Κεντρικές Φυλακές : 19 διευθυντές, εννέα παραιτήσεις – Ένας δολοφονήθηκε, ένας στη φυλακή, ένας διώκεται και πολλοί έφυγαν «νύχτα»

Ένας δολοφονήθηκε μετά από βομβιστική επίθεση, ανατίναξαν το σπίτι δεύτερου, τρίτος κατέληξε στη φυλακή, ενώ τέταρτος διώκεται ποινικά για σοβαρά αδικήματα. Ο λόγος για διευθυντές των Κεντρικών Φυλακών, οι πλείστοι από τους 18 που πέρασαν από το 1960 από τις Κεντρικές Φυλακές, έφυγαν κακήν κακώς, είτε παραιτήθηκαν είτε εκδιώχθηκαν.
Η καρέκλα του διευθυντή Φυλακών, αποδεικνύεται ότι είναι κάτι παραπάνω από ηλεκτρική, αφού ελάχιστοι πρόλαβαν να φύγουν με την αφυπηρέτησή τους. Η τελευταία παραίτηση του αναπληρωτή διευθυντή Φυλακών Κωνσταντίνου Κωνσταντινίδη επισφραγίζει τον κανόνα: Πώς είναι πιο εύκολο να φύγει κάποιος από τις φυλακές άρον – άρον παρά με τη λήξη της θητείας του. Φυσικά μιλούμε για φυλακές, όπου ο διευθυντής έχει ν’ αντιμετωπίσει συστηματικούς εγκληματίες, εμπόρους ναρκωτικών, δολοφόνους που θέλουν να είναι αυτοί τα «κεφάλια» της φυλακής.
Πέραν των κρατουμένων που η διαχείρισή τους δεν είναι και το πιο εύκολο πράγμα, οι εκάστοτε διευθυντές είχαν ν’ αντιμετωπίσουν και το προσωπικό με τα καπετανάτα του ή τους ελάχιστους διεφθαρμένους που έκαναν τεράστια ζημιά, αλλά και έναν αστάθμητο παράγοντα: Μια απηρχαιωμένη φυλακή, υπερπλήρης με το 50% να είναι αλλοδαποί. Αυτή η ζοφερή εικόνα καθιστά διαχρονικά τη φυλακή στο επίκεντρο της επικαιρότητας.
Πρώτος διευθυντής Κεντρικών Φυλακών, το 1960, ανέλαβε ο Ονισήφορος Ιωάννου που παρέμεινε στο πόστο για μια 10ετία. Τον διαδέχθηκε ο Κώστας Χρίστου, ο οποίος ήταν και ο μακροβιότερος διευθυντής, αφού παρέμεινε στη θέση του μέχρι το 1984, αφού πήρε και παράταση για ένα χρόνο. Λίγο μετά την αφυπηρέτησή του άγνωστοι τον σκότωσαν παγιδεύοντας με βόμβα στο όχημα του. Τρίτος διευθυντής φυλακών ανέλαβε ο Ιάκωβος Ιακωβίδης, ο οποίος παρέμεινε στη θέση του μέχρι την αφυπηρέτησή του το 1990. Σε κάποια στιγμή, άγνωστοι είχαν τοποθετήσει βόμβα έξω από την οικία του, ενώ τέθηκε σε διαθεσιμότητα λόγω της απόδρασης του Αντρέα Αριστοδήμου Γιουρούκκη, οπόταν ανέλαβε για πολύ μικρό διάστημα ο μ. Κώστας Παπακώστας, τότε διοικητής της ΜΜΑΔ. Τότε οι φυλακές εισέρχονταν σε μια παρατεταμένη ταραχώδη περίοδο με εξεγέρσεις, συγκρούσεις στις πτέρυγες κ.ά.
Τον Ι. Ιακωβίδη διαδέχθηκε αρχές του 1990 ο εγκληματολόγος και πανεπιστημιακός Άντρος Καπαρδής, ο οποίος ήρθε από την μακρινή Αυστραλία για να φέρει νέο αέρα στις φυλακές. Ο δρ Καπαρδής επεχείρησε να εισάξει νέα φιλοσοφία στον τρόπο λειτουργίας των φυλακών κάτι που ως φαίνεται δεν έγινε αποδεκτό κυρίως από το υψηλόβαθμο προσωπικό, με αποτέλεσμα το κλίμα να είναι άκρως τεταμένο. Παραιτήθηκε και επέστρεψε πίσω στην Μελβούρνη στα πανεπιστημιακά του καθήκοντα. Στο μεσοδιάστημα, μέχρι την πλήρωση της θέσης, ανέλαβε προσωρινά καθήκοντα, ο Θεόδωρος Πετάσης, ο οποίος ήταν και ο αρχαιότερος αξιωματικός των φυλακών.
