Μιχάλης Παπανικολάου στη «Χ»: Το ζήτημα της ΑΤΑ δεν έχει κλείσει, αλλά παραμένει ανοικτό

- «Η ενότητα που επιδείξαμε ως συνδικαλιστικό κίνημα και ο τρόπος που χειριστήκαμε τα ζητήματα, υποχρέωσαν τόσο τους εργοδότες όσο και την κυβέρνηση να αναθεωρήσουν τη στάση τους»
- «Τα πάντα μπορούν να αλλάξουν, αλλά μόνο μέσα από οργάνωση και αγώνα. Ο ατομικισμός δεν φέρνει αποτελέσματα»
- «Οι συλλογικές συμβάσεις αποτελούν το βασικό εργαλείο με το οποίο οι εργαζόμενοι εξασφαλίζουν καλύτερους όρους εργασίας»
Στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης παραμένει η καταρχήν συμφωνία για την ΑΤΑ, η οποία συνεχίζει να δημιουργεί ερωτήματα, παρερμηνείες και έντονο διάλογο γύρω από το ποιον αφορά και ποιες θα είναι οι επόμενες κινήσεις.
Παράλληλα, αναδεικνύονται κρίσιμα εργασιακά ζητήματα όπως η εφαρμογή των συλλογικών συμβάσεων, η ανάγκη οργανωμένης δράσης των εργαζομένων και η παρεμπόδιση της συνδικαλιστικής συμμετοχής από εργοδότες.
Σε συνέντευξή του στη «Χαραυγή», ο αναπληρωτής ΓΓ της ΠΕΟ και ΓΓ της συντεχνίας των οικοδόμων, Μιχάλης Παπανικολάου, δήλωσε ότι οι πρόσφατες εξελίξεις επιβεβαιώνουν πως μόνο με συλλογικό αγώνα μπορούν να διασφαλιστούν τα δικαιώματα και τα κεκτημένα των εργαζομένων
Συνέντευξη στον Μιχάλη Μιχαήλ
Η καταρχήν συμφωνία για την ΑΤΑ προκαλεί συζητήσεις και παρερμηνείες. Ποιον αφορά πραγματικά και τι σημαίνει για τη συνέχεια, δεδομένης της αντίληψης ότι καλύπτει μόνο δημοσίους υπαλλήλους και όσους έχουν συλλογικές συμβάσεις;
Όπως είδατε όλοι, δόθηκε μια πολύ σκληρή μάχη για το θέμα της ΑΤΑ. Οι εργοδότες δεν ήθελαν σε καμία περίπτωση ο θεσμός αυτός ούτε καν να υφίσταται. Θυμάστε ότι είχαν ξεκινήσει μιλώντας για πλήρη κατάργηση. Η ενότητα που επιδείξαμε ως συνδικαλιστικό κίνημα και ο τρόπος που χειριστήκαμε τα ζητήματα, υποχρέωσαν τόσο τους εργοδότες, όσο και την κυβέρνηση να αναθεωρήσουν τη στάση τους.
Θυμίζω ότι η κυβέρνηση αναγκάστηκε –λόγω της δικής μας σταθερής θέσης για ΑΤΑ για όλους– να δηλώνει πλέον πως ο υπουργός θα προχωρήσει προς αυτήν την κατεύθυνση. Ακόμη και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας αναγνώρισε δημόσια ότι η ΑΤΑ είναι θεσμός που πρέπει να τον απολαμβάνουν όλοι οι εργαζόμενοι. Αυτό αποτελεί τεράστια απόσταση από το σημείο όπου ξεκινήσαμε.
Τι σημαίνει πρακτικά αυτό για τους εργαζομένους;
Σήμερα, ο θεσμός της ΑΤΑ έχει πλέον ενταχθεί στον Γενικό Κατώτατο Μισθό και αφορά όλους τους εργαζομένους σε αυτή τη μισθολογική κατηγορία. Επιπλέον, θα υπάρξουν κι άλλες εξελίξεις σύντομα. Εμείς πρώτοι θα απαιτήσουμε, όπου υπάρχουν συλλογικές συμβάσεις –και μιλάμε για περίπου 180.000 εργαζομένους– να αποδίδεται η ΑΤΑ πλήρως σε όλον τον κόσμο.
Το ίδιο απαιτούμε και στους χώρους που δεν υπάρχουν συλλογικές συμβάσεις. Πρέπει να δημιουργηθούν πρότυπες συλλογικές συμβάσεις, ώστε οι εργαζόμενοι να απολαμβάνουν όχι μόνο την ΑΤΑ, αλλά και όλα τα ωφελήματα που κατοχυρώνονται μέσα από συλλογικές ρυθμίσεις.
