Κοινωνικό κράτος… υπό διάλυση

Κοινωνικό κράτος… υπό διάλυση
- Οι κοινωνικές δαπάνες στην Κύπρο είναι 40% κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ
- Στον πάτο η χώρα για στήριξη οικογενειών και ατόμων με αναπηρία
- Τα στοιχεία της Eurostat διαψεύδουν την εικόνα κοινωνικής πολιτικής που προβάλλει η κυβέρνηση
Του Κωνσταντίνου Ζαχαρίου
Η Κύπρος δαπανά σχεδόν 40% λιγότερα για κοινωνική προστασία σε σχέση με τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Eurostat.
Παρά τη συνεχή αύξηση του κόστους ζωής, οι δημόσιες δαπάνες για τη στήριξη των οικογενειών, των ηλικιωμένων και των ατόμων με αναπηρία παραμένουν από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη.
Τα στοιχεία διαψεύδουν την εικόνα που επιχειρεί να παρουσιάσει η κυβέρνηση για την κοινωνική της πολιτική.
Σύμφωνα με την έκθεση, οι κοινωνικές δαπάνες αντιστοιχούν μόλις στο 19,1% του ΑΕΠ της Κύπρου, την ώρα που ο μέσος όρος στην ΕΕ φτάνει το 27,3%. Σε πραγματικούς όρους, το ποσό που αναλογεί σε κάθε κάτοικο δεν ξεπερνά τα 6.834 ευρώ το χρόνο, έναντι 10.947 ευρώ κατά μέσο όρο στην ΕΕ. Μια διαφορά της τάξης του 37,6%. Στην κορυφή της λίστας βρίσκονται χώρες με ισχυρά κοινωνικά κράτη, όπως η Φινλανδία (32,5% του ΑΕΠ), η Γαλλία (31,9%) και η Αυστρία (31,8%), ενώ στον αντίποδα συναντά κανείς την Ιρλανδία (12,4%), τη Μάλτα (13,4%) και την Ουγγαρία (16,6%).
Τα στοιχεία αναδεικνύουν, για ακόμη μια φορά, το έλλειμμα κοινωνικής πολιτικής στην Κύπρο, τη στιγμή που οι κοινωνικές ανισότητες βαθαίνουν και τα χαμηλά και μεσαία στρώματα δοκιμάζονται από την ακρίβεια και τις πιέσεις λόγω των μειωμένων μισθών.
Η κοινωνική προστασία σε αριθμούς
Η ανάλυση των στοιχείων της Eurostat ανά κατηγορία κοινωνικής προστασίας αποτυπώνει με σαφήνεια το έλλειμμα κοινωνικού κράτους στην Κύπρο. Από την υγεία μέχρι τις συντάξεις και από την αναπηρία μέχρι την οικογενειακή στήριξη, η χώρα κινείται σταθερά κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
• Υγεία και περίθαλψη (-26%): Οι δαπάνες για ασθένεια και υγειονομική περίθαλψη αντιστοιχούν στο 7,7% του ΑΕΠ, έναντι 8,1% στον μέσο όρο της ΕΕ. Σε πραγματικούς όρους, οι Κύπριοι «λαμβάνουν» υπηρεσίες αξίας 2.400 ευρώ ανά κάτοικο, τη στιγμή που στην Ευρώπη ο μέσος όρος είναι 3.251 ευρώ. Δηλαδή, 26% λιγότερα. Στις πρώτες θέσεις στη φροντίδα υγείας είναι η Γερμανία (10%), η Γαλλία και η Ολλανδία (9,5%), ενώ στον πάτο βρίσκονται η Ρουμανία, η Μάλτα και η Εσθονία.
• Αναπηρία (-70%): Στην πιο ευαίσθητη κοινωνική κατηγορία, η Κύπρος καταγράφει τη χειρότερη επίδοση στην ΕΕ. Οι δαπάνες δεν ξεπερνούν το 0,6% του ΑΕΠ, όταν ο μέσος όρος είναι 1,9%. Σε πραγματικούς όρους, αυτό σημαίνει μόλις 227 ευρώ ανά άτομο ετησίως, έναντι 768 ευρώ στην Ευρώπη -70% λιγότερα.
Η Δανία, το Βέλγιο και η Φινλανδία δαπανούν πάνω από 2,9%, ενώ Κύπρος, Μάλτα και Ιρλανδία μοιράζονται την τελευταία θέση.
• Συντάξεις (-39%): Για την τρίτη ηλικία, οι δαπάνες στην Κύπρο ανέρχονται στο 7,8% του ΑΕΠ, έναντι 11,3% στην ΕΕ. Ανά κάτοικο, αυτό μεταφράζεται σε 2.780 ευρώ το χρόνο, ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι 4.542 ευρώ -38,8% λιγότερα. Πρωταθλήτριες στις συντάξεις η Αυστρία (14,7%), η Ιταλία (14,6%) και η Φινλανδία (14,5%)· στον αντίποδα η Ιρλανδία (3,3%), η Μάλτα (5,8%) και η Λιθουανία (6,9%).
