Κύπρος – Γαλλία: Αναβαθμίζεται η βάση στο Μαρί για μόνιμη στάθμευση γαλλικών πλοίων – Τι περιλαμβάνει η συμφωνία εξοπλισμών για το SAFE

Θωρακίζει τη διεθνή της θέση και υπόσταση, ενισχύει την παρουσία της στην ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας και κατοχυρώνει τον ρόλο της ως παράγοντας σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο η Κυπριακή Δημοκρατία. Η επίσκεψη του Προέδρου Χριστοδουλίδη στο Παρίσι και η υπογραφή της Στρατηγικής Διακήρυξης Κύπρου–Γαλλίας στα Ηλύσια Πεδία, η οποία συνοδεύεται από Σχέδιο Δράσης για την περίοδο 2026–2030, δρομολογούν σημαντικές εξελίξεις στις σχέσεις των δύο χωρών.
Κύπρος και Γαλλία επαναπροσδιορίζουν τη μεταξύ τους σχέση ως στρατηγικοί εταίροι, μέσα από συγκεκριμένες και μετρήσιμες δράσεις υλοποίησης. Ο σημαντικότερος τομέας αφορά την Άμυνα και την Ασφάλεια, με παρεμβάσεις που εστιάζουν σε δύο βασικούς άξονες:
Πρώτον, την ουσιαστική αναβάθμιση της Ναυτικής Βάσης στο Μαρί, η οποία θα επιτρέψει τη μόνιμη στάθμευση γαλλικών πολεμικών πλοίων. Η διαδικασία αναβάθμισης ξεκινά αμέσως. Πρόκειται για εξέλιξη που αναβαθμίζει σημαντικά τον ρόλο της Κύπρου στην περιοχή, μέσω της δημιουργίας ναυτικής βάσης ικανής να φιλοξενεί πολεμικά πλοία. Η συμφωνία είναι διακυβερνητικού χαρακτήρα (government to government).
Δεύτερον, η γαλλική στρατιωτική βιομηχανία θα καλύπτει το 85% των αγορών στρατιωτικού υλικού για τις ανάγκες της κυπριακής άμυνας. Ιδιαίτερης σημασίας είναι η πρόνοια για συμμετοχή κυπριακών εταιρειών με ποσοστό 15% στην παραγωγή κάθε εξοπλιστικού προγράμματος, δημιουργώντας ουσιαστικές προϋποθέσεις μεταφοράς τεχνογνωσίας προς την εγχώρια βιομηχανία.
Στο πλαίσιο αυτό περιλαμβάνεται η ενίσχυση και αναβάθμιση των πτητικών μέσων της Εθνικής Φρουράς, καθώς και των συστημάτων επικοινωνίας. Παράλληλα, προβλέπεται ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με την πρόοδο προς την υπογραφή της Συμφωνίας Άμυνας και του Καθεστώτος των Δυνάμεων (SOFA), με στόχο τη διευκόλυνση της αμυντικής συνεργασίας και τη ρύθμιση του καθεστώτος των δυνάμεων όταν επιχειρούν εντός ή παράλληλα με τις ένοπλες δυνάμεις της άλλης χώρας, επιδιώκοντας την ταχεία ολοκλήρωση της διαδικασίας.
Συνεταίρος στο Σένγκεν
Σημείο αναφοράς της συμφωνίας αποτελεί και η πρόνοια για εκπροσώπηση της Κύπρου από τη Γαλλία σε 25 τρίτες χώρες, με παροχή προξενικών υπηρεσιών, μετά την ένταξη της χώρας στη ζώνη Σένγκεν.
Επενδύσεις στην Κύπρο
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης των αντιπροσωπειών των δύο κυβερνήσεων, έγινε γνωστό το ενδιαφέρον γαλλικής εταιρείας για επενδύσεις στο λιμάνι της Λάρνακας.
Διάδρομος με την Ινδία
Ιδιαίτερης σημασίας είναι και η αναφορά στον διάδρομο IMEC. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Γάλλος Πρόεδρος αναφέρθηκε στην επίσκεψη του Ινδού Προέδρου στη Γαλλία και στις συζητήσεις που πραγματοποιήθηκαν για την υλοποίηση του έργου, στο οποίο η Κύπρος αναγνωρίζεται ως κρίσιμος κόμβος.
