς, όπως η εμβληματική Κουμανδαρία
Το Υφυπουργείο Πολιτισμού, βάσει της στρατηγικής του για την προστασία, προβολή και ορθή αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, στηρίζει έμπρακτα τους φορείς των ζωντανών παραδόσεων της Κύπρου, με απώτερο στόχο η άυλη πολιτιστική κληρονομιά του τόπου μας να επιβιώνει ως αναγνωρίσιμο χαρακτηριστικό της πολιτιστικής ταυτότητας μας, να αναπροσαρμόζεται και να μεταβιβάζεται από γενιά σε γενιά.
Θα ήθελα να συγχαρώ την Κυπριακή Εθνική Επιτροπή UNESCO και να εκφράσω τις ευχαριστίες μου για την αγαστή συνεργασία και τις προσπάθειες που κατέβαλε όσον αφορά την όλη ετοιμασία και υποβολή του φακέλου υποψηφιότητας της χώρας μας».
Την ευθύνη της ετοιμασίας του φακέλου υποψηφιότητας ανέλαβαν η ακαδημαϊκός Δρ Άγγελ Νικολάου Κονναρή και η Λειτουργός της Κυπριακής Εθνικής Επιτροπής UNESCO Δρ Αντιγόνη Πολυνείκη, σε συνεργασία με το Τμήμα Γεωργίας του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος και με τις ενδιαφερόμενες κοινότητες των δεκατεσσάρων Κουμανταροχωριών, αμπελουργούς, οινοποιούς και άλλους σχετικούς φορείς.
Η Πρόεδρος της Κυπριακής Εθνικής Επιτροπής UNESCO, Δρ Μαρίνα Σολομίδου Ιερωνυμίδου, δήλωσε ότι «η αναγνώριση αυτή τιμά ένα ζωντανό πολιτισμικό σύμβολο της Κύπρου, μια παράδοση που μεταφέρεται αδιάκοπα μέσα στους αιώνες και αντανακλά την ιστορική μνήμη, τη γνώση και τη δημιουργικότητα των κοινοτήτων μας. Η Κουμανδαρία δεν είναι μόνο ένα ιδιαίτερο τοπικό προϊόν∙ αποτελεί φορέα ταυτότητας και συλλογικής μνήμης, συνδεδεμένη βαθιά με τον τόπο, τους ανθρώπους και τις τελετουργίες της. Η καταχώρισή της στον Παγκόσμιο Κατάλογο αναδεικνύει τη σημασία της για την ανθρωπότητα και ενισχύει τις προσπάθειες της Κύπρου για την προστασία, ανάδειξη και βιώσιμη διαχείριση της άυλης πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Ως Κυπριακή Εθνική Επιτροπή UNESCO θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε στενά με τις κοινότητες, τους φορείς και το κράτος για τη διαφύλαξη αυτής της πολύτιμης παράδοσης, όπως και των άλλων στοιχείων άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, διασφαλίζοντας ότι οι νέες γενιές θα γνωρίσουν, θα εκτιμήσουν και θα συνεχίσουν το ταξίδι τους μέσα στον χρόνο».
Η ακαδημαϊκός Δρ Άγγελ Νικολάου Κονναρή, η οποία εκπροσωπεί το Υφυπουργείο Πολιτισμού στη Διακυβερνητική Σύνοδο της UNESCO στο Νέο Δελχί, εξέφρασε την πεποίθηση ότι η συνακόλουθη υπερηφάνεια που θα προσφέρει η εγγραφή της Κουμανδαρίας στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO θα ενισχύσει αναμφίβολα την υφιστάμενη προβολή του στοιχείου και θα αποτελέσει κίνητρο για τις νεότερες γενιές να ακολουθήσουν τα βήματα της παλαιότερης γενιάς αμπελουργών, οινοποιών και οινοφίλων. Πρόσθεσε, επίσης, ότι «η εγγραφή θα ενθαρρύνει τις κοινότητες να ενώσουν τις δυνάμεις τους για την περαιτέρω διαφύλαξη και προώθηση των ζωντανών πολιτιστικών παραδόσεων στην Κύπρο γενικότερα».
Η Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά περιλαμβάνει παραδόσεις από τους τομείς του χορού, του θεάτρου, της μουσικής, του προφορικού λόγου, της γνώσης για τη φύση και τις χειροτεχνίες. Μέχρι σήμερα, 183 χώρες έχουν προσχωρήσει στη Σύμβαση της UNESCO για τη διαφύλαξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, αναλαμβάνοντας μεταξύ άλλων δεσμεύσεων, και την ευθύνη της δημιουργίας εθνικών καταλόγων. Στοιχεία από τους εθνικούς καταλόγους μπορούν να προταθούν για συμπερίληψη σε έναν από τους τρεις διεθνείς καταλόγους της UNESCO. Μπορούν, επίσης, να υποβάλλουν πολυεθνικές υποψηφιότητες για την προώθηση της διεθνούς συνεργασίας και την παρουσίαση στοιχείων της κοινής πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας.
Κάθε χρόνο μια διακυβερνητική επιτροπή αποφασίζει για την εγγραφή νέων πολιτιστικών στοιχείων στους καταλόγους Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO κατόπιν εισήγησης ενός φορέα αξιολόγησης. Σήμερα, η Κύπρος έχει επτά στοιχεία εγγεγραμμένα στον Αντιπροσωπευτικό Κατάλογο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO: το λευκαρίτικο κέντημα (2009), τα τσιαττιστά (2011), τη Μεσογειακή Δίαιτα (2013), την τέχνη της ξερολιθιάς (2018) και τη βυζαντινή ψαλτική (2019), τη μαιευτική (2023) και την Κουμανδαρία (2025). Επίσης, το 2022, το Διεθνές Φεστιβάλ Tocatì και τα Παραδοσιακά Παιχνίδια της Κύπρου συμπεριλήφθηκαν στον Κατάλογο Καλών Πρακτικών για τη Διαφύλαξη της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.