• Επιζώντων: Η στήριξη προς άτομα που έχασαν σύζυγο ή στενό συγγενή αντιστοιχεί στο 1,1% του ΑΕΠ, έναντι 1,5% στον μέσο όρο της ΕΕ. Η δαπάνη φτάνει μόλις τα 402 ευρώ ανά κάτοικο, όταν στην ΕΕ είναι 602 ευρώ. Πρώτες χώρες η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία, ενώ στις τελευταίες θέσεις βρίσκονται οι σκανδιναβικές.
• Οικογένεια και παιδιά (-66%): Τελευταίοι στην Ευρώπη: Η δαπάνη για στήριξη οικογενειών και παιδιών στην Κύπρο είναι μόλις 0,9% του ΑΕΠ, έναντι 2,4% στην ΕΕ -66% λιγότερα. Σε πραγματικούς όρους, 316 ευρώ ανά κάτοικο, έναντι 956 ευρώ στον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Πρώτες η Πολωνία (3,7%), η Γερμανία (3,5%) και η Φινλανδία (3,3%), ενώ τελευταίες Κύπρος, Μάλτα και Ιρλανδία.
• Ανεργία: Για την ανεργία, η Κύπρος δαπανά 0,7% του ΑΕΠ, έναντι 1,1% στην ΕΕ. Σε πραγματικούς όρους, 254 ευρώ ανά κάτοικο, όταν στην ΕΕ είναι 436 ευρώ. Πρώτες η Γαλλία (1,8%), η Φινλανδία (1,7%) και η Ισπανία (1,5%), τελευταίες η Μάλτα, η Πολωνία και η Ουγγαρία.
• Στέγαση: Η μόνη κατηγορία όπου η Κύπρος υπερβαίνει οριακά τον ευρωπαϊκό μέσο όρο είναι η στέγαση: 0,5% του ΑΕΠ έναντι 0,4% στην ΕΕ. Ωστόσο, πρόκειται για μόλις 185 ευρώ ανά κάτοικο, ποσό ελάχιστο μπροστά στις ανάγκες που δημιουργεί η στεγαστική κρίση.
Οικονομική στενότητα για ένα στα δύο νοικοκυριά
Σχεδόν ένα στα δύο νοικοκυριά στην Κύπρο δυσκολεύεται να καλύψει τις βασικές ανάγκες της καθημερινότητας, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat για το 2024.
Η εικόνα της «υποκειμενικής φτώχειας» δείχνει ότι η οικονομική πίεση παραμένει έντονη, με τους χαμηλούς μισθούς και το υψηλό κόστος ζωής να επιβαρύνουν σταθερά τα νοικοκυριά.
Οι μεγαλύτερες δυσκολίες καταγράφονται στα χαμηλά εισοδήματα, όπου το 87,4% αντιμετωπίζει σοβαρή οικονομική στενότητα, καθώς και στις οικογένειες με παιδιά, με τα ποσοστά να αυξάνονται όσο μεγαλώνει ο αριθμός των εξαρτώμενων μελών και να αγγίζουν το 97,3% σε νοικοκυριά με τρία ή περισσότερα παιδιά.
Ιδιαίτερα επιβαρυμένες εμφανίζονται και οι μονογονεϊκές οικογένειες, όπου το 75,9% δηλώνει ότι δυσκολεύεται να καλύψει βασικές ανάγκες, ενώ στα νοικοκυριά που βιώνουν παράλληλα φτώχεια και κοινωνικό αποκλεισμό το ποσοστό εκτοξεύεται στο 98,1%.
Στα νοικοκυριά συνταξιούχων με έναν τουλάχιστον άνω των 65 ετών, το 43,8% αντιμετωπίζει οικονομική πίεση, που γίνεται ακόμη εντονότερη όταν συνυπάρχουν ενδείξεις κοινωνικού αποκλεισμού.
Σημαντικές δυσκολίες δηλώνουν και τα νεαρά ζευγάρια χωρίς παιδιά, με το 43,2% να αδυνατεί να ανταποκριθεί στο κόστος ζωής, ποσοστό που αυξάνεται στο 85,1% στα χαμηλά εισοδήματα.
Συνολικά, η έκθεση της Eurostat αποτυπώνει μια σιωπηλή αλλά βαθιά κοινωνική κρίση, η οποία επηρεάζει την καθημερινότητα και τις προοπτικές μεγάλου μέρους της κοινωνίας και ειδικά των νέων οικογενειών.