Με τον καθορισμό της πρώτης συνάντησης Χριστοδουλίδη-Έρχιουρμαν την ερχόμενη Πέμπτη, ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στο Κυπριακό. Εάν, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες, ο τουρκοκύπριος ηγέτης πήρε παρασκηνιακώς την έγκριση του Ερντογάν να προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις υπό τον όρο (που είναι και δικός του) μια τυχόν νέα αποτυχία να μην οδηγήσει πίσω στο σημερινό στάτους κβο, είναι προφανές πως ο κ. Έρχιουρμαν θα θέλει να σπρώξει -ενδεχομένως και άμεσα- τις διαδικασίες.
Εδώ όμως προκύπτει ένα μεγάλο ζήτημα για τον Νίκο Χριστοδουλίδη. Θα αφήσει το δικό του μεγάλο project της κυπριακής προεδρίας της ΕΕ για να ασχοληθεί με το Κυπριακό; Προσωπική μου άποψη είναι πως όχι. Μας χωρίζουν δύο μόνο μήνες από την πανηγυρική ανάληψη του «πρώτου ρόλου» στην Ευρώπη από τον Πρόεδρο και είμαι βέβαιος ότι δεν θα ήθελε επ’ ουδενί λόγω να περιπλέξει αυτή τη στιγμή τις προτεραιότητές του. Μου θυμίζει λίγο τη θέση του Τάσσου Παπαδόπουλου το 2004 όταν, ανάμεσα στις πολλές άλλες ενστάσεις του για το σχέδιο Ανάν, προέβαλε και το επιχείρημα «σε λίγες μέρες μπαίνουμε στην ΕΕ όπου όλα θα αλλάξουν, γιατί να βιαστούμε;». Κάπως έτσι πιστεύω το αντιλαμβάνεται και ο κ. Χριστοδουλίδης. «Σε λίγες μέρες αναλαμβάνουμε την προεδρία της ΕΕ, θα διαμορφώσουμε νέα γεωπολιτικά δεδομένα, γιατί να βιαστούμε;».
Στην περίπτωση που οι διεθνείς παίκτες (ΟΗΕ, ΗΠΑ, ΕΕ) του κάνουν το χατίρι, το Κυπριακό θα πάρει αναβολή για έξι μήνες. Η όποια δυναμική υπάρχει σήμερα από την πρόθεση Έρχιουρμαν (η οποία ασφαλώς χρήζει επαλήθευσης) για επιστροφή στο σημείο που μείναμε στο Κραν Μοντανά, θα εξανεμιστεί. Και θα εξαφανιστεί εντελώς εάν μέσα από την προεδρία της ΕΕ η Κύπρος δείξει πως βλέπει προς άλλες κατευθύνσεις.
Μήπως όμως η προεδρία, αντί για άλλοθι στασιμότητας, θα μπορούσε να μετατραπεί στον πυρήνα θεαματικών εξελίξεων στο Κυπριακό; Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης ανακοίνωσε την πρόθεσή του να καλέσει τον Ταγίπ Ερντογάν στη σύνοδο κορυφής της ΕΕ που θα γίνει στη Λευκωσία. Μια πρόσκληση που -υπό τις παρούσες συνθήκες- δεν θα τύχει καμίας ανταπόκρισης. Τι θα συνέβαινε όμως εάν ο κ. Χριστοδουλίδης προσκαλούσε τον Ερντογάν αλλά και τον τουρκοκύπριο ηγέτη σε ένα τετ-α-τετ με τους Ευρωπαίους; Εκεί όπου, συγκροτημένα και αποφασιστικά η ΕΕ θα μπορούσε να καταστήσει σαφείς τις θέσεις της ότι:
- Δεν υπάρχει περίπτωση αναγνώρισης δύο κρατών στην Κύπρο
- Η Κυπριακή Δημοκρατία είναι και θα παραμείνει μέλος της ΕΕ ως ένα και μόνο κράτος
- Η Κύπρος δεν έχει ανάγκη ξένων εγγυήσεων και στρατευμάτων όντας μέλος της ΕΕ
- Η ΕΕ έχει τους τρόπους και τους μηχανισμούς να βοηθήσει στη λειτουργικότητα της λύσης που θα καταλήξουν οι δύο πλευρές
- Η Τουρκία έχει πολλά να κερδίσει στις σχέσεις της με την ΕΕ αν φύγει από τη μέση το αγκάθι του Κυπριακού.
