Λ. Παπαφιλίππου & Σία Δ.Ε.Π.Ε:  Παράδοση που εμπνέει

Δυναμικό παρόν στις σύγχρονες νομικές προκλήσεις
Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΑΛΙΑΝΤΗΣ, ΣΥΝΕΤΑΙΡΟΣ ΣΤΟ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ Λ. ΠΑΠΑΦΙΛΙΠΠΟΥ & ΣΙΑ ΔΕΠΕ, ΑΠΑΝΤΑ ΣΕ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ FORBES
Το δικηγορικό γραφείο Λ. Παπαφιλίππου & Σία Δ.Ε.Π.Ε ιδρύθηκε το 1963 και είναι από τα ιστορικότερα και πλέον εδραιωμένα δικηγορικά γραφεία στην Κύπρο.
Σε ποιους τομείς δραστηριοποιείται σήμερα;
Το δικηγορικό γραφείο Λ. Παπαφιλίππου & Σία Δ.Ε.Π.Ε. ιδρύθηκε το 1963 από τον Λουκή Παπαφιλίππου και συνεχίζει σήμερα τη σταθερή και ανοδική του πορεία, υπό την καθοδήγηση του Διευθύνοντα Συνέταιρου, Λέανδρου Παπαφιλίππου.
Μέσα από σταθερή και συνεπή δουλειά, έχει καθιερωθεί ως ένα από τα κορυφαία και πιο διακεκριμένα δικηγορικά γραφεία στην Κύπρο.
Το δικηγορικό μας γραφείο παρέχει νομικές και εταιρικές υπηρεσίες, με πελατολόγιο που περιλαμβάνει δημόσιους οργανισμούς και οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης, μεγάλα τραπεζικά ιδρύματα από την Κύπρο και το εξωτερικό, εμπορικές επιχειρήσεις και οργανισμούς, ναυτιλιακές εταιρείες, ασφαλιστικές εταιρείες, Ταμεία Προνοίας, ραδιοτηλεοπτικούς οργανισμούς.
Παρέχει δε, εξειδικευμένες υπηρεσίες σχετικά με ζητήματα Δημοσίου Δικαίου, Δικαίου του Ανταγωνισμού, Εταιρικού και Ναυτιλιακού Δικαίου, Ασφαλιστικού Δικαίου και Ιατρικής Αμέλειας, Τραπεζικού Δικαίου και Συγχωνεύσεων και Εκκαθαρίσεων νομικών οντοτήτων, Δικαίου Εμπιστευμάτων και Δικαίου Ακίνητης Ιδιοκτησίας, Δικαίου του Ελέγχου των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων, καθώς και Εργατικού και Οικογενειακού Δικαίου, Κληρονομικού Δικαίου, Μεταναστευτικού Δικαίου και Δικαίου Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων και Προστασίας των Καταναλωτών, όπως και Δικαίου Πνευματικής και Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας.
Το Κράτος Δικαίου δοκιμάζεται στη σύγχρονη εποχή. Ποιο ρόλο διαδραματίζουν οι δικηγόροι για την προάσπισή του;
Το Σύνταγμα, που είναι ο υπέρτατος νόμος της Κυπριακής Δημοκρατίας, παρέχει τα εχέγγυα για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των πολιτών και την κατοχύρωση του Κράτους Δικαίου. Το ίδιο το Σύνταγμα καθιερώνει την Αρχή της Διάκρισης των Εξουσιών, βάσει της οποίας οι αποφάσεις, πράξεις και παραλείψεις του Κράτους -με την ευρεία έννοια- ελέγχονται από το Δικαστήριο.
Ο ρόλος του δικηγόρου είναι, λοιπόν, πολύ σημαντικός, καθώς με τη δική του καθοδήγηση οι πολίτες, των οποίων τα συμφέροντα πλήττονται από αποφάσεις, πράξεις και παραλείψεις της Διοίκησης, θα αποφασίσουν εάν και πώς θα αποταθούν στη Δικαιοσύνη για να προασπιστούν τα δικαιώματά τους.
Με τη μακρόχρονη εμπειρία μου στην εκπροσώπηση πελατών ενώπιον των Δικαστηρίων, πιστεύω ακράδαντα ότι η Δικαιοσύνη μπορεί να σταθεί ανάχωμα απέναντι σε τυχόν αυθαιρεσίες και παράνομες αποφάσεις της Διοίκησης, προς προάσπιση του Κράτους Δικαίου.
