Κυπριακή Προεδρία: Στόχος η εφαρμογή του νέου Συμφώνου Μετανάστευσης και Ασύλου το 2026

Τις βασικές προτεραιότητες της Κυπριακής Προεδρίας παρουσίασε στις Βρυξέλλες ο Υφυπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Νικόλας Ιωαννίδης, εστιάζοντας στην εφαρμογή του νέου Συμφώνου Μετανάστευσης και Ασύλου και στη συνολική αρχιτεκτονική της ευρωπαϊκής πολιτικής γύρω από τη μετανάστευση, την αλληλεγγύη και τις επιστροφές. Κεντρική προτεραιότητα είναι η εφαρμογή του Συμφώνου Μετανάστευσης και Ασύλου σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, είπε.
Με αναφορές στις διαδικασίες, τις πολιτικές ισορροπίες και τις προκλήσεις που βρίσκονται μπροστά, ο κ. Ιωαννίδης περιέγραψε το πλαίσιο μέσα στο οποίο η Κυπριακή Προεδρία φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως καταλύτης για την πρόοδο των σχετικών νομοθεσιών.
«Ο μεγάλος στόχος είναι να διασφαλίσουμε ότι το Σύμφωνο για την Μετανάστευση και το Άσυλο θα τεθεί σε ισχύ στις 12 Ιουνίου 2026, όπως είναι ο στόχος. Και λέω είναι στόχος γιατί ξέρετε υπάρχουν κάποιες διαφωνίες από κράτη μέλη, αλλά θεωρούμε ότι μπορούμε να ξεπεράσουμε οποιαδήποτε εμπόδια και να τα καταφέρουμε». Ο Υφυπουργός είπε ότι η επιτυχία του Συμφώνου εξαρτάται από μια σειρά αλληλοεξαρτώμενων νομοθεσιών και ότι η Προεδρία θα επιδιώξει να προχωρήσει όσο το δυνατόν περισσότερο στον χρόνο που διαθέτει.
Σημαντικός πυλώνας αυτής της προσπάθειας είναι η προώθηση του κανονισμού που αφορά τις έννοιες της ασφαλούς τρίτης χώρας και της ασφαλούς χώρας καταγωγής. Ο κ. Ιωαννίδης είπε ότι «θέλουμε να προχωρήσουμε με την τροποποίηση του κανονισμού για τις έννοιες της ασφαλούς τρίτης χώρας και ασφαλούς χώρας καταγωγής, που ήδη είναι σε προχωρημένο στάδιο. Αυτό είναι σημαντικό για εμάς γιατί θα μας βοηθήσει να επιταχύνουμε τις διαδικασίες ασύλου ακόμα περισσότερο». Όπως εξήγησε, η ταχύτερη επεξεργασία αιτήσεων αποτελεί κρίσιμο στοιχείο μιας δίκαιης αλλά και αποτελεσματικής μεταναστευτικής διαχείρισης.
Σχετικά με τον κανονισμό για τις επιστροφές και μετά τη γενική προσέγγιση που επιτεύχθηκε στο Συμβούλιο, η Κυπριακή Προεδρία αναλαμβάνει τώρα τους τριλόγους με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. «Σε ένα ακανθώδες ζήτημα, επετεύχθη βέβαια η γενική προσέγγιση προχθές για τον κανονισμό για τις επιστροφές, και θα αναλάβουμε τους τριλόγους». Όπως ανέφερε ο κ. Ιωαννίδης, «είναι καλό να το τρέξουμε αρκετά και εμείς». Σε ερώτηση για τη δυσκολία της διαδικασίας, απάντησε ότι το θέμα είναι ευαίσθητο για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, και από την πλευρά της Κύπρου «θα γίνει προσπάθεια» να ολοκληρωθεί ο κανονισμός μέσα στην Προεδρία, αν και αυτό θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τις θέσεις των πολιτικών ομάδων.
Ιδιαίτερη ανάλυση έκανε ο Υφυπουργός στο ζήτημα του μηχανισμού αλληλεγγύης, το οποίο χαρακτήρισε «αρκετά ευαίσθητο ζήτημα για την Κύπρο». Αναφέρθηκε στις διαπραγματεύσεις που προηγήθηκαν, λεγοντας ότι «ναι μεν είναι πολύ σημαντικό το ότι για πρώτη φορά έχουμε κάτι τέτοιο. Έγιναν κάποιες διαπραγματεύσεις για τους αριθμούς. Εμείς και οι MED5 γενικότερα ήθελαν 30 χιλιάδες μετεγκαταστάσεις και 600 εκατ. στη χρηματοδότηση. Έγινε μια προσπάθεια εξισορρόπησης, μειώθηκαν αρχικά στο μισό λόγω του ότι θα ξεκινήσει από τον Ιούνιο, θα είναι μισός χρόνος. Καταφέραμε όμως να αυξήσουμε τους αριθμούς και στα δύο».
