Κάνναβη: Μπορεί να νομιμοποιηθεί στην Κύπρο; Επιχειρήματα ειδικών υπέρ και κατά

Μια ριζοσπαστική για τα κυπριακά δεδομένα πρόταση έθεσε προς δημόσιο διάλογο το Volt Κύπρου πριν από κάποιες βδομάδες, για νομιμοποίηση και ρύθμιση της κάνναβης στην Κύπρο. Η πρόταση ήρθε στο προσκήνιο ως ένα μέτρο που μπορεί να χτυπήσει το οργανωμένο έγκλημα, το οποίο θεωρείται πως ελέγχει το παιχνίδι των ναρκωτικών στο νησί. Στο Volt στηρίζονται στην εμπειρία άλλων ευρωπαϊκών χωρών όπως η Γερμανία, η Μάλτα και η Πορτογαλία, που κατά τη δική τους οπτική δείχνει ότι «η σωστή ρύθμιση μπορεί να ενισχύσει την κοινωνική συνοχή, να προστατεύσει τη δημόσια υγεία και να αποφέρει σημαντικά οικονομικά οφέλη».
Η ρύθμιση και νομιμοποίηση της κάνναβης σίγουρα δεν είναι απλό ζήτημα. Πρόκειται για ένα κεφάλαιο που δύσκολα ανοίγει σε μια κοινωνία με τα χαρακτηριστικά της κυπριακής και είναι βέβαιο πως όταν κατατεθεί επίσημα ως πρόταση νόμου, οι συντηρητικοί κύκλοι θα αντιδράσουν σθεναρά. Σύμφωνα με πληροφορίες του «Φ», το Volt δεν αναμένεται να καταθέσει άμεσα την πρόταση νόμου. Πρόθεση τους ήταν να ανοίξουν ένα δημόσιο διάλογο γύρω από το ζήτημα, ώστε δειλά δειλά οι άνθρωποι να αρχίσουν να το συζητούν, να μελετούν στοιχεία και να προβληματίζονται. Προς αυτό τον σκοπό, το κόμμα θα διοργανώσει και ανοικτή συζήτηση για το θέμα το επόμενο διάστημα, με την συμμετοχή ειδικών και επιστημόνων που έχουν γνώση επί του θέματος.
Η πρόταση του Volt
Θέση του κόμματος είναι πως ο πολύ αυστηρός νόμος περί κάνναβης στην Κύπρο, σε σύγκριση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, έχει ως αποτέλεσμα η ποινικοποίηση μικροκατοχής να επιβαρύνει τα δικαστήρια, να στιγματίζει νέους και να ενισχύει τη μαύρη αγορά. Η πρόταση τους στηρίζεται σε τέσσερις πυλώνες.
1. Κοινωνία και Υγεία – Επέκταση και αποστιγματοποίηση της ιατρικής χρήσης, ένταξη της Ιατρικής Κάνναβης στο ΓΕΣΥ για εύκολη και ευρεία πρόσβαση, αντιμετώπιση της εξάρτησης με ιατρική, όχι ποινική, προσέγγιση, ποιοτικός υγειονομικός έλεγχος για την προστασία των πολιτών.
2. Οικονομία και ανάπτυξη – Δημιουργία εκατοντάδων θέσεων εργασίας, ενίσχυση αγροτικής παραγωγής, επενδύσεων και θεματικού τουρισμού, δεκάδες εκατ. ευρώ έσοδα ετησίως για τα κρατικά ταμεία
3. Περιβάλλον – Προώθηση της βιομηχανικής κάνναβης ως βιώσιμης εναλλακτικής για χαρτί, υφάσματα και βιοκαύσιμα, συμβολή στη δέσμευση CO₂ και αποκατάσταση εδαφών.
4. Δικαιοσύνη και Νεολαία – Τερματισμός του άδικου στιγματισμού για μικροπαραβάσεις, επικέντρωση στην πρόληψη και την ενημέρωση για τα ρίσκα και την ασφαλή χρήση αντί της ποινικής δίωξης, αξιοποίηση και επικέντρωση αστυνομικών πόρων όπως και της νομικής υπηρεσίας, στην πάταξη του οργανωμένου εγκλήματος και σε άλλες σοβαρές παραβάσεις και αδικήματα.
Το Volt τονίζει ότι η νομιμοποίηση και ρύθμιση της κάνναβης για ενήλικες άνω των 18 ετών δεν αποτελεί «υπαναχώρηση» της πολιτείας, αλλά σύγχρονη, επιστημονική και υπεύθυνη μεταρρύθμιση που βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα. Πιστεύει σε ένα πραγματιστικό ρυθμιστικό πλαίσιο που θα βασίζεται στον αποτελεσματικότερο έλεγχο της μέχρι τώρα σκιώδους αγοράς, θα προστατεύει τους πολίτες, θα μειώνει την εγκληματικότητα, θα στηρίζει τη δημόσια υγεία και θα υπηρετεί την ανάπτυξη.