Στο πλαίσιο της στρατηγικής συμφωνίας καταγράφεται ρητά η συνεργασία για την ενίσχυση της συνδεσιμότητας μεταξύ Ευρώπης, Μέσης Ανατολής και Ινδίας, στο πλαίσιο της στρατηγικής «Global Gateway», με ταυτόχρονη αναγνώριση του ρόλου της Κύπρου ως γέφυρας μεταξύ των περιοχών αυτών και ως πύλης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Ανατολική Μεσόγειο. Προβλέπεται προώθηση της περιφερειακής διασυνδεσιμότητας και συνεργασία στο πλαίσιο του IMEC, μέσω υποδομών και ουσιαστικών εταιρικών σχέσεων μεταξύ κυπριακών και γαλλικών φορέων.
Αξιολόγηση της πορείας από τα δύο ΥΠΕΞ
Ιδιαίτερης σημασίας είναι και η πρόνοια για παρακολούθηση της υλοποίησης της συμφωνίας. Συμφωνήθηκε η καθιέρωση ετήσιας διακυβερνητικής συνάντησης υψηλού επιπέδου υπό την ευθύνη των Υπουργείων Εξωτερικών, καθώς και διετής συνάντηση σε επίπεδο Υπουργών Εξωτερικών, με υποβολή εκθέσεων προς τους αρχηγούς κρατών.
Η συμφωνία συνιστά κορυφαία διπλωματική εξέλιξη για την Κυπριακή Δημοκρατία, καθώς αναβαθμίζει μια μακροχρόνια συνεργασία σε στρατηγική σχέση με ένα από τα ισχυρότερα κράτη της Ευρώπης και της διεθνούς σκηνής. Για την Κύπρο, η αναβάθμιση αυτή δεν αποτελεί τυπική διμερή συνεργασία, αλλά εξέλιξη καθοριστικής σημασίας που αντανακλά τη γεωπολιτική της θέση και τις στρατηγικές της επιδιώξεις.
Η Διακήρυξη και το επιχειρησιακό Σχέδιο Δράσης μεταφέρουν τη συνεργασία από το επίπεδο των δηλώσεων σε έναν πρακτικό οδικό χάρτη εφαρμοσμένων πολιτικών, με μετρήσιμα αποτελέσματα και σαφείς μηχανισμούς παρακολούθησης, καλύπτοντας τομείς άμυνας, ασφάλειας, ενέργειας, μετανάστευσης, ψηφιακής πολιτικής, πολιτικής προστασίας και καινοτομίας.
Οι τομείς του Σχεδίου Δράσης
Μετά την κοινή δήλωση στρατηγικής εταιρικής σχέσης, θεσπίζεται ένας μηχανισμός καθοδήγησης για να καθοδηγήσει την εμβάθυνση των διμερών σχέσεων μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Γαλλικής Δημοκρατίας για την περίοδο 2026-2030.
Το Υπουργείο Εξωτερικών της Κυπριακής Δημοκρατίας και το Υπουργείο Ευρώπης και Εξωτερικών Υποθέσεων της Γαλλικής Δημοκρατίας θα πραγματοποιήσουν διετή ενδιάμεση επανεξέταση, στις αρχές του 2028, για να αξιολογήσουν την πρόοδο και να βελτιώσουν τον συντονισμό στα θέματα που αναφέρονται πιο κάτω:
1. Άμυνα και ασφάλεια
• Προώθηση της συνεργασίας στον τομέα της αμυντικής τεχνολογίας μεταξύ των γαλλικών και κυπριακών αμυντικών βιομηχανιών, μεταξύ άλλων μέσω κοινών εκδηλώσεων του κλάδου και της διοργάνωσης διμερών διασκέψεων δικτύωσης μεταξύ των οικοσυστημάτων της Κυπριακής και της γαλλικής αμυντικής βιομηχανίας.
• Διερεύνηση της δυνατότητας τεχνικής/εξειδικευμένης συνεισφοράς της Γαλλίας για τον εκσυγχρονισμό/επέκταση της Ναυτικής Βάσης Μαρί.
2. Πολιτική προστασία
• Διεύρυνση του πεδίου συνεργασίας ώστε να περιλαμβάνει την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών, κοινές εκπαιδευτικές συνεδρίες και τακτικές ανταλλαγές.
