Κύπρος: Στρατηγικός πυλώνας στην Ανατολική Μεσόγειο – Η συμφωνία του Παρισιού, η επίσκεψη του Σεΐχη και οι νέες ισορροπίες στην περιοχή

Η χθεσινή συμφωνία του Παρισιού μεταξύ του Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη και του Προέδρου της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν αναβαθμίζει ουσιαστικά τον ρόλο της Κύπρου ως κόμβου και σημείου αναφοράς για την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Η στρατηγική συμφωνία των δύο χωρών, η οποία συνοδεύεται από σαφή μηχανισμό παρακολούθησης της υλοποίησής της, συνιστά ιστορική εξέλιξη για την Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία αποκτά πλέον στρατηγική σχέση με μία από τις ισχυρότερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η συνεργασία καλύπτει ευρύ φάσμα πολιτικών τομέων, με κομβικό σημείο την αναβάθμιση της στρατιωτικής συνεργασίας σε επίπεδο Συμφωνίας για το Καθεστώς των στρατιωτικών δυνάμεων (SOFA), δηλαδή σε πλαίσιο που ρυθμίζει τη συνεργασία και τη συνύπαρξη των στρατιωτικών δυνάμεων των δύο χωρών.
Τα ΗΑΕ στην εξίσωση
Η συμφωνία του Προέδρου Χριστοδουλίδη με τον Γάλλο Πρόεδρο έρχεται σε συνέχεια της πρώτης επίσημης επίσκεψης του Προέδρου των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων στην Κύπρο, την περασμένη Κυριακή. Η παρουσία του Σεΐχη Μοχάμεντ μπιν Ζαΐντ Αλ Ναχάν στη χώρα μας, πέραν των σημαντικών πολιτικών και οικονομικών της διαστάσεων, συνδέεται άμεσα και με το ενδιαφέρον για τη δημιουργία του διαδρόμου Ευρώπης–Μέσης Ανατολής–Ινδίας (IMEC).
Το έργο αυτό αποτελεί βασικό σημείο αναφοράς και της στρατηγικής συμφωνίας Κύπρου–Γαλλίας, καθώς για το Παρίσι η Κύπρος λειτουργεί ως πύλη σύνδεσης της Ευρώπης με τη Μέση Ανατολή και την Ινδία. Στο πλαίσιο αυτό, πρόσφατα επισκέφθηκε την Κύπρο ο Gérard Mestrallet, ειδικός απεσταλμένος του Προέδρου Μακρόν για τον IMEC, με αντικείμενο σειρά επαφών και συζητήσεων. Κατά τη χθεσινή συνάντηση στο Παρίσι, ο Γάλλος Πρόεδρος αναφέρθηκε και στην επίσκεψη του Προέδρου της Ινδίας στη Γαλλία.
Η στρατηγική συμφωνία καταγράφει ρητά τη συνεργασία για την ενίσχυση της συνδεσιμότητας μεταξύ Ευρώπης, Μέσης Ανατολής και Ινδίας, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Global Gateway», αναγνωρίζοντας παράλληλα τον ρόλο της Κύπρου ως γέφυρας μεταξύ των περιοχών αυτών και ως πύλης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Ανατολική Μεσόγειο. Προβλέπεται, επίσης, η προώθηση της περιφερειακής διασυνδεσιμότητας και η συνεργασία στο πλαίσιο του IMEC, μέσω υποδομών και ουσιαστικών εταιρικών σχέσεων μεταξύ κυπριακών και γαλλικών φορέων.
Πρόκειται για εξελίξεις που ενισχύουν καθοριστικά τον γεωστρατηγικό ρόλο της Κύπρου, σε μια συγκυρία κατά την οποία η χώρα προετοιμάζεται για την ανάληψη της Κυπριακής Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Θωράκιση της Κυπριακής Δημοκρατίας – Οι αναφορές στο Κυπριακό
Οι συνεργασίες αυτές ενισχύουν θεσμικά και πολιτικά την Κυπριακή Δημοκρατία, η οποία εισέρχεται στον πυρήνα της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ασφάλειας μέσω της στρατηγικής συμφωνίας με τη Γαλλία. Η συμφωνία του Παρισιού περιλαμβάνει σαφείς αναφορές στο Κυπριακό, με επαναβεβαίωση της στήριξης στο συμφωνημένο πλαίσιο λύσης και στην επανέναρξη των διαπραγματεύσεων υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.
Η υποστήριξη αφορά την επίτευξη μίας συνολικής, δίκαιης και βιώσιμης λύσης, στη βάση διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα, όπως αυτή ορίζεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και σύμφωνα με το ευρωπαϊκό κεκτημένο.
Η συνεργασία στο Σένγκεν
Σημαντική πτυχή της συμφωνίας αποτελεί και η πρόνοια για εκπροσώπηση της Κύπρου από τη Γαλλία σε 25 τρίτες χώρες, με παροχή προξενικών υπηρεσιών μετά την ένταξη της χώρας στη ζώνη Σένγκεν. Αντίστοιχες ρυθμίσεις ισχύουν ήδη με την Ελλάδα και τη Γερμανία. Πέραν της τεχνοκρατικής διάστασης, η ρύθμιση αυτή αποτυπώνει και πολιτική στήριξη προς την Κύπρο στην πορεία της προς την πλήρη ένταξη στον χώρο Σένγκεν.
Οι δηλώσεις των δύο Προέδρων
Στις δηλώσεις του στα μέσα ενημέρωσης, ο Πρόεδρος της Γαλλίας ανέφερε ότι η στρατηγική συνεργασία των δύο χωρών αναβαθμίζεται σε υψηλότερο επίπεδο, με επίκεντρο τη στρατηγική αυτονομία, την καινοτομία, την οικολογία, τον ψηφιακό τομέα, την εκπαίδευση, τον πολιτισμό, καθώς και ζητήματα άμυνας και ασφάλειας. Πρόσθεσε ότι εντός των επόμενων εβδομάδων θα οριστικοποιηθεί η συμφωνία για το καθεστώς των δυνάμεων (SOFA).
Επισήμανε, επίσης, ότι η συνεργασία στους τομείς της Άμυνας και της Ασφάλειας είναι ιδιαίτερα στενή, σημειώνοντας ότι γαλλικά πολεμικά πλοία ελλιμενίζονται στην Κύπρο περίπου 20 φορές ετησίως.
Από την πλευρά του, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης χαρακτήρισε τη χθεσινή ημέρα ιστορική για τις διμερείς σχέσεις, σημειώνοντας ότι η Γαλλία αποτελεί διαχρονικό, έμπιστο και στενό φίλο της Κύπρου. Τόνισε ότι η υπογραφή της συμφωνίας και του συνοδευτικού Σχεδίου Δράσης ανοίγει ένα νέο, ιδιαίτερα σημαντικό κεφάλαιο στις κυπρογαλλικές σχέσεις, οι οποίες αναβαθμίζονται πλέον σε στρατηγικές. Υπογράμμισε ότι η συμφωνία αποτυπώνει την κοινή βούληση για περαιτέρω εμβάθυνση της συνεργασίας, ανταποκρινόμενη στις σύγχρονες γεωπολιτικές προκλήσεις. Πρόσθεσε ότι η Γαλλία αποτελεί πολύτιμο στρατηγικό εταίρο της Κύπρου στους τομείς της Άμυνας και της Ενέργειας, επισημαίνοντας τη σημασία της παρουσίας της TOTAL στην κυπριακή ΑΟΖ και της ενισχυόμενης συνεργασίας των αρμόδιων Υπουργείων Άμυνας, περιλαμβανομένης της συνεργασίας στο πλαίσιο του κανονισμού SAFE και της επικείμενης υπογραφής της συμφωνίας SOFA