Ξέρω, σε κάποιους έχουν ήδη σηκωθεί οι τρίχες της κεφαλής. Θα αρχίσουν τα «θα αναγνωρίσουμε το ψευδοκράτος αν καλέσουμε τον Έρχιουρμαν»… Όπως θα το αναγνωρίζαμε αν οι Ελληνοκύπριοι περνούσαν στα κατεχόμενα με διαβατήριο. Θυμάστε;
Η προεδρία της ΕΕ μπορεί να γίνει το άλλοθι της στασιμότητας. Μπορεί όμως να μετατραπεί και στον καταλύτη ιστορικών εξελίξεων. Εξαρτάται όμως πάντα, ποιες προτεραιότητες έχει ο καθένας.
Κυπριακό, προεδρία και μια ιδέα
Η επικείμενη συνάντηση μεταξύ του Προέδρου Χριστοδουλίδη και του Τουρκοκύπριου ηγέτη Έρχιουρμαν την ερχόμενη Πέμπτη σηματοδοτεί μια νέα φάση στις συζητήσεις για το Κυπριακό ζήτημα. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Έρχιουρμαν έχει εξασφαλίσει την έγκριση του Τούρκου Προέδρου Ερντογάν για να προχωρήσει σε διαπραγματεύσεις, με την προϋπόθεση ότι μια ενδεχόμενη αποτυχία δεν θα οδηγήσει σε επιστροφή στην τρέχουσα κατάσταση. Αυτό υποδηλώνει μια πιθανή βιασύνη από την πλευρά του Έρχιουρμαν να προωθήσει τις διαδικασίες. Ωστόσο, προκύπτει ένα σημαντικό ερώτημα σχετικά με τις προτεραιότητες του Προέδρου Χριστοδουλίδη. Δεδομένου ότι η Κύπρος αναλαμβάνει την προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε δύο μήνες, υπάρχει αμφιβολία αν ο Χριστοδουλίδης θα επιλέξει να επικεντρωθεί στο Κυπριακό, αφήνοντας στην άκρη το σημαντικό έργο της προεδρίας του στην ΕΕ. Ο συγγραφέας εκφράζει την άποψη ότι ο Χριστοδουλίδης είναι απίθανο να θέσει σε κίνδυνο την επιτυχή ανάληψη της προεδρίας της ΕΕ, καθώς επιθυμεί να διατηρήσει τις προτεραιότητές του. Η σκέψη αυτή παραλληλίζεται με την στάση του Τάσσου Παπαδόπουλου το 2004, όταν, μεταξύ άλλων ενστάσεων για το σχέδιο Ανάν, είχε επικαλεστεί την επικείμενη ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ ως λόγο για να μην βιαστεί με τις διαπραγματεύσεις. Ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι ο Χριστοδουλίδης μπορεί να σκέφτεται παρόμοια, θεωρώντας ότι η ανάληψη της προεδρίας της ΕΕ θα δημιουργήσει νέα γεωπολιτικά δεδομένα και δεν υπάρχει ανάγκη για βιασύνη. Σε περίπτωση που οι διεθνείς παράγοντες, όπως ο ΟΗΕ, οι ΗΠΑ και η ΕΕ, υποστηρίξουν αυτή την προσέγγιση, το Κυπριακό ζήτημα θα μπορούσε να αναβληθεί για έξι μήνες. Η δυναμική που υπάρχει σήμερα, λόγω της πρόθεσης του Έρχιουρμαν για επανέναρξη των συζητήσεων, χρήζει περαιτέρω επαλήθευσης, αλλά η προεδρία της ΕΕ φαίνεται να αποτελεί σημαντικό παράγοντα στις προτεραιότητες του Προέδρου Χριστοδουλίδη.