Ακολούθως διορίστηκε την 1/8/1990 ως διευθυντής ο Γιώργος Αναστασιάδης ο οποίος προερχόταν από τη δημόσια υπηρεσία, ο οποίος παρέμεινε μέχρι τις 30/11/1999 οπότε και αφυπηρέτησε. Επί θητείας του οι φυλακές πέρασαν μια σχετικά ήσυχη 10ετία , έγιναν αλλαγές ως προς τον τρόπο που αντιμετωπίζονταν οι κρατούμενοι.
Τον διαδέχτηκε ο εγκληματολόγος Χάρης Θεμιστοκλέους, ο οποίος επιχείρησε να εισάξει τον δικό του τρόπο διαχείρισης των φυλακών και σε μεγάλο βαθμό το πέτυχε. Ωστόσο ήρθε σε ρήξη με το Υπουργείο Δικαιοσύνης και εξαναγκάστηκε σε παραίτηση, δυόμιση χρόνια αφ’ ότου ανέλαβε. Ανέλαβε στις 21/12/1999 και παραιτήθηκε στις 13/6/2002.
Για μικρό διάστημα, τέσσερις μήνες, ανέλαβε τα ηνία των Φυλακών ως αναπληρωτής διευθυντής, ο Σπύρος Ευσταθίου λειτουργός φυλακών, για να τον διαδεχθεί στις 2/10/2002 ο αξιωματικός της Αστυνομίας Πανίκος Κυριάκου, ο οποίος παρέμεινε στη θέση μέχρι την 1/11/2004 οπόταν και αφυπηρέτησε.
Στο κελί από διευθυντής
Στις 22/11/2004 ανέλαβε τη διεύθυνση των Φυλακών ο επίσης εγκληματολόγος Μιχάλης Χατζηδημητρίου και στις 8/10/2007 ακυρώθηκε ο διορισμός του και τα ηνία των Κεντρικών Φυλακών ανέλαβε άλλος ένας προερχόμενος από τις τάξεις της Αστυνομίας, ο αξιωματικός Χρίστος Μαυρής. Ο κ. Μαυρής παρέμεινε μέχρι τις 20/11/2007 οπόταν και επέστρεψε ο κ. Χατζηδημητρίου αφού κέρδισε την προσφυγή του, ο οποίος διορίστηκε αναδρομικά από τις 17/4/2006. Στις 18/12/2008 ο κ. Χατζηδημητρίου τέθηκε σε διαθεσιμότητα και οι Φυλακές περνούσαν ίσως την πιο ταραχώδη περίοδό τους. Η διαθεσιμότητά του διήρκησε μέχρι τις 2/5/2009 και στη συνέχεια στις 23/4/2009 ακυρώθηκε εκ νέου ο διορισμός του από τις 17/4/2006. Στις 7/5/2009 ξαναδιορίστηκε αναδρομικά, ενώ στις 13/5/2009 τέθηκε εκ νέου σε διαθεσιμότητα μέχρι τις 11/8/2009.
Εναντίον του κ. Χατζηδημητρίου εξεταζόταν ποινική υπόθεση λόγω της απόδρασης του Αντώνη Προκοπίου Κίτα, ο οποίος ενώ νοσηλευόταν στο Απολλώνειο Νοσοκομείο, βρέθηκε στη Στασικράτους και μάλιστα ενεπλάκη σε πυροβολισμούς με την ΥΚΑΝ. Τότε παραιτήθηκε για λόγους ευθιξίας ο υπουργός Δικαιοσύνης μ. Κύπρος Χρυσοστομίδης, ενώ είχε υποβάλει παραίτηση ο Αρχηγός Αστυνομίας Ιάκωβος Παπακώστας. Ο κ. Χατζηδημητρίου επέστρεψε στις 22/2/2012 στη φυλακή όχι πλέον ως διευθυντής, αλλά ως κρατούμενος, αφού καταδικάστηκε σε δύο μήνες φυλάκιση για τις κατηγορίες της παραμέλησης υπηρεσιακού καθήκοντος και της κατάχρησης εξουσίας. Παράλληλα, η Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας του επέβαλε την ποινή της αναγκαστικής αφυπηρέτησης, από 11.11.2014. Είχε πληρώσει ουσιαστικά το τίμημα των ενεργειών της Αστυνομίας. Και ενώ αυτά βρίσκονταν σε εξέλιξη, στο μεσοδιάστημα που ο κ. Χατζηδημητρίου ήταν σε διαθεσιμότητα, επανήλθε στις φυλακές στις 19/2/2008 ως αναπληρωτής διευθυντής, ο Αστυνόμος Α’ Χρίστος Μαυρής που παρέμεινε στη θέση μέχρι και τις 2/3/2009.