Το δικηγορικό μας γραφείο αναλαμβάνει την εκπροσώπηση πελατών σε όλες τις υποθέσεις που άπτονται γενικότερα του συνταγματικού δικαίου, του διοικητικού δικαίου, με εξειδίκευση στο Δίκαιο των Δημοσίων Συμβάσεων, στο δημοσιοϋπαλληλικό δίκαιο, στο πολεοδομικό δίκαιο, στο φορολογικό δίκαιο και στην εκπροσώπηση πελατών ενώπιον Ανεξάρτητων Διοικητικών Αρχών, όπως είναι η Επιτροπή Προστασίας Ανταγωνισμού, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, η Αρχή Ραδιοτηλεόρασης, η Επίτροπος Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα κτλ.
Απασχολεί την επικαιρότητα ο τρόπος και η διαδικασία ανάθεσης των δημοσίων συμβάσεων, με αμφισβήτηση της νομιμότητας και της διαφάνειας των διαδικασιών αυτών. Ποια η άποψή σας για το θέμα αυτό;
Το Δίκαιο των Δημοσίων Συμβάσεων, το οποίο ενισχύεται από το Ευρωπαϊκό Δίκαιο και τη Νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρέχει τους μηχανισμούς για προάσπιση των συμφερόντων των οικονομικών φορέων που συμμετέχουν ή ενδιαφέρονται να συμμετέχουν στις διαδικασίες ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων, είτε αυτές αφορούν υπηρεσίες είτε έργα είτε προμήθειες.
Ο ρόλος του δικηγόρου είναι καίριας σημασίας στην αντιμετώπιση φαινομένων που οδηγούν σε παράβαση της αρχής της αμεροληψίας, της αρχής της διαφάνειας, του υγιούς ανταγωνισμού και της ισότητας των προσφοροδοτών. Προσωπικά, πιστεύω ότι η καίρια συμβολή και συνεισφορά του δικηγόρου έγκειται στην καθοδήγηση του πελάτη στο αρχικό στάδιο κάθε δημόσιου διαγωνισμού, ώστε άμεσα να διαγνωστούν, από τους όρους του δημόσιου διαγωνισμού, τυχόν αυθαιρεσίες και ακολούθως, εμπρόθεσμα και έγκαιρα, να προσβληθούν και να ακυρωθούν οι παράνομοι όροι. Σημειώνω δε, πως το φαινόμενο των φωτογραφικών όρων – που αυταπόδεικτα οδηγούν σε στρέβλωση του ανταγωνισμού από το αρχικό στάδιο – δεν είναι κυπριακό, καθώς υπάρχει άφθονη περιπτωσιολογία που έχει ήδη αντιμετωπιστεί από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Το Δίκαιο των Δημοσίων Συμβάσεων στην Κύπρο χρήζει βελτίωσης και προσωπικά, ως Πρόεδρος της Επιτροπής Εκσυγχρονισμού Διαδικασιών Υπηρεσιών του Δημοσίου Τομέα του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, γνωρίζω ότι γίνεται συλλογική συζήτηση για ενίσχυση της νομοθεσίας. Εντούτοις, θεωρώ ότι και η ισχύουσα νομοθεσία μπορεί να δώσει τις λύσεις προς τους οικονομικούς φορείς που αισθάνονται αδικημένοι -δεδομένου ότι οι τελευταίοι δέχονται σωστή νομική καθοδήγηση.
Το δικηγορικό μας γραφείο εξειδικεύεται στο Δίκαιο των Δημοσίων Συμβάσεων και παρέχει, μεταξύ άλλων, τις εξής υπηρεσίες: Νομικές συμβουλές και καθοδήγηση κατά το στάδιο υποβολής της προσφοράς του οικονομικού φορέα που συμμετέχει στον Δημόσιο Διαγωνισμό, νομικές συμβουλές αναφορικά με τυχόν παρανομία των όρων του δημόσιου διαγωνισμού και αυτοτελή προσβολή των όρων του διαγωνισμού ενώπιον των αρμόδιων διοικητικών αρχών και/ή ενώπιον του Δικαστηρίου, γνωμοδοτήσεις και νομικές συμβουλές αναφορικά με την πλήρωση των όρων του δημόσιου διαγωνισμού από τον προσφοροδότη και παροχή νομικών συμβουλών αναφορικά με τα πιστοποιητικά και/ή αποδεικτικά στοιχεία που θα πρέπει να υποβληθούν, σύνταξη διευκρινιστικών ερωτήσεων προς την αναθέτουσα αρχή αναφορικά με όρους του διαγωνισμού και νομικός έλεγχος απαντήσεων που θα δοθούν, καταχώρηση ένδικων μέσων, είτε ενώπιον της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών είτε ενώπιον του Διοικητικού Δικαστηρίου και νομική εκπροσώπηση. Παρέχεται δε νομική συμβουλή για την επιλογή του ένδικου μέσου ανάλογα με τα ιδιάζοντα πραγματικά περιστατικά της κάθε υπόθεσης.
