Μέλη-φαντάσματα

Γυρίζει απότομα, ρίχνει μια ματιά έξω και ουρλιάζει.
Εκεί που θα ‘πρεπε να υπάρχει φυλλωσιά,
υπάρχει μόνο μια έκταση από γκριζομπλέ σύννεφα.
Richard Powers, The Overstory
«Μάλλον εκατέρρευσες που το στρες τζαι την κούραση» ήταν η ετυμηγορία των προσφιλών μου ανθρώπων. Λατρεμένα, αδαή στόματα. H αντίδρασή μου ήταν μεν «υπερβολική»– τόσο που ξάφνιασε κι εμένα την ίδια– αλλά δεν ήταν αδικαιολόγητη: αντιστοιχούσε στο μέγεθος της απρόσμενης απώλειας.
Έτσι, απλά έπεσα στο κρεβάτι– στην πλημμύρα– με τα γεγονότα της ημέρας να στριφογυρίζουν σε λούπα εντείνοντας τη βροχόπτωση, και με τη σκέψη μου να σκοντάφτει διαρκώς στην ίδια ερώτηση: «Τούτος ο πόνος εν κάτι άλλο; Eν δυνατόν να εν μόνο τα δέντρα;». Η απάντηση πάντα η ίδια: «Έννεν κάτι άλλο, εν τα δέντρα. Μόνο τα δέντρα».
Βλέμμα απλανές στραμμένο στο γυμνό πια παράθυρο.
Πολλοί ήταν κι αυτοί που προσπάθησαν να με παρηγορήσουν «μεν κλαίεις, εννα ξαναμεγαλώσουν». Σ’ αυτούς απαντώ: Ναι. Αλλά δεν θα ξαναείναι ποτέ αυτό που ήταν. Ποτέ ξανά δεν θα πλαισιώνουν το παράθυρό μου. Ποτέ ξανά δεν θα τ’ ακούσω να συζητάνε με τον άνεμο ή τα πουλιά. Ούτε θα έχω τη σκιά τους. Εκείνο το πράσινο. Σε αυτό το τώρα. Δεν θα τα ξαναδώ να χορεύουν στην καταιγίδα. Δεν θα με ξαναπροστατέψουν από την ασχήμια, την επιχειρησιακή λογική της πόλης που μου φανερώθηκε ανεπιστρεπτί, ή τους α-νόητους ανθρώπους με τους οποίους αναγκάζομαι να συνυπάρχω, που θεωρούν ότι τα δέντρα «εν ξημαρισιά».
Ένας από τους δήμιους που ανέλαβαν τον ακρωτηριασμό μου είπε: «οι περισσότεροι σιέρουνται αμά ερκούμαστε γιατί καθαρίζουν οι τόποι». Μα πόση παραφροσύνη πια διακατέχει αυτούς τους περισσότερους; «Μεν κλαίεις, έννα ξαναμεγαλώσουν, εκλαδέψαμεν τα σωστά» και τον στριμώχνω να μου απαντήσει αν είναι αυτό «κλάδεμα» ή «ακρωτηριασμός για εξοικονόμηση πόρων». Γιατί αν ήταν ένα απλό κλάδεμα, δεν θα έπεφτα στο πάτωμα. Αν ήταν κλάδεμα, δεν θα προβλεπόταν να πάρει μια 20ετία για να ξανασταθούν στο ύψος τους.
Βίαιη απώλεια. Ανόητοι άνθρωποι.
Και όπως ανιχνεύω το κενό στο ταβάνι, όπως περνώ από την άρνηση στην οργή, με θυμάμαι πέρσι έτσι καιρό να διαβάζω το Overstory του Richard Powers, το μυθιστόρημα που απλώνει σαν ρίζα διαπλέκοντας εννιά αγνώστους με τον περιβαλλοντικό ακτιβισμό για την προστασία των δέντρων.
Ένας από τους αγαπημένους μου χαρακτήρες, η Μίμη Μα (αυτή που γυρίζει απότομα στην εισαγωγή), γίνεται ριζοσπαστική περιβαλλοντική ακτιβίστρια όταν κόβουν τα πεύκα έξω από το γραφείο της: «Tην κατακλύζει η οργή, η πονηριά του ανθρώπου, ένα αίσθημα αδικίας μεγαλύτερο απ’ όλη της τη ζωή, μια παλιά απώλεια που ποτέ δεν θα λάβει απάντηση. Όταν ανοίγει ξανά τα μάτια της, οι αλήθειες χείμαρρος στο κεφάλι της. Σαν Διαφωτισμός· χωρίς το φως.» Με θυμάμαι τότε να σκέφτομαι, μα πόσο υπερβολικός αυτός ο Powers και οι χαρακτήρες του…τώρα πια ξέρω, βίωσα το βίωμα.
Μιλούσα με τους Φίκους. Τους μιλούσα και πάντα ζητούσα να μου φανερώσουν κάτι. Το πνευματικό. Το μεταφυσικό. Αγαπούσα το σπίτι μου επειδή ήταν εκεί. Η κορφή τους ήταν έξω από το παράθυρό μου, και την περιτριγύριζε μια ορατή ενέργεια φορτισμένη με ζωή, πυκνή· παλλόταν, βούιζε. Σ’ αυτήν την άσχημη πόλη, δεν ήμουν ποτέ μόνη. Ήταν το πρώτο πράγμα που έβλεπα όταν άνοιγα τα μάτια μου το πρωί. Χαμογελούσα.
Τώρα μόνο διαβολεμένος ήλιος.
Τα δέντρα ήρθαν πρώτα– πριν 385 εκατομμύρια χρόνια– κι εμείς μετά, πολύ πιο μετά, 300,000 ετών έφηβοι. Είθε κάθε φορά που έχουμε το θράσος τα σηκώνουμε απειλητικά τ’ αλυσοπρίονά μας, να φορτίζουμε τη συνείδηση μας με το δέος και το σεβασμό του Derek Walcott στον Όμηρο:
«…και οι φτέρες γνέφουν: ‘Ναι, τα δέντρα πρέπει να
πεθάνουν’. Έτσι με τις γροθιές χωμένες στα τζάκετ μας,
γιατί τα υψώματα είναι παγερά και η ανάσα μας βγάζει φτερά
σαν την ομίχλη, περνάμε από χέρι σε χέρι το ρούμι.
Η δεύτερη γουλιά, μας δίνει τη δύναμη να γίνουμε φονιάδες.
Σηκώνω το τσεκούρι και προσεύχομαι να έχουν δύναμη
τα χέρια μου για να πληγώσω τον πρώτο κέδρο.»
*Όμηρος (1993), Derek Walcott, Μετ. Ελένη Κεκροπούλου, Α.Α Λιβάνη.
Ελεύθερα, 14.12.2025