Υπάρχει όμως η ανησυχία ότι όσοι δεν είναι οργανωμένοι δεν θα δικαιούνται ΑΤΑ. Τι απαντάτε;
Ακούμε πολλούς να παρασύρονται και να λένε: «Εμάς τι μας έδωσαν; Αφού δεν είμαστε σε συλλογικές συμβάσεις, δεν θα πάρουμε ΑΤΑ». Καλούμε τις συναδέλφισσες και τους συναδέλφους να μην περιορίζονται στη διαμαρτυρία, αλλά να ενισχύσουν τη συλλογική δράση.
Τα πάντα μπορούν να αλλάξουν, αλλά μόνο μέσα από οργάνωση και αγώνα. Ο ατομικισμός δεν φέρνει αποτελέσματα. Όταν δρούμε συλλογικά, έχουμε νίκες –και η εξέλιξη στο θέμα της ΑΤΑ το απέδειξε.
Άρα το θέμα της ΑΤΑ δεν έχει κλείσει;
Όχι, το θέμα δεν έκλεισε. Το θέμα είναι εδώ, όπως και όλα τα υπόλοιπα εργασιακά ζητήματα. Μόνο με οργανωμένους αγώνες μπορούμε να έχουμε θετικά αποτελέσματα. Το ζήσαμε το 2013, όταν μέσα στην κρίση μάς πήγαν 20 χρόνια πίσω. Τώρα, πιο έμπειροι και πιο αποφασισμένοι, προχωρούμε μπροστά, αλλά χρειαζόμαστε δυνάμεις, ενότητα και συλλογική δράση.
Υπάρχουν ωστόσο εργοδότες που αποτρέπουν εργαζομένους από το να ενταχθούν σε συντεχνίες…
Απαγόρευση συμμετοχής σε συντεχνία σημαίνει ουσιαστικά απαγόρευση της ίδιας της προσωπικότητας του εργαζομένου. Οι συντεχνίες δεν είναι «κάποιοι άλλοι». Είναι οι ίδιοι οι εργαζόμενοι.
Όσο κάτω από το 50% των εργαζομένων στον ιδιωτικό τομέα παραμένει εκτός συνδικαλιστικών οργανώσεων, ο κίνδυνος είναι τεράστιος: θα μας πάρουν και άλλο πίσω. Θα μας μείνουν μόνο ατομικά συμβόλαια, και όλοι ξέρουμε πόσο αδύναμη είναι η θέση του εργαζομένου απέναντι στον εργοδότη σε τέτοιες συνθήκες.
Υπάρχει σήμερα έλλειψη συμμετοχής ή οργανωτικής δύναμης από την πλευρά των εργαζομένων, κάτι που επιτρέπει στους εργοδότες να αξιοποιούν αυτή την αδυναμία;
Δυστυχώς, ένα μέρος των εργαζομένων δεν έχει συνειδητοποιήσει ότι μόνο όταν είμαστε ενωμένοι και συλλογικά οργανωμένοι μπορούμε να προστατεύσουμε ή να βελτιώσουμε τις ζωές μας. Αυτό το κενό το αξιοποιούν οι εργοδότες.
Προβάλλονται ψεύτικα διλήμματα και παραπλανητικά επιχειρήματα που απομακρύνουν τον κόσμο από το συνδικαλισμό. Όμως η πραγματικότητα είναι ξεκάθαρη: χωρίς συλλογική δύναμη, ο εργαζόμενος χάνει τα πάντα.
Πού βρίσκεται σήμερα το ζήτημα των συλλογικών συμβάσεων; Υπάρχει προσπάθεια κατάργησής τους;
Οι συλλογικές συμβάσεις αποτελούν το βασικό εργαλείο με το οποίο οι εργαζόμενοι εξασφαλίζουν καλύτερους όρους εργασίας. Είναι συμφωνίες που διαπραγματεύονται πολλοί μαζί, μέσω των συντεχνιών τους, με τους εργοδότες ή τους εργοδοτικούς συνδέσμους.
Απέναντι σε αυτό υπάρχει η ατομική σύμβαση, στην οποία ο εργαζόμενος στέκεται μόνος. Είναι ουτοπικό να πιστεύει κάποιος ότι μεμονωμένα μπορεί να διαπραγματευτεί καλύτερα από μια οργανωμένη ομάδα. Μόνο λίγοι εξειδικευμένοι εργαζόμενοι ίσως το πετυχαίνουν, αλλά η πλειοψηφία όχι.
Σήμερα οι εργοδότες –ιδιαίτερα μια πιο επιθετική μερίδα– επιθυμούν να καταργήσουν τις συλλογικές συμβάσεις. Το βλέπουμε στην πράξη: Παρ’ όλο που υπάρχουν μεγάλες κλαδικές συμβάσεις σε κατασκευές και ξενοδοχεία, επιχειρούν να τις εφαρμόζουν μόνο στα μέλη των συντεχνιών.