Προσωπικά, πιστεύω ότι η πιο σημαντική νομική συμβολή είναι η σωστή καθοδήγηση προς τον πελάτη, πρωτίστως αναφορικά με το εάν είναι σκόπιμο να προσβάλει οποιαδήποτε διοικητική απόφαση και ακολούθως σχετικά με τη στρατηγική που θα πρέπει να ακολουθήσει και τη σωστή επιλογή ενδίκου μέσου.
Ποια θεωρείτε εσείς την πιο αναγκαία νομοθετική αλλαγή στο Δίκαιο των Δημοσίων Συμβάσεων;
Θα προτάξω την ανάγκη να ενισχυθεί νομοθετικά και να αναβαθμιστεί ο ρόλος και οι εξουσίες της Αναθεωρητικής Αρχής Προσφορών, ώστε να διεξάγεται πάντοτε ουσιαστικός έλεγχος, ο οποίος να καταλήγει σε κρίσεις ουσίας αναφορικά με όλες τις αποφάσεις, σε όλα τα στάδια των δημόσιων διαγωνισμών.
Επίσης, θεωρώ πως πρέπει να ενισχυθεί νομοθετικά ο μηχανισμός καταβολής αποζημιώσεων στους οικονομικούς φορείς των οποίων τα συμφέροντα πλήττονται από άδικες και παράνομες αποφάσεις της Διοίκησης.
Τι μπορεί να προσφέρει ο νομικός κόσμος απέναντι στη ραγδαία ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης;
Η νομική επιστήμη βασίζεται στην κριτική σκέψη, η οποία αφενός αποτελεί βασικό εργαλείο για να αξιολογηθούν οι προκλήσεις που προκύπτουν από την τεχνολογική ανάπτυξη και αφετέρου δύναται να λειτουργήσει ως τροχοπέδη στους κινδύνους της αλόγιστης χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης.
Ο νομικός κόσμος και δη οι δικηγόροι, ως συλλειτουργοί της Δικαιοσύνης, μπορούν και οφείλουν να συνεισφέρουν ώστε η τεχνητή νοημοσύνη να λειτουργεί εντός συγκεκριμένων οριοθετημένων νομικών και ηθικών πλαισίων και να συμβάλουν στον καθορισμό των ορίων που θα διασφαλίζουν την προστασία των θεμελιωδών ανθρώπινων δικαιωμάτων, όπως είναι το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα και την προσωπικότητα, τα προσωπικά δεδομένα, η γενική ελευθερία, η αρχή της ισότητας, η ελευθερία της σκέψης και η ελευθερία της έκφρασης, η πνευματική ιδιοκτησία.
Σημαντικός και καίριος είναι, λοιπόν, ο ρόλος της νομικής κοινότητας, ώστε στο μέλλον να διατηρηθεί ο ανθρώπινος έλεγχος στη λήψη όλων των αποφάσεων, τόσο της Νομοθετικής και Εκτελεστικής εξουσίας όσο και, κυρίως, θα έλεγα, της Δικαστικής εξουσίας.
Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να βοηθήσει σε όλους τους τομείς της σύγχρονης κοινωνίας και να συμβάλει στην πρόοδό της, αρκεί να υπάρχει λελογισμένη και νομοθετικά οριοθετημένη χρήση αυτής.
Προσθέτω ότι σύμφωνα και με τη δεοντολογία που διέπει το δικηγορικό επάγγελμα, οι δικηγόροι έχουν καθήκον και υποχρέωση να χρησιμοποιούν την τεχνητή νοημοσύνη με φειδώ και να είναι ειλικρινείς απέναντι στο Δικαστήριο και στους πελάτες τους. Επομένως, οφείλουν να παραδίδουν άρτια και πλήρως εμπεριστατωμένα και τεκμηριωμένα νομικά κείμενα, τα οποία να βασίζονται στις βαθιές γνωσιολογικές ρίζες της νομικής επιστήμης και σε αυθεντικές νομικές πηγές.
Το δικηγορικό σας γραφείο έχει δημιουργήσει και λειτουργεί την Ακαδημία Παπαφιλίππου. Ποια ήταν η αφορμή;
Η Νομική είναι ζωντανή Επιστήμη, η οποία εξελίσσεται ταυτόχρονα με την κοινωνία, την πολιτεία και τα ήθη. Επομένως, ο νομικός οφείλει να επιζητεί διαρκώς την ενημέρωση, τη γνώση και την εν γένει εκπαίδευση. Tο δικηγορικό μας γραφείο, από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα, συμμετέχει ενεργά και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στις νομικές εξελίξεις και τις κοινωνικές δράσεις που απασχολούν τη χώρα. Συνοδοιπόρος της δράσης αυτής, είναι η Ακαδημία Παπαφιλίππου, στόχος της οποίας είναι να συμβάλει στην προώθηση της γνώσης και της μάθησης, στη διεξαγωγή εποικοδομητικού διαλόγου, στην εξέλιξη και στην ανάπτυξη της επιστήμης και των ανθρώπων.
Η Ακαδημία Παπαφιλίππου οργανώνει εκπαιδευτικά και επαγγελματικά συνέδρια, σεμινάρια και συζητήσεις αναφορικά με πληθώρα νομικών θεμάτων, στα οποία συμμετέχουν έμπειροι και καταρτισμένοι δικηγόροι της δικηγορικής μας εταιρείας.
Επίσης, οργανώνει συνέδρια, σεμινάρια και συζητήσεις αναφορικά με ζητήματα κοινωνικού, οικονομικού και γεωοικονομικού ενδιαφέροντος, στα οποία φιλοξενούνται ως εισηγητές και ως συνομιλητές ακαδημαϊκοί και επαγγελματίες εγνωσμένου κύρους. Δραστηριοποιείται στην Κύπρο και στο εξωτερικό και οι δράσεις της απευθύνονται τόσο σε δικηγόρους και άλλους επαγγελματίες όσο και στην κοινωνία ως σύνολο.
Για να συνδέσω και την προηγούμενη αναφορά μου στην κριτική σκέψη, το δικηγορικό μας γραφείο, σε συνεργασία με την Ακαδημία Παπαφιλίππου διεξάγει επίσης αγώνες επιχειρηματολογίας, εντός του προγράμματος εκπαίδευσης των ασκούμενων δικηγόρων του γραφείου μας.
ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΩΝ ΑΜΕΣΩΝ ΞΕΝΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ
Ο ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΧΡΙΣΤΟΦΙΔΗΣ, ΣΥΝΕΤΑΙΡΟΣ ΣΤΟ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ Λ. ΠΑΠΑΦΙΛΙΠΠΟΥ & ΣΙΑ ΔΕΠΕ, ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ ΤΑ ΝΕΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΤΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΩΝ ΑΜΕΣΩΝ ΞΕΝΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ
Αναφορικά με τον Τομέα Δικαίου του Ελέγχου των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων, το Γραφείο μας βρίσκεται, κατόπιν διεξαγωγής της Διαδικασίας Δέουσας Επιμέλειας (KYC), στη διάθεση είτε ξένων επενδυτών είτε νομικών προσώπων στα οποία συμμετέχουν ξένοι επενδυτές, για παροχή νομικών συμβουλών αναφορικά με την εφαρμογή των προνοιών του Κανονισμού (ΕΕ) 2019/452 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 19/03/2019, για τη θέσπιση πλαισίου για τον έλεγχο των άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ένωση, που βρίσκεται σε ισχύ από τον Οκτώβριο του 2020, καθώς και του περί της Θέσπισης Πλαισίου για Έλεγχο των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων Νόμου του 2025 που δημοσιεύθηκε στις 14/11/2025 και τίθεται σε νομική ισχύ στις 02/04/2026.
Ως προς τούτο, είναι επιχειρηματικά δόκιμο οι επενδυτές να βρίσκονται σε θέση να απαντήσουν τυχόν ερωτήματα και να υποβάλουν εκζητούμενα έγγραφα σε περίπτωση που, μέσω του Μηχανισμού Συνεργασίας, οποιοδήποτε άλλο Κράτος Μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποβάλουν συγκεκριμένα ερωτήματα προς την Κυπριακή Δημοκρατία με σκοπό την ετοιμασία Παρατηρήσεων ή Γνώμης αναφορικά με επένδυση που έχει ήδη πραγματοποιηθεί από την 19/04/2019 και μετέπειτα, εντός 15 μηνών από την ημερομηνία πραγματοποίησης της, και δεν έχει γνωστοποιηθεί μέσω του Μηχανισμού Συνεργασίας.