Δρ. Γιώργος Μικελλίδης: Γιατί είναι υπέρ στη ρύθμιση και νομιμοποίηση
Επί του θέματος μίλησε στο philenews ο Δρ. Γιώργος Μικελλίδης, ψυχίατρος και Κλινικός Αναπληρωτής Καθηγητής του Τμήματος Ιατρικής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας. Ο Δρ. Μικελλίδης τονίζει ότι «η κάνναβη είναι, πράγματι, μια ψυχοδραστική ουσία που επηρεάζει τη λειτουργία του εγκεφάλου και της ψυχικής διάθεσης». Ξεκαθαρίζει επίσης το γεγονός ότι «όπως κάθε τέτοια ουσία, έχει κινδύνους — ιδιαίτερα για εφήβους και άτομα με οικογενειακό ιστορικό ψυχώσεων ή άλλων ψυχιατρικών παθήσεων». Όμως, υπογραμμίζει επίσης πως «η ποινικοποίηση, όπως αποδεικνύεται διεθνώς, δε μειώνει τη χρήση. Αντίθετα, τη μεταφέρει στη μαύρη αγορά, εκεί όπου δεν υπάρχει έλεγχος ποιότητας, ενημέρωση ή προστασία. Ο έφηβος ή ο νεαρός που αγοράζει σήμερα κάνναβη δεν γνωρίζει την περιεκτικότητα σε THC, δεν έχει πρόσβαση σε επιστημονική καθοδήγηση και εκτίθεται σε παράνομους κύκλους που συχνά διακινούν και άλλες, πολύ πιο επικίνδυνες ουσίες».
Ο Δρ. Μικελλίδης επιχειρηματολογεί υπέρ της ρύθμισης, η οποία κατά τη δική του άποψη επιτρέπει τον έλεγχο της αγοράς, την εκπαίδευση των πολιτών και την προστασία των ανηλίκων. «Μπορούν να καθοριστούν όρια ηλικίας, ποσοτικά όρια THC, φορολογικές ρυθμίσεις και πλαίσια για υπεύθυνη χρήση. Αυτό σημαίνει ότι η κοινωνία δεν “νομιμοποιεί” τη χρήση, αλλά τη ρυθμίζει, όπως κάνει με το αλκοόλ και τη νικοτίνη», συμπληρώνει.
Σύμφωνα με τον ψυχίατρο, το επιχείρημα ότι η κάνναβη αποτελεί «πύλη» για την χρήση πιο σκληρών ναρκωτικών, αποτελεί έναν από τους πιο διαδεδομένους μύθους, Εξηγεί πως οι μελέτες δείχνουν ότι το λεγόμενο «gateway effect» δεν οφείλεται στην ίδια την ουσία, αλλά στο παράνομο περιβάλλον μέσα στο οποίο διακινείται. «Όταν κάποιος αγοράζει από παράνομους προμηθευτές, εκτίθεται σε άλλες ουσίες. Αντίθετα, σε χώρες όπου η κάνναβη ρυθμίζεται νόμιμα, αυτός ο κίνδυνος μειώνεται», αναφέρει συγκεκριμένα.
Κατά τον Δρ. Μικελλίδη, στη σύγκριση της κάνναβης με το αλκοόλ, τα δεδομένα είναι εντυπωσιακά. Σύμφωνα με το Lancet και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η κάνναβη έχει σημαντικά χαμηλότερο δείκτη θνητότητας, εξάρτησης και επιθετικότητας. Το αλκοόλ συνδέεται με χιλιάδες θανάτους κάθε χρόνο από ηπατοπάθειες, τροχαία και βίαια περιστατικά. Η κάνναβη όχι. Υπογραμμίζει όμως ότι αυτό δεν σημαίνει πως είναι αθώα. «Η υπερβολική χρήση, ειδικά σε νεαρές ηλικίες, μπορεί να προκαλέσει άγχος, πανικούς, γνωστική επιβράδυνση και, σε ευάλωτα άτομα, ακόμη και ψυχωτικά επεισόδια. Η λέξη-κλειδί εδώ είναι “ρύθμιση” και “υπευθυνότητα“», ξεκαθαρίζει.
Τα οφέλη μιας οργανωμένης ρύθμισης, υποστηρίζει πως θα είναι πολλαπλά και θα περιλαμβάνουν: μείωση της εγκληματικότητας – αποσυμφόρηση των δικαστηρίων, έσοδα για το κράτος μέσα από φορολόγηση και νέες θέσεις εργασίας, προστασία των πολιτών μέσω ελεγχόμενων προϊόντων και ενημέρωσης, αποστιγματοποίηση και ενθάρρυνση θεραπείας αντί τιμωρίας και εκπαίδευση – πρόληψη ώστε οι νέοι να γνωρίζουν τους κινδύνους πριν εκτεθούν σε αυτούς.
Σε ερώτηση αν ο έλεγχος της ποιότητας αλλά και της μορφής της κάνναβης από το κράτος θα μείωνε το ρίσκο για παρανέργειες, ο ψυχίατρος απαντά θετικά -κατά κανόνα- όσον αφορά τους κινδύνους που σχετίζονται με νόθευση, μολύνσεις ή λανθασμένη επισήμανση. Η συνολική βλάβη ωστόσο εξαρτάται και από την ποσότητα ή την συχνότητα και την ισχύ σε THC (τετραϋδροκανναβινόλη). Υψηλή ισχύς και καθημερινή χρήση ανεβάζουν τον ψυχωτικό κίνδυνο και εκεί βοηθούν ανώτατα όρια ισχύος, ετικέτες καθώς και εκπαίδευση του χρήστη.
Όσον αφορά τους αριθμούς και τι μας δείχνουν τα παραδείγματα από άλλες χώρες, για την Γερμανία που νομιμοποίησε την κάνναβη από 1η Απριλίου 2024, ο Δρ. Μικελλίδης αναφέρει πως τα πρώτα επίσημα στοιχεία δείχνουν μεγάλη πτώση σε υποθέσεις κατοχής/κατανάλωσης, ωστόσο για τον τομέα της υγείας οι αρχές επισημαίνουν πως είναι ακόμα νωρίς για συμπεράσματα. Στον Καναδά που η νομιμοποίηση ισχύει από το 2018, η νεανική χρήση δεν φαίνεται να εκτοξεύθηκε, όμως σε ορισμένους δείκτες υγείας υπήρξαν ήπιες αυξήσεις τα πρώτα χρόνια, με μεγάλη όμως άνοδο ήδη πριν τη νομιμοποίηση.
«Η κάνναβη δεν είναι “διάβολος” ούτε “θαύμα”. Είναι μια ουσία με δυνατότητες και κινδύνους, που απαιτεί σοβαρότητα, γνώση και σωστή πολιτική βούληση. Η κοινωνία μας ωριμάζει όταν τολμά να συζητά με δεδομένα και όχι με φόβο. Μόνο έτσι μπορούμε να περάσουμε από την τιμωρία στην πρόληψη, από το στίγμα στη γνώση, και από τον φόβο στην ευθύνη», δηλώνει καταληκτικά στον «Φ» ο Δρ. Γιώργος Μικελλίδης.
Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων: Γιατί είναι κατά και τι εναλλακτικές βλέπει
Η Αρχή Αντιμετώπισης Εξαρτήσεων Κύπρου κρατά μια πολύ επιφυλακτική στάση επί του θέματος, ξεκαθαρίζοντας ότι η κάνναβη είναι ναρκωτικό. Σε δημόσιες δηλώσεις του ο πρόεδρος της Αρχής Δρ. Χρίστος Μηνά, υποστήριξε ότι οι «αντιλήψεις» και «θεωρίες» για την κάνναβη, ότι απλώς πρόκειται για κάτι λίγο πιο βαρύ από το τσιγάρο, δεν τεκμηριώνονται. Σύμφωνα με στοιχεία που παρουσίασε ο ίδιος, το 25% των δηλητηριάσεων στο τμήμα επειγόντων στην Ευρώπη οφείλεται σε κάνναβη. Αναφέρθηκε επίσης στην οξεία τοξίνωση αλλά και για ποικίλη συμπτωματολογία από την υπερδοσολογία που έχει να κάνει με πιθανούς κινδύνους στο έμβρυο κατά την εγκυμοσύνη, μείωση της προσοχής, της συγκέντρωσης, του χρόνου αντίδρασης, με όλες τις συνέπειες να επηρεάζουν τη συμπεριφορά. Υπάρχουν ακόμα, όπως τόνισε, επιπλοκές στο καρδιακό και το αναπνευστικό σύστημα.
Στη σύγκριση που γίνεται με το κάπνισμα και το αλκοόλ, ο Δρ. Μηνά παραδέχτηκε πως όντως προκύπτουν πολλοί θάνατοι πανευρωπαϊκά από δηλητηρίαση και υπερβολική χρήση, ωστόσο υπογράμμισε πως δεν παύουν να είναι νόμιμες εξαρτησιογόνες ουσίες.
Η θέση της Αρχής είναι ότι ένα μικρό κράτος όπως είναι η Κύπρος υπό κατοχή, με συγκεκριμένες συνθήκες εθνικές και οικονομικές, μπορεί εύκολα με βασικούς πυλώνες Εθνικής Στρατηγικής να ελέγξει συγκεκριμένα το φαινόμενο της κάνναβης. Η Αρχή επίσης είναι υπέρ στην ιατρική κάνναβη με συνταγή. Ο Χρίστος Μηνά ξεκαθάρισε ότι δε θεωρεί ως προτεραιότητα αυτή τη στιγμή τη νομιμοποίηση. Αναφέρθηκε σε άλλες μεθόδους όπως η αποποινικοποίηση, δηλαδή υπό προϋποθέσεις να μην υπάρχει τιμωρία και να δύναται να ανασταλεί. Για την προσωπική χρήση, επισήμανε πως θα μπορούσε να μετατραπεί από ποινικό σε μη ποινικό αδίκημα, όπως για παράδειγμα ισχύει με τη στάθμευση. «Αυτά θα μπορούσαν πολύ προσεκτικά με κοινωνικό διάλογο και συζήτηση, αν κριθεί ότι ταιριάζουν στο προφίλ της Κύπρου να συζητηθούν και να εφαρμοστούν», είπε.