Καναδάς: Θεσμοθετεί δικαιώματα μεταπώλησης για καλλιτέχνες - Θωρακίζουν τους δημιουργούς τους με πολιτιστική πολιτική

Η πρόσφατη απόφαση της καναδικής κυβέρνησης να προχωρήσει στη θεσμοθέτηση «δικαιωμάτων μεταπώλησης» για εικαστικούς καλλιτέχνες, ένα μέτρο που περιλήφθηκε στον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό της 17ης Νοεμβρίου, αποτελεί σημαντική είδηση για τον διεθνή καλλιτεχνικό κόσμο. Το πέρασμα του προϋπολογισμού από μια μειοψηφική κυβέρνηση απομάκρυνε τον κίνδυνο πρόωρων εκλογών αλλά κυρίως άνοιξε τον δρόμο για την κατοχύρωση ενός δικαιώματος που αναγνωρίζει την οικονομική και δημιουργική συμβολή των καλλιτεχνών στη σύγχρονη αγορά τέχνης.
Στον Καναδά, η Carfac (Canadian Artists’ Representation) χαρακτήρισε την εξέλιξη «εξαιρετικά καλοδεχούμενη», υπογραμμίζοντας ότι το δικαίωμα μεταπώλησης παρέχει στους δημιουργούς πρόσθετη οικονομική στήριξη και αναγνώριση για μια ζωή καλλιτεχνικής προσφοράς. Η πρόταση προβλέπει όπως οι εικαστικοί λαμβάνουν ένα σταθερό ποσοστό από κάθε μεταπώληση του έργου τους στη δευτερογενή αγορά, ένα σύστημα που ήδη εφαρμόζεται σε περισσότερες από 90 χώρες, όπως η Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία.
«Πρόκειται για πολύ ευχάριστα νέα», δηλώνει η Άπριλ Μπρίτσκι, εθνική εκτελεστική διευθύντρια της Carfac (Canadian Artists’ Representation/Le Front des Artistes Canadiens). «Εκ μέρους των Καναδών καλλιτεχνών, ευχαριστούμε την καναδική κυβέρνηση και ειδικά τους υπουργούς Καναδικής Ταυτότητας και Πολιτισμού, Βιομηχανίας και Οικονομικών, για τη δέσμευσή τους να προωθήσουν αυτό το μέτρο. Το δικαίωμα μεταπώλησης παρέχει στους καλλιτέχνες την οικονομική υποστήριξη και αναγνώριση που δικαιούνται για μια ολόκληρη ζωή προσφοράς στις τέχνες».
Η εξέλιξη αυτή αποκτά ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα αν ληφθεί υπόψη ότι μια προηγούμενη προσπάθεια, το 2022, να τροποποιηθούν οι καναδικοί νόμοι περί πνευματικής ιδιοκτησίας και να κατοχυρωθεί δικαίωμα μεταπώλησης 5% για τους Καναδούς καλλιτέχνες δεν είχε ευδοκιμήσει.
Τι αλλάζει
Όπως εξηγεί η Μπρίτσκι, τα δικαιώματα μεταπώλησης αποτελούν δικαιώματα που επιτρέπουν στους καλλιτέχνες να «μοιράζονται τον πλούτο που παράγουν στην αγορά». Η πολιτική αυτή εναρμονίζει τον Καναδά με τη διεθνή πρακτική, καθώς περισσότερες από 90 χώρες, ανάμεσά τους η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, έχουν ήδη θεσπίσει σχετική νομοθεσία, η οποία συνήθως προβλέπει ότι οι καλλιτέχνες δικαιούνται 5% από κάθε μεταπώληση που πραγματοποιείται μέσω δημοπρατικού οίκου ή εμπορικής γκαλερί.
Η Μπρίτσκι σημειώνει ότι οι καλλιτέχνες, ιδίως οι εικαστικοί, παρά τη σημαντική συνεισφορά τους στον καναδικό πολιτισμό, συγκαταλέγονται στους χαμηλότερα αμειβόμενους εργαζόμενους της χώρας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2016, περισσότεροι από 21.000 εικαστικοί στον Καναδά έχουν διάμεσο ετήσιο εισόδημα μόλις 20.000 δολάρια. «Το δικαίωμα μεταπώλησης προσφέρει μια κρίσιμη επιπλέον πηγή εισοδήματος», προσθέτει, «και αποτελεί μεγάλη νίκη για τους αυτόχθονες καλλιτέχνες, που συχνά έχουν πέσει θύματα εκμετάλλευσης στη δευτερογενή αγορά τέχνης».
Η σημερινή προώθηση του μέτρου είναι αποτέλεσμα δύο δεκαετιών πιέσεων από την Carfac, από τη δράση δημόσιων προσωπικοτήτων όπως η πρώην γερουσιαστής Πατρίσια Μπόβι και από οργανισμούς όπως ο RAAV (Regroupement des artistes en arts visuels du Québec). Η εκτελεστική διευθύντριά του, Καμίλ Καζέν, δηλώνει: «Ευχαριστούμε την κυβέρνηση για αυτό το πολυαναμενόμενο μέτρο, που αναγνωρίζει την αξία της δουλειάς των καλλιτεχνών και θα βελτιώσει ουσιαστικά τις συνθήκες ζωής και εργασίας τους».
Τη σημασία του μέτρου υπογραμμίζει και ο Κόρι Ντινλ, εκτελεστικός διευθυντής του κληροδοτήματος του Norval Morrisseau, επισημαίνοντας ότι τα δικαιώματα μεταπώλησης έχουν βαθιά θετικές επιπτώσεις και στα κληροδοτήματα καλλιτεχνών. «Αυτά τα δικαιώματα θα στηρίξουν άμεσα την ικανότητά μας να διαφυλάξουμε και να προωθήσουμε την κληρονομιά του Norval και της αυτόχθονης τέχνης γενικότερα», εξηγεί, προσθέτοντας ότι πολλές δημόσιες δομές, σχολεία, νοσοκομεία, πανεπιστήμια, πνευματικοί οργανισμοί και άλλοι φορείς επιθυμούν να αξιοποιήσουν το έργο του Morrisseau αλλά αδυνατούν να καλύψουν το νομικό και διοικητικό κόστος.
«Τα δικαιώματα μεταπώλησης», καταλήγει ο Ντινλ, «θα επιτρέψουν την επανεπένδυση των εσόδων στην πολιτιστική εκπαίδευση, στην εξωστρέφεια και στη συνετή διαχείριση της τέχνης του Norval Morrisseau. Προστατεύουν τόσο τους καλλιτέχνες όσο και τους συλλέκτες, ενισχύουν την καναδική πολιτιστική κληρονομιά και εξασφαλίζουν ότι οι επόμενες γενιές θα μπορούν να μάθουν και να εμπνευστούν από το πλήρες φάσμα των καλλιτεχνικών φωνών του έθνους».
Με πληροφορίες από Art Newspaper