Παράλληλα, ασκείται πίεση στους εργαζομένους να μην εγγράφονται στις συντεχνίες.
Στόχος είναι να μην εφαρμόζονται οι συμβάσεις σε κανέναν. Εάν αυτό επικρατήσει, η εργατική τάξη θα υποστεί σοβαρή υποβάθμιση.
Πώς συνδέεται αυτό με τα ζητήματα του κατώτατου μισθού;
Ο κατώτατος μισθός αφορά εργαζομένους που δεν καλύπτονται από συλλογικές συμβάσεις, συχνά σε επαγγέλματα χαμηλής εξειδίκευσης. Το πρόβλημα είναι ότι πολλοί εργοδότες χρησιμοποιούν τον γενικό κατώτατο για να πιέσουν προς τα κάτω και τις αμοιβές άλλων εργαζομένων. Όταν ένας πτυχιούχος νέος παίρνει 960 ή 1.000 ευρώ χωρίς καμία προστασία, ο εργοδότης θεωρεί ότι είναι «νόμιμος». Όμως με αυτά τα χρήματα δεν μπορεί να ζήσει κανείς.
Επιπλέον, οι εργοδότες αρνούνται να συνδεθεί ο κατώτατος μισθός με την ΑΤΑ, δηλαδή με την τιμαριθμική αναπροσαρμογή. Μιλάμε για διαφορά της τάξης των 30 ευρώ και όμως γίνεται τεράστια μάχη για να μη δοθεί ούτε αυτό.
Πώς σχολιάζετε τη φορολογική μεταρρύθμιση που προωθεί η κυβέρνηση;
Παρά τις διακηρύξεις ότι η μεταρρύθμιση στηρίζει τη μεσαία τάξη και τους χαμηλά αμειβόμενους, στην πραγματικότητα η μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού δεν ωφελείται καθόλου. Αντίθετα, τα μεγαλύτερα οφέλη πηγαίνουν σε επιχειρήσεις και σε πολύ υψηλά αμειβόμενους.
Η κυβέρνηση βιάζεται να περάσει το νομοσχέδιο χωρίς ουσιαστική συζήτηση. Για ποιο λόγο; Διότι φαίνεται πως εξυπηρετούνται συγκεκριμένα συμφέροντα.
Επιπλέον, η μεταρρύθμιση πλήττει και τα Ταμεία Προνοίας. Προτείνεται αλλαγή της φορολογικής μεταχείρισης των επενδύσεων που κάνουν τα Ταμεία με τα χρήματα των μελών τους. Αυτό υπονομεύει έναν από τους σημαντικότερους θεσμούς κοινωνικής ασφάλειας.
Η κατεύθυνση αυτής της πολιτικής είναι ξεκάθαρη: οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι, οι φτωχοί φτωχότεροι.
Οι εργαζόμενοι ζουν με τεράστιες πιέσεις
Υπάρχει ένα θέμα που αφορά τις άδειες εργασίας που δίνονται σε εργοδότες; Υπάρχει πρόβλημα παραβίασης εργατικών δικαιωμάτων;
Ναι, υπάρχει σοβαρό πρόβλημα. Η κυβέρνηση παραχωρεί άδειες σε εργοδότες που δεν εφαρμόζουν συλλογικές συμβάσεις και συχνά παραβιάζουν εργατική νομοθεσία.
Για παράδειγμα, όταν ένας τεχνίτης πρέπει να δηλώνεται στο Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων με 500 ευρώ την εβδομάδα και ο εργοδότης τον δηλώνει με 200 χωρίς έλεγχο, δημιουργείται τεράστια αδικία.
Αν σε αυτά προστεθεί η αλόγιστη εισαγωγή εργατικού δυναμικού από τρίτες χώρες, χωρίς σωστό έλεγχο, τότε οι εργαζόμενοι μετανάστες γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης, δημιουργούνται συνθήκες εργασιακής ζούγκλας, καλλιεργούνται ρατσιστικές αντιλήψεις και διχασμός ανάμεσα στους εργαζομένους. Αυτό εξυπηρετεί μόνο τους εργοδότες, όχι την κοινωνία.
Ποια είναι η γενικότερη εικόνα για τους εργαζομένους σήμερα;
Η κατάσταση δυσκολεύει συνεχώς. Οι εργαζόμενοι ζουν με τεράστιες πιέσεις, δουλεύουν πολλές ώρες μόνο και μόνο για να μπορέσουν να επιβιώσουν. Η ακρίβεια και η φτωχοποίηση χτυπούν μεγάλα τμήματα της κοινωνίας.