Μπορεί ο Μαδούρο να κοντράρει τις ΗΠΑ; Ιδού τα όπλα του

Η ένταση ΗΠΑ–Βενεζουέλας κλιμακώνεται εκ νέου με ναυτικές κινήσεις που στέλνουν σκληρό μήνυμα στο Καράκας και δοκιμάζουν τα όρια της αποτροπής στην Καραϊβική.
Σύμφωνα με έγκυρα διεθνή ρεπορτάζ, τρία αμερικανικά αντιτορπιλικά Aegis (USS Gravely, USS Jason Dunham, USS Sampson) κινούνται προς τα ανοιχτά της Βενεζουέλας για επιχείρηση κατά των καρτέλ ναρκωτικών. Ο Λευκός Οίκος συνέδεσε δημόσια τον Νικολάς Μαδούρο με «ναρκωτρομοκρατία» και διπλασίασε την επικήρυξη για τη σύλληψή του στα 50 εκατ. δολάρια. Το Καράκας απαντά με επίδειξη μαζικής κινητοποίησης πολιτοφυλακών. Το κλίμα θυμίζει ψυχροπολεμική σκακιέρα σε θερμά νερά.
Πέρα από τα αντιτορπιλικά, κατευθύνονται προς την περιοχή και μεγάλα αμφίβια πλοία με δύναμη Πεζοναυτών, κίνηση που ενισχύει την «κλίμακα επιλογών» της Ουάσιγκτον σε αποστολές αποτροπής, νηοψιών και ανθρωπιστικής υποστήριξης. Η Βενεζουέλα μιλά για απειλή ειρήνης και διατάζει πανεθνική επιφυλακή. Το θερμόμετρο ανεβαίνει σε ένα από τα πιο ευαίσθητα γεωπολιτικά σημεία του ημισφαιρίου.
Η κρίσιμη ερώτηση είναι αν η Βενεζουέλα «έχει στρατό και όπλα» ικανά να στηρίξουν τις απειλές της. Η απάντηση είναι καταφατική στο επίπεδο του χαρτοφυλακίου, με σημαντικά «αλλά» στην ετοιμότητα. Οι ένοπλες δυνάμεις (FANB) αριθμούν πάνω από εκατό χιλιάδες ενεργό προσωπικό, ενώ ο Μαδούρο προβάλλει την Εθνική Πολιτοφυλακή ως πολυεκατομμυριακή «ασπίδα», ένα εργαλείο όμως κυρίως εσωτερικού ελέγχου και πολιτικής νομιμοποίησης. Ανεξάρτητες εκτιμήσεις τοποθετούν την πραγματική διαθεσιμότητα χαμηλότερα, με τη συνολική ικανότητα να πλήττεται από χρόνια οικονομική κρίση και συντήρηση.
Στο έδαφος, ο Στρατός Ξηράς διατηρεί μίγμα σοβιετικής, ρωσικής, δυτικής και κινεζικής προέλευσης. Διαθέτει άρματα T-72B1V και παλαιότερα AMX-30V, ΤΟΜΑ/ΤΟΜΠ τύπου VN-1 και τροχοφόρα, καθώς και ισχυρό σωλήνα και πυραυλικό πυροβολικό με 2S19 Msta-S, 2S23 Nona, BM-21 και περιορισμένο αριθμό BM-30 Smerch. Η αεράμυνα στρατού και περιοχής ενισχύθηκε την προηγούμενη δεκαετία με ρωσικά συστήματα Buk-M2E και εκσυγχρονισμένα S-125 Pechora-2M. Η εικόνα στο χαρτί είναι σοβαρή, όμως η υποστήριξη ανταλλακτικών και τα αποθέματα πυρομαχικών αποτελούν τη μόνιμη αχίλλειο πτέρνα.
Το «βαρύ χαρτί» της στρατηγικής αντιαεροπορικής άμυνας είναι τα S-300VM (Antey-2500), που παραδόθηκαν γύρω στο 2012 και δίνουν μακράς ακτίνας ικανότητα εναντίον αεροσκαφών και ορισμένων βαλλιστικών ή cruise. Αποτελούν αποτρεπτικό παράγοντα για τυχόν επιχειρήσεις σε βάθος στο εσωτερικό της χώρας, ιδίως αν συνδυαστούν με ραντάρ, Buk και φορητά Igla. Το ζήτημα είναι η πραγματική διαθεσιμότητα συστημάτων και ραντάρ, όπου πρόσφατες αμερικανικές αποτιμήσεις μιλούν για εκτεταμένες ανεπάρκειες κάλυψης.
Η Πολεμική Αεροπορία διαθέτει κατ’ αρχήν 24 ρωσικά Su-30MK2 με ικανότητα αέρος-αέρος και κρούσης, καθώς και μικρό στόλο γερασμένων F-16A/B από τη δεκαετία του ’80, των οποίων η επιχειρησιακή αξία έχει περιοριστεί από το εμπάργκο ανταλλακτικών κλπ. Ελικόπτερα Mi-35, Mi-17 και μεταφορικά μέσα συμπληρώνουν το μίγμα. Η ουσία, όμως, βρίσκεται στα ποσοστά ετοιμότητας: διαρροές και ανεξάρτητες αναλύσεις συμφωνούν ότι η διαθεσιμότητα μαχητικών και οργάνων έγκαιρης προειδοποίησης κινείται σε χαμηλά επίπεδα, κάτι που υπονομεύει την εικόνα ισχύος.
Στη θάλασσα, το Πολεμικό Ναυτικό της Βενεζουέλας στηρίζεται σε τέσσερα μεγάλα περιπολικά/κορβέτες Guaiquerí (σχεδίασης Navantia Avante 2200) και μικρότερα OPV, με λίγες παλαιές φρεγάτες Lupo σε περιορισμένη δράση. Υπάρχουν δύο ντιζελοηλεκτρικά υποβρύχια Type-209, όμως η πραγματική τους ετοιμότητα αμφισβητείται. Η θαλάσσια παρουσία καταγράφεται συχνότερα σε επεισόδια χαμηλής έντασης, όπως οι παρεμβολές στην ΑΟΖ της Γουιάνας τους τελευταίους μήνες.
Το πιθανό «οπλοστάσιο Α2/AD» συμπληρώνεται από παράκτιες και ναυτικές δυνατότητες κρούσης. Αναφορές αποδίδουν σε ορισμένες πλατφόρμες την ενσωμάτωση κινεζικών C-802A, αν και η σχετική τεκμηρίωση έχει κατά καιρούς αμφισβητηθεί. Σε κάθε περίπτωση, τέτοια μέσα θα δυσκόλευαν μεμονωμένες νηοπομπές κοντά στις ακτές, όχι όμως μια συγκροτημένη δύναμη επιπέδου αμερικανικής αρμάδας με αεράμυνα πολλαπλών στρωμάτων και ισχύ ναυτικής κρούσης μεγάλου βεληνεκούς.
Πού «κλειδώνει» η ισορροπία;
Οι ΗΠΑ έχουν τεράστια υπεροχή σε αισθητήρες, διοίκηση-ελέγχο, αεράμυνα περιοχής και όπλα stand-off. Μπορούν να επιβάλουν θαλάσσιες νηοψίες, να παρεμποδίσουν ροές και να στήσουν πλέγμα ISR χωρίς να εισέλθουν στη θανατηφόρα ζώνη των S-300VM. Η Βενεζουέλα, από την άλλη, μπορεί να ανεβάσει το κόστος εγγύς της ακτογραμμής, να επιδιώξει συμβάντα «παρενοχλήσεων» και να αξιοποιήσει πολιτοφυλακές κι αεράμυνα ως αφήγημα αποτροπής. Τα δομικά κενά συντήρησης, καυσίμων και ανταλλακτικών παραμένουν το μεγάλο της μειονέκτημα
Συμπέρασμα. Η Βενεζουέλα «έχει στρατό και όπλα» με αξιοσημείωτα συστήματα για τα περιφερειακά δεδομένα, ιδίως στην αντιαεροπορική ομπρέλα και το σωρευμένο πυροβολικό. Η πραγματικότητα όμως της ετοιμότητας και η φθορά μιας δεκαετίας κρίσης μειώνουν την αποτελεσματικότητα. Η τωρινή ναυτική επίδειξη των ΗΠΑ δεν προοιωνίζεται εισβολή, αλλά επιδιώκει στρατηγική πίεση, πειθαναγκασμό και έλεγχο ροών. Όσο διατηρείται η απουσία επαφής υψηλής έντασης, ο κίνδυνος θερμού επεισοδίου μένει διαχειρίσιμος. Αν υπάρξει λάθος υπολογισμός, το πρώτο μέτωπο θα είναι η θάλασσα και ο αέρας της Καραϊβικής, όχι τα σύνορα στο έδαφος.