Παρά τις αυξήσεις αυτές, αυτό που ζητά η Κύπρος είναι η πραγματική εφαρμογή της αλληλεγγύης, είπε. «Ωστόσο αυτό που είπα και δημοσίως αλλά και στο Συμβούλιο είναι εμείς θέλουμε να δούμε έμπρακτα να εφαρμόζεται αυτή η πολιτική για την αλληλεγγύη. Το έμπρακτα για εμάς σημαίνει μετεγκαταστάσεις» συνέχισε. Σε αυτό το σημείο πρόσθεσε ότι «ένα μικρό νησί υπό κατοχή δεν μπορεί να αντέξει μεγάλους αριθμούς», υπογραμμίζοντας ότι η Κύπρος καλείται να διαχειριστεί τόσο τα αποθέματα πληθυσμού που ήδη βρίσκονται στο νησί, όσο και την πιθανότητα μιας νέας κρίσης.
Ο Υφυπουργός παρουσίασε επίσης και την εθνική στρατηγική της Κύπρου, η οποία εστιάζει στην ενίσχυση των συνόρων, στις ταχύτερες διαδικασίες και στην αύξηση των επιστροφών. «Τέλος αυτά δεν πρέπει να τα βλέπουμε αποσπασματικά. Πρέπει και θέλουμε και δουλεύουμε για την ενίσχυση των εξωτερικών συνόρων, που μειώνει τις ροές. Αυτό το έχουμε κάνει και στην Κύπρο και έχουμε μειώσει κατά 86% τις ροές από το 2022». Παράλληλα, όπως είπε, λειτουργεί και το εθνικό σύστημα επιστροφών. «Ταυτόχρονα έχουμε το δικό μας εθνικό σύστημα επιστροφών, που έχουμε καταφέρει μέσα σε τρία χρόνια να επαναπατρίσουμε πάνω από 30.000 υπηκόους τρίτων χωρών» ανέφερε. Με βάση αυτά, η Λευκωσία ζητά την πλήρη εφαρμογή της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, ιδίως μέσω μετεγκαταστάσεων.
Αναφορικά με τις διμερείς επαφές που ήδη έχει ξεκινήσει στο πλαίσιο της Προεδρίας, ο κ. Ιωαννίδης εξήγησε ότι στόχος είναι να διαμορφωθεί μια συνολική εικόνα των θέσεων των κρατών-μελών. «Ήδη έχω κάνει πολλές διμερείς συναντήσεις με άλλα κράτη μέλη. Θέλουμε να έχουμε μια εικόνα για τις ανησυχίες, για τις θέσεις τους, ως έντιμοι μεσάζοντες που πρέπει να είμαστε το επόμενο εξάμηνο, οπότε θέλω να έχουμε εικόνα για το τι τους ανησυχεί και πώς μπορούμε να εργαστούμε μαζί για να επιλύσουμε κάποια προβλήματα» είπε.
Στο ερώτημα για το ποιες χώρες δεν στηρίζουν τις μετεγκαταστάσεις, ο Υφυπουργός απάντησε «οι περισσότερες. Δεν είναι μυστικό, το λέμε». Έσπευσε όμως να διευκρινίσει ότι αυτά τα κράτη μέλη δεν είναι εναντίον του Συμφώνου. «Είναι κάποιες διαφωνίες με επί μέρους πτυχές. Επί της ουσίας δεν διαφωνεί κανείς, απλώς κάποιοι δε θέλουν να πάρουν μετεγκαταστάσεις». Ερωτηθείς αν η στάση αυτή συνάδει με το αίτημα Κύπρου και Ελλάδας για ουσιαστική αλληλεγγύη, απάντησε θετικά, εκτιμώντας ότι ύπαρχουν κράτη μέλη διατεθειμένα να προχωρήσουν σε μετεγκαταστάσεις.
Ο Υφυπουργός αναφέρθηκε επίσης στις σχέσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στις επαφές που είχε με τις πολιτικές ομάδες τον περασμένο Οκτώβριο, τονίζοντας ότι εκτός από τις πολιτικές ομάδες και τον επικεφαλής της Επιτροπής LIBE, και η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου βρέθηκε τις προηγούμενες ήμερες στη Λευκωσία. «Γενικά υπάρχει μια θετική προσέγγιση, αλλά αντιλαμβάνεστε ότι υπάρχουν και άλλες δυνάμεις στο κοινοβούλιο που είναι λίγο πιο διστακτικές». Καταλήγοντας, επανέλαβε ότι «οποιεσδήποτε λύσεις θα πρέπει να είναι συμβατές με το διεθνές και ενωσιακό δίκαιο. Αλλά ταυτόχρονα πρέπει να δείξουμε έργο. Οι πολίτες μας περιμένουν αποτελέσματα στο μεταναστευτικό».