• Προώθηση ανταλλαγών εμπειρογνωμόνων με σκοπό τη διευκόλυνση της ανταλλαγής γνώσεων, της ανάπτυξης πρακτικών δεξιοτήτων και της συνεργασίας σε έργα Έρευνας & Ανάπτυξης /αναδυόμενες τεχνολογίες (π.χ. drones).
3. Ναυτιλιακός τομέας
• Ενθάρρυνση της περαιτέρω συνεργασίας στον τομέα των υπηρεσιών διαχείρισης λιμένων.
4. Πρόληψη και κατάσβεση δασικών πυρκαγιών
• Εξέταση μεθόδων και τεχνικών για τη διαχείριση των δασών, την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών και τα μέσα καταπολέμησης των δασικών πυρκαγιών.
• Ανταλλαγή γνώσεων και βέλτιστων πρακτικών σχετικά με τις αιτίες των δασικών πυρκαγιών και τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης για την έγκαιρη ανίχνευση των πυρκαγιών και την ανάπτυξη διαθέσιμων λύσεων μέσω των σχετικών μηχανισμών της ΕΕ, ιδίως του ευρωπαϊκού συστήματος πληροφοριών για τις δασικές πυρκαγιές.
5. Ψηφιακή πολιτική και μετασχηματισμός
• Συνεργασία στον τομέα του ψηφιακού μετασχηματισμού, με έμφαση στην προώθηση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και των ψηφιακών/ψηφιοποιημένων δημόσιων υπηρεσιών, ιδίως μέσω ψηφιακών λύσεων και τεχνολογιών όπως το cloud computing, η τεχνητή νοημοσύνη και η τεχνολογία blockchain.
• Συνεργασία στο πλαίσιο των συνεδριάσεων των εθνικών συντονιστικών κέντρων της Διεθνούς Συμμαχίας για τη Βιώσιμη Τεχνητή Νοημοσύνη.
6. Δημόσια υγεία
• Συνεργασία στον τομέα της δημόσιας υγείας, με στόχο την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και τεχνογνωσίας σε επίπεδο πολιτικής.
• Εξέταση της συνεργασίας σε θέματα κατάρτισης και ανταλλαγής εμπειρογνωμοσύνης στον τομέα της δημόσιας υγείας και της ιατρικής επιστήμης.
7. Διαστημική τεχνολογία
• Υπογραφή μνημονίου συνεννόησης στο πλαίσιο της ενισχυμένης συνεργασίας και ανταλλαγής πληροφοριών, της διευκόλυνσης κοινών δραστηριοτήτων και της προώθησης της συνεργασίας μεταξύ του Κυπριακού και του Γαλλικού διαστημικού οικοσυστήματος.
8. Πολιτιστική και εκπαιδευτική συνεργασία
• Διευκόλυνση της ανταλλαγής δανείων έργων τέχνης μεταξύ μουσείων στην Κύπρο και στη Γαλλία, με επιλεγμένα έργα τέχνης να μοιράζονται προσωρινά μεταξύ των ιδρυμάτων.
• Συνεργασία μεταξύ του νέου Μουσείου Κύπρου και μουσείων στη Γαλλία.
• Εξέταση της επέκτασης της Γαλλικής γλώσσας ως ξένης γλώσσας που διδάσκεται στα Κυπριακά σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, με σκοπό τη δημιουργία νέων ευκαιριών για τους νέους της Κύπρου να σπουδάσουν και να εργαστούν στη Γαλλία.
• Προώθηση της δημιουργίας υποτροφιών και συνεργασιών μεταξύ πανεπιστημίων και ερευνητικών ιδρυμάτων.
9. Πολιτική θεωρήσεων (VISA)
• Εκπροσώπηση της Κύπρου σε συγκεκριμένες τρίτες χώρες από την Γαλλία στην παροχή προξενικών υπηρεσιών που σχετίζονται με την έκδοση θεωρήσεων Σένγκεν, μόλις η ΕΕ και τα κράτη μέλη της συμφωνήσουν για την πλήρη ένταξη της Κύπρου στον χώρο Σένγκεν.
10. Ενέργεια
• Ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών σχετικά με τη ρύθμιση και τη χρηματοδότηση της ενεργειακής απόδοσης και της αποκαρβονικοποίησης, την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας και την επέκταση των ενεργειακών υπηρεσιών.
• Διοργάνωση τεχνικών εργαστηρίων σχετικά με τις προκλήσεις και τις λύσεις που σχετίζονται με την ενσωμάτωση υψηλού ποσοστού διαλείπουσας ανανεώσιμης ενέργειας στα εθνικά δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των τεχνολογιών έξυπνων δικτύων, των λύσεων από την πλευρά της ζήτησης και της αποθήκευσης ενέργειας.
• Κοινές ερευνητικές πρωτοβουλίες και επισκέψεις σε εγκαταστάσεις ανανεώσιμης ενέργειας για την ανταλλαγή γνώσεων και βέλτιστων πρακτικών.
11. Υδάτινοι πόροι – Αφαλάτωση
• Συνεργασία σε ερευνητικά προγράμματα και σχεδιασμός κοινών έργων με στόχο την ανάπτυξη πιο αποδοτικών και φιλικών προς το περιβάλλον τεχνολογιών αφαλάτωσης
12. Προστασία των ωκεανών
• Προώθηση της ενισχυμένης συνεργασίας στον τομέα της προστασίας των ωκεανών (διατήρηση, προστασία, συμπεριλαμβανομένων των βαθέων υδάτων, εξερεύνηση, καινοτομία, έρευνα και ανάπτυξη μπλε τεχνολογιών και βιοτεχνολογιών, έρευνα για τον καλύτερο τρόπο διατήρησης των θαλάσσιων οικοσυστημάτων κ.λπ.) και ανάπτυξη εμπειρογνωμοσύνης μέσω κοινών έργων, όπως το Κυπριακό-Γαλλικό έργο EONIOS.
13. Ναυτιλιακός τομέας
• Προώθηση της συνεργασίας στον ναυτιλιακό τομέα για την προώθηση της περιβαλλοντικής βιωσιμότητας, της βελτίωσης της εκπαίδευσης και της κατάρτισης, της συμμόρφωσης με τις οικονομικές κυρώσεις και τα περιοριστικά μέτρα, καθώς και της συμμετοχής σε διεθνή και περιφερειακά ναυτιλιακά φόρουμ.
14. Τομέας αμπέλου και οίνου
• Διερεύνηση ευκαιριών συνεργασίας για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τους κανόνες της ΕΕ στον τομέα του οίνου και/ή των ακαδημαϊκών ιδρυμάτων που διεξάγουν έρευνα στον τομέα της αμπελουργίας και της οινολογίας, όπως η βιωσιμότητα, οι καινοτόμες οινολογικές πρακτικές κ.λπ.
15. Υποδομές
• Διερεύνηση ευκαιριών για συνέργειες και περαιτέρω πρόοδο σε έργα διασυνδεσιμότητας, ενέργειας και υποδομών στην Ανατολική Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένης της κοινής συνεργασίας στο IMEC, με στόχο την προώθηση της περιφερειακής συνεργασίας και σταθερότητας στην περιοχή.
16. Πολιτικά αποτελέσματα
• Διετείς συναντήσεις υψηλού επιπέδου μεταξύ των υπουργών Εξωτερικών.
• Ετήσιες συναντήσεις μεταξύ ανώτερων λειτουργών των δύο υπουργείων Εξωτερικών.
• Κοινές πρωτοβουλίες για την περιφερειακή ασφάλεια, ιδίως στην ΕΕ, την Ανατολική Μεσόγειο και την Αφρική.
• Προώθηση της συνεχούς ενίσχυσης του στρατηγικού ρόλου της περιοχής της Μεσογείου.
• Συντονισμός σε πολυμερή φόρα σε θέματα εθνικής προτεραιότητας για κάθε χώρα, με στόχο την αντιμετώπιση των παγκόσμιων προκλήσεων και την υποστήριξη του πολυμερισμού και της διεθνούς τάξης που βασίζεται σε κανόνες.
• Καθιέρωση τακτικών επαφών στις Βρυξέλλες και στις πρωτεύουσες και προώθηση της στενής συνεργασίας και συντονισμού σε θέματα της ατζέντας της ΕΕ, επίσης ενόψει της Κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.