Κώδωνας κινδύνου για το υδατικό

Η Ευρώπη αντιμετωπίζει πρωτοφανή υδατική κρίση, με δορυφορικά δεδομένα δύο δεκαετιών από το University College London να αποκαλύπτουν δραματική συρρίκνωση των υδάτινων αποθεμάτων από την Ισπανία και Ιταλία έως Γερμανία και Πολωνία.
Ο Νότος και η Κεντρική Ευρώπη ξηραίνονται ταχύτατα, ενώ ακόμη και τα υπόγεια ύδατα, που θεωρούνταν ανθεκτικά, μειώνονται, με αυξήσεις αντλήσεών τους κατά 6% στην ΕΕ από το 2000 έως 2022 για την κάλυψη αναγκών σε ύδρευση και άρδευση. Στην Ελλάδα, τα αποθέματα στην Αττική έπεσαν στα ιστορικά χαμηλότερα επίπεδα, με μείωση βροχοπτώσεων 25%, αύξηση εξάτμισης 15% και κατανάλωσης 6%, οδηγώντας σε κήρυξη έκτακτης ανάγκης σε Αττική, Λέρο και Πάτμο.
Η Κύπρος, ως χώρα με το υψηλότερο υδατικό στρες στη Νότια Ευρώπη μετά την Ελλάδα (70% εκμετάλλευση διαθέσιμου νερού), βιώνει ήδη τις συνέπειες. Τα φράγματα έφτασαν το 11% πληρότητας (33 εκατ. κ.μ.) τον Οκτώβριο 2025, από 27% πέρυσι, ενώ προβλέπεται πτώση στα 8 εκατ. κ.μ. στα νότια φράγματα και 1,7 εκατ. κ.μ. στην Πάφο μέχρι το τέλος του έτους. Η γεωργία υφίσταται μείωση 50% στις διαθέσιμες ποσότητες για πότισμα, η αφαλάτωση λειτουργεί στο μέγιστο και η τουριστική αύξηση εντείνει την πίεση.
Παρά τα έργα αφαλάτωσης και ανακύκλωσης (90% άρδευση από επεξεργασμένα ύδατα), η Κύπρος χρειάζεται μαζική αφύπνιση. Χωρίς ευαισθητοποίηση, η επισιτιστική ασφάλεια και οι ευαίσθητοι οικότοποι κινδυνεύουν, όπως στην Ισπανία. Η Κύπρος οφείλει να μετατρέψει τον «κόκκινο συναγερμό» σε δράση. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Κύπρος βυθίζεται στην πιο σοβαρή κρίση λειψυδρίας της τελευταίας δεκαετίας. Νοικοκυριά και επιχειρήσεις σπαταλούν καθημερινά το νερό, εντείνοντας την κρίση. Την ίδια ώρα η γεωργία υποφέρει και ο τουρισμός πιέζει την κατάσταση. Χωρίς μαζική ευαισθητοποίηση, τα έργα αφαλάτωσης δεν αρκούν –κάθε σταγόνα μετράει.
Ακαδημαϊκές μελέτες δείχνουν ότι οι πολιτικές εξοικονόμησης νερού, όπως υποχρεώσεις μείωσης εξωτερικής χρήσης και τιμολόγηση βάσει κατανάλωσης, μειώνουν την οικιακή χρήση νερού αποτελεσματικά, ιδίως σε περιόδους ξηρασίας.
Στη Νότια Ευρώπη και Κύπρο, έρευνες τονίζουν την ανάγκη ολοκλήρωσης τεχνολογιών άρδευσης με οικονομικά κίνητρα για αγροτικές εξοικονομήσεις, ενώ επιδοτήσεις συσκευών εξοικονόμησης συχνά αποτυγχάνουν λόγω μη λήψης υπόψη περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Η Ευρωπαϊκή Οδηγία Πλαισίου για το Νερό (2000/60/ΕΚ) προάγει πλήρη ανάκτηση κόστους, συμπεριλαμβάνοντας σπανιότητα και περιβαλλοντικό κόστος.
Κάθε νοικοκυριό και επιχείρηση πρέπει να δει το νερό ως πολύτιμο αγαθό –αλλιώς η «σύνθετη λειψυδρία» θα πλήξει οικονομία και κοινωνία. Η Κύπρος χρειάζεται έναν πολιτισμό εξοικονόμησης, όχι μόνο νόμους.