Με τα τρακτέρ στη Λευκωσία σήμερα οι αγρότες: Ποιες είναι οι 10 «κόκκινες γραμμές» των Ευρωπαίων – Τι διεκδικούν οι Κύπριοι που κάνουν λόγο για ξεκλήρισμα

Στους δρόμους κατεβαίνει σήμερα το οργανωμένο αγροτικό κίνημα της Κύπρου, συμμετέχοντας στη μεγάλη πανευρωπαϊκή κινητοποίηση που κήρυξε η συνομοσπονδία Copa – Cogeca. Αγρότες από όλη την Ευρώπη θα συγκεντρωθούν στις Βρυξέλλες, κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής, για μια μεγάλης κλίμακας διαμαρτυρία κατά της γεωργικής πολιτικής της ΕΕ.
Στην Κύπρο, με τα τρακτέρ τους να κατευθύνονται προς τη Λευκωσία, οι αγρότες ενώνουν τη φωνή τους με τους συναδέλφους τους στις Βρυξέλλες, καταγγέλλοντας την «πρωτοφανή πίεση» που δέχεται ο πρωτογενής τομέας. Από τις 10:30π.μ., η αυτοκινητοπομπή με διπλοκάμπινα, τρακτέρ και άλλα γεωργικά οχήματα θα κατευθυνθεί προς το Προεδρικό Μέγαρο για την επίδοση υπομνήματος στον Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη και, ακολούθως, στο «Σπίτι της Ευρώπης», όπου θα δοθεί υπόμνημα στην Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και την Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Οι διαμαρτυρόμενοι υποστηρίζουν ότι θα παραμείνουν εκεί μέχρι την ικανοποίηση των αιτημάτων τους.
Η διαμαρτυρία έχει ως επίκεντρο τη νέα αρχιτεκτονική της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) μετά το 2027. Οι Ευρωπαίοι αγρότες έχουν θέσει 10 απαράβατες «κόκκινες γραμμές», θεωρώντας τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής απαράδεκτες. Μεταξύ άλλων, αντιδρούν:
1. Στην ενσωμάτωση της ΚΑΠ στο Κοινό Ταμείο, καθώς κάτι τέτοιο αντιστρατεύεται τις Συνθήκες της ΕΕ και υπονομεύει τη στήριξη προς έναν τομέα κρίσιμο για την επισιτιστική ασφάλεια.
2. Στη μείωση του προϋπολογισμού της ΚΑΠ κατά 20%, γεγονός που υποβαθμίζει τη στήριξη του κλάδου σε λιγότερο από το 15% των συνολικών δαπανών της ΕΕ και που βρίσκεται σε πλήρη δυσαρμονία με τις οικονομικές, κοινωνικές, γεωπολιτικές και κλιματικές πραγματικότητες.
3. Στη διάλυση του κοινού χαρακτήρα της ΚΑΠ που απειλεί την ενιαία αγορά και δημιουργεί ανισότητες μεταξύ κρατών-μελών και παραγωγών.
4. Στην κατάργηση των δύο Πυλώνων της ΚΑΠ, που πλήττει την προβλεψιμότητα και τις επενδύσεις, την ανταγωνιστικότητα και την περιφερειακή συνοχή.
5. Στην εισαγωγή του «Ενιαίου Εθνικού Σχεδίου», το οποίο εκτιμάται ότι θα εκτοξεύσει τη γραφειοκρατία.
6. Στο νέο πλαίσιο εισοδήματος με διαφοροποιημένους συντελεστές συγχρηματοδότησης που δημιουργεί στρεβλώσεις και υπονομεύει την κοινή προσέγγιση.
7. Στους προτεινόμενους κανόνες για υποχρεωτική εφαρμογή φθίνουσας εισοδηματικής στήριξης με βάση την έκταση και ανώτατου πλαφόν στις ενισχύεις που οδηγεί σε άκαμπτες ρυθμίσεις οι οποίες αγνοούν τη διαφοροποίηση των γεωργικών συστημάτων και την ανάγκη για τη στήριξη των αγροτών που εξασφαλίζουν πράγματι την επισιτιστική ασφάλεια.
8. Στην αποδυνάμωση της θέσης των παραγωγών στην αλυσίδα εφοδιασμού, καθώς λιγότεροι πόροι θα είναι διαθέσιμοι για οργανώσεις παραγωγών και συνεταιρισμούς. Στη δυνατότητα για πρόσθετες εθνικές συνεισφορές που εγκυμονεί τον κίνδυνο δημιουργίας σημαντικών ανισοτήτων μεταξύ των αγροτών, των συνεταιρισμών και των οργανώσεων παραγωγών στα διαφορετικά κράτη-μέλη.
9. Στη διαδικασία διαβούλευσης της Επιτροπής η οποία χαρακτηρίζεται ελλιπής, χωρίς επαρκή διαβούλευση, χωρίς εναλλακτικές επιλογές πολιτικής και χωρίς μελέτη επιπτώσεων.
10. Στην αποδυνάμωση της στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ, που αυξάνει την εξάρτηση από εισαγωγές τρίτων χωρών.
Η κυπριακή πραγματικότητα: Ανομβρία και κόστος παραγωγής
Πέρα από το ευρωπαϊκό πλαίσιο, οι Κύπριοι αγρότες φέρνουν στο προσκήνιο καυτά τοπικά ζητήματα. Οι Κύπριοι αγρότες, ουσιαστικά, ζητούν αλλαγή της φιλοσοφίας της με έμφαση στα εθνικά συμφέροντα, και ιδιαίτερα στην επαναφορά του προϋπολογισμού στα υφιστάμενα επίπεδα, ζητώντας, παράλληλα, άμεσα μέτρα στήριξης και ουσιαστικές λύσεις από την κυβέρνηση.
«Τέρμα πλέον τα λόγια και οι ρητορικές θεωρίες», διαμηνύουν οι αγροτικές οργανώσεις (ΠΕΚ, ΕΚΑ, Παναγροτικής, Νέα Αγροτική, Ευρωαγροτικός), ζητώντας «τολμηρές και απτές λύσεις», πριν ο πρωτογενής τομέας οδηγηθεί στην πλήρη κατάρρευση. «Ο βασικός λόγος της διαμαρτυρίας είναι η πρωτοφανής πίεση που δέχεται ο πρωτογενής τομέας, η εξάρτηση από τις εισαγωγές, η απόφαση για αλλαγή της αρχιτεκτονικής της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής μετά το 2027 με μείωση του προϋπολογισμού, οι γραφειοκρατικές διαδικασίες καθώς και οι επιπτώσεις από την κλιματική κρίση, που οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στο ξεκλήρισμα της αγροτιάς», υποστηρίζουν.
Τα βασικά αιτήματα των Κύπριων αγροτών αφορούν:
● Αντιμετώπιση της ανομβρίας: Άμεσα μέτρα στήριξης για τις καλλιέργειες που πλήττονται.
● Μείωση του κόστους παραγωγής: Κάλυψη των αυξήσεων σε λιπάσματα, καύσιμα και ζωοτροφές.
● Επίλυση υδατικού: Οριστικές λύσεις για την άρδευση.
● Επιτάχυνση πληρωμών: Τέλος στις καθυστερήσεις των εκταρικών επιδοτήσεων από τον ΚΟΑΠ.
Μέτρα και προγράμματα από το υπουργείο Γεωργίας
Το υπουργείο Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος απαντά στα αιτήματα με μια σειρά από δράσεις και προγράμματα που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη ή στο στάδιο του σχεδιασμού:
Ανομβρία: Επεξεργασία μεθοδολογίας για στήριξη εισοδήματος όλων των επηρεαζόμενων καλλιεργειών σε παγκύπρια βάση το 2026 και ενεργοποίηση σχεδίων μετά τη διαβούλευση με τις αγροτικές οργανώσεις.
Κόστος παραγωγής: Επενδυτικό μέτρο €60 εκατ. (ΚΑΠ 2023-2027) για μείωση κόστους και εξοικονόμηση πόρων (αιτήσεις έως 30/01/2026). Μέσω του μέτρου, προωθούνται δράσεις που συμβάλλουν, μεταξύ άλλων, στη μείωση του κόστους παραγωγής, καθώς και στην ορθολογική χρήση των φυσικών πόρων και εξοικονόμησης ύδατος.
Υδατικό: Αξιοποίηση ανακτημένου νερού (καλύπτει ήδη το 37% των αναγκών) με νέα έργα σε εξέλιξη. Εφαρμογή Σχεδίου Ήσσονος Σημασίας (€1,26 εκατ. έως τώρα). Εκπόνηση μελέτης με αντικείμενο την καταγραφή των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η κυπριακή γεωργία υπό τις μεταβαλλόμενες συνθήκες που δημιουργεί η κλιματική αλλαγή και τις πιέσεις στο περιβάλλον (έδαφος, νερό, απόβλητα και βιοποικιλότητα) και ανάλογης προσαρμογής και διαμόρφωσης της αγροτικής παραγωγής.
Γραφειοκρατία/ Ενισχύσεις: Προώθηση μέτρου στα πρότυπα του «Μέτρου 23» για στήριξη από καιρικές συνθήκες, μετά την πρόσφατη απλοποίηση της ΚΑΠ, για στήριξη των γεωργών που επηρεάζονται ιδιαίτερα από τις αντίξοες καιρικές συνθήκες, συμπεριλαμβανομένης και της ανομβρίας
ΚΟΑΠ: Προσπάθεια για άμεση καταβολή επιδοτήσεων, με επισήμανση καθυστερήσεων λόγω ειδικών περιπτώσεων (τ/κ και κρατική γη). Γίνονται προσπάθειες να καταβληθούν το συντομότερο δυνατό οι εκταρικές επιδοτήσεις σε όλους τους δικαιούχους. Απαιτείται, ωστόσο, ειδικός χειρισμός στις περιπτώσεις τουρκοκυπριακής και κρατικής γης, για τις οποίες ενδέχεται να απαιτηθεί περαιτέρω χρόνος για καταβολή των εκταρικών επιδοτήσεων στους εμπλεκόμενους δικαιούχους.