Περαιτέρω, επενδυτές στα πλαίσια τήρησης της Αρχής της Νομικής Ασφάλειας και προς αποφυγή ακυρότητας της σκοπούμενης επένδυσης θα πρέπει να εξετάσουν κατά πόσον υφίσταται καθήκον υποβολής Γνωστοποίησης ενώπιον της Αρμόδιας Αρχής, δηλαδή του Υπουργείου Οικονομικών της Κυπριακής Δημοκρατίας, από την 02/04/2026 και μετέπειτα στη βάση του ως άνω Νόμου, προς εφαρμογή του Κανονισμού που ψηφίστηκε ομόφωνα από τη Βουλή των Αντιπροσώπων στις 30/10/2025.
Στα πλαίσια της εξέτασης ως προς το κατά πόσον μια άμεση ξένη επένδυση είναι πιθανόν να θίξει την ασφάλεια ή τη δημόσια τάξη, θα πρέπει να εξεταστούν οι πιθανές συνέπειές της, μεταξύ άλλων, όσον αφορά:
α) υποδομές ζωτικής σημασίας, είτε φυσικές είτε εικονικές, συμπεριλαμβανομένων των υποδομών στους τομείς της ενέργειας, των μεταφορών, της ύδρευσης, της υγείας, του τουρισμού, της παιδείας των επικοινωνιών, των μέσων ενημέρωσης, της επεξεργασίας ή της αποθήκευσης δεδομένων, του αεροδιαστήματος, της άμυνας, των εκλογικών ή των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, εγκαταστάσεις ευαίσθητου χαρακτήρα, καθώς και σε γη και ακίνητα, καίριας σημασίας για τη χρήση αυτών των υποδομών·
β) τεχνολογίες που έχουν κρίσιμη σημασία και είδη διπλής χρήσης,
γ) τον εφοδιασμό με συντελεστές παραγωγής που έχουν κρίσιμη σημασία, συμπεριλαμβανομένης της ενέργειας ή πρώτων υλών, καθώς και της επισιτιστικής ασφάλειας,
δ) την πρόσβαση σε πληροφορίες ευαίσθητου χαρακτήρα, συμπεριλαμβανομένων των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, ή τη δυνατότητα ελέγχου τέτοιων πληροφοριών, ή
ε) την ελευθερία και την πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης.
Περαιτέρω, και ούτως ώστε τα συμβαλλόμενα μέρη στα πλαίσια διαδικασίας επένδυσης να γνωρίζουν πώς μπορεί να επέλθει αλλαγή στα συμβατικά τους δικαιώματα ως αποτέλεσμα της πιο πάνω διαδικασίας ελέγχου, το Γραφείο μας δύναται να εξετάσει μαζί με τους δυνητικούς επενδυτές την πιθανή υιοθέτηση συμβατικών όρων όπως η προ – απαιτούμενη λήψη της έγκρισης της Αρμόδιας Αρχής πριν από την ολοκλήρωση της συμφωνίας, ο μηχανισμός επιμερισμού του αντιπαροχής ή/και αλλαγών άλλων δομικών πτυχών της σκοπούμενης επένδυσης στη βάση των οποιονδήποτε όρων ολοκλήρωσης που δυνατόν να τεθούν από την αρμόδια Αρχή καθώς και ο μηχανισμός παρακολούθησης και εξαγωγής συμπερασμάτων (στην Αγγλική Monitoring and Appraisal Mechanism) ως προς τη διαδικασία ελέγχου της σκοπούμενης άμεσης ξένης επένδυσης και το τελικό αποτέλεσμα της συγκεκριμένης διαδικασίας.
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ
Λ. Παπαφιλίππου & Σια Δ.Ε.Π.Ε. Δικηγόροι & Νομικοί Σύμβουλοι Ιφιγενείας 17, 2007 Στρόβολος Τ.Θ. 28541 2080 Λευκωσία, Κύπρος
Τηλέφωνο +357 22271000
Φαξ +357 22 271111
Email: info@papaphilippou.eu
Website: www.papaphilippou.eu