Εποχή Τρυφωνίδη και αυτοκτονίες
Στις 2/3/2009 τη διεύθυνση των Φυλακών ανέλαβε ως αναπληρωτής διευθυντής, και πάλιν προερχόμενος από την Αστυνομία, αστυνόμος Γιώργος Τρυφωνίδης. Λόγω του κλίματος που επικρατούσε στις φυλακές μετά και τα γεγονότα με τον κ. Χατζηδημητρίου, το σωφρονιστικό ίδρυμα πέρασε από μια σκοτεινή περίοδο σε μια σειρά αυτοκτονιών. Ο κ. Τρυφωνίδης ήθελε να επιβάλει νέα φιλοσοφία με πιο αυστηρά μέτρα στους κρατούμενους οι οποίοι αντέδρασαν με διάφορους τρόπους. Αποκορύφωμα ήταν τρεις απόπειρες αυτοκτονίας, πέντε αυτοκτονίες και βιασμός νεαρού Ρουμάνου. Ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης επισκεπτόμενος στο νοσοκομείο τον κρατούμενο βιάστηκε έκανε σκληρές δηλώσεις και στις 14/1/2014 ο κ. Τρυφωνίδης παραιτήθηκε και επέστρεψε στην Αστυνομία. Από τον Ιανουάριο του 2014 μέχρι και τον Οκτώβριο, καθήκοντα αναπληρωτή διευθυντή εκτελούσε η Ελένη Βατυλιώτου, ανώτερη λειτουργός των φυλακών μέχρι που αφυπηρέτησε εθελοντικά.
Η αλλαγή της φυλακής με την Άννα
Στις 14 Οκτωβρίου 2014 η Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας προχώρησε στο διορισμό της Αστυνόμου Β’, Άννας Αριστοτέλους, στη θέση της αναπληρώτριας διευθύντριας των Κεντρικών Φυλακών, κατόπιν εισήγησης του υπουργού Δικαιοσύνης, Ιωνά Νικολάου. Μαζί της στις φυλακές πήγε και η ανώτερη λειτουργός Αθηνά Δημητρίου, επίσης προερχόμενη από τις τάξεις της Αστυνομίας.
Οι φυλακές έκαναν στροφή 180 μοιρών. Από τις αυτοκτονίες περάσαμε με ένα ανθρωποκεντρικό μοντέλο, όπου για πρώτη ίσως φορά ο κρατούμενος αντιμετωπίστηκε ως άτομο με ανθρώπινα δικαιώματα. Τα αυστηρά μέτρα για τους κρατούμενους αντικαταστάθηκαν από το skype, καταργήθηκε το γυαλί στις συναντήσεις μεταξύ κρατουμένων και συγγενών τους, μέχρι και σε σειρά του Netflix «πρωταγωνίστηκαν» οι κυπριακές φυλακές, ως η αντίθετη όψη των «σκληρών» φυλακών του εξωτερικού. Δεν είναι τυχαίο που οι κρατούμενοι φώναζαν την διευθύντρια «Μάμμα Άννα». Η παραμονή της σημαδεύτηκε ωστόσο με τη δολοφονία κρατούμενου, την εισαγωγή τηλεφώνων στα κελιά, τη σύγκρουση με την Αστυνομία για τις έρευνες που καθυστερούσαν κ.ά.
Μετά από οκτώ και πλέον χρόνια παραμονής στη θέση, η κ. Αριστοτέλους μετακινήθηκε ύστερα από την καταγγελία της κατά του τότε διοικητή της ΥΚΑΝ Μιχάλη Κατσουνωτού και αφού είχε λάβει άδεια απουσίας έξι συνολικά μηνών. Οι καταγγελίες της μαζί με αυτές της κ. Δημητρίου εξετάστηκαν από ποινικό ανακριτή που βρήκε ευθύνες στον αξιωματικό όμως ο Γενικός Εισαγγελέας αποφάσισε να μην προχωρήσει στη δίωξή του. Η κ. Αριστοτέλους με την εκλογή Χριστοδουλίδη στην Προεδρία, ανέλαβε στις 2/6/2023 ως επικεφαλής ανθρωπιστικών θεμάτων, εγκλωβισμένων και αγνοουμένων, ενώ παράλληλα κατείχε τη θέση της διευθύντριας Φυλακών. Τρία χρόνια μετά διώκεται μαζί με άλλους εφτά για τα έγγραφα των Φυλακών που βρέθηκαν σε οικία αρχιδεσμοφύλακα.
Τη διαδέχθηκε στις 3/6/2023 ο αξιωματικός της Αστυνομίας Ιωάννης Καπνουλάς ως αναπληρωτής διευθυντής, ο οποίος παραιτήθηκε στις 8/2/2024 και τον αντικατέστησε ο Αστυνόμος Α’ Χαράλαμπος Φιλιππίδης με τον διορισμό του να λήγει στις 2 Ιουνίου 2026. Ο κ. Φιλιππίδης απομακρύνθηκε από τη θέση μετά την απόδραση του ισοβίτη κομμωτή. Τον αντικατέστησε ο Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης και πάλιν προερχόμενος από την Αστυνομία που παρατήθηκε την περασμένη Τρίτη. Στη θέση ανέλαβε προσωρινά η ανώτερη λειτουργός Φυλακών Μαρία Σιαλή, ενώ η θέση έχει προκηρυχθεί.