Νέο ψηφιακό πακέτο της ΕΕ για μείωση της γραφειοκρατίας και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την Τετάρτη και μετά το πέρας της συνεδρίασης του Κολλεγίου των Επιτρόπων ένα ψηφιακό πακέτο, το οποίο στοχεύει στην απλοποίηση των κανονισμών για την τεχνητή νοημοσύνη (AI), την κυβερνοασφάλεια και τα δεδομένα, με σκοπό τη μείωση της γραφειοκρατίας και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων.
Η Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Τεχνολογική Κυριαρχία, Χέννα Βίρκουνεν, περιέγραψε τον στόχο του πακέτου ως «την παροχή χώρου για να λάβει χώρα καινοτομία και να προωθηθεί στην Ευρώπη». Για στοχευμένες, αλλά μακροπρόθεσμες και ως εκ τούτου θεωρούμενες απαραίτητες προτάσεις τροποποιήσεων, «με στόχο τη δημιουργία ενός ευνοϊκότερου επιχειρηματικού περιβάλλοντος για τις ευρωπαϊκές εταιρείες», έκανε λόγο ο Επίτροπος Οικονομίας και Απλοποίησης, Βάλντις Ντομπρόβσκις.
Σύμφωνα με την Κομισιόν, το πακέτο αναμένεται να εξοικονομήσει έως και €5 δισ. σε διοικητικά κόστη έως το 2029, ενώ τα Ευρωπαϊκά Πορτοφόλια Επιχειρήσεων (European Business Wallets) θα μπορούσαν να απελευθερώσουν επιπλέον €150 δισ. ετησίως για τις επιχειρήσεις.
Βασικό κομμάτι του πακέτου αποτελεί και το ψηφιακό Omnibus, με το οποίο η Επιτροπή προχωρά σε απλοποίηση κανονισμών για AI, κυβερνοασφάλεια και δεδομένα, φέρνοντας σημαντικές αλλαγές στους υπάρχοντες κανονισμούς.
Μεταξύ αυτών και η αναβολή εφαρμογής κανονισμών για υψηλού κινδύνου AI, καθώς με σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής, καθυστερεί η εφαρμογή σε τομείς όπως η βιομετρική ταυτοποίηση, οι υπηρεσίες υγείας και η επιβολή του νόμου, και μετατίθεται από τον Αύγουστο του 2026 στον Δεκέμβριο του 2027, προκειμένου να δοθεί περισσότερος χρόνος στις επιχειρήσεις για προσαρμογή. Η απλοποίηση θα αφορά και την συγκατάθεση για τα cookies των ιστοσελίδων, που θα ισχύει για έξι πλέον μήνες και θα περιλαμβάνει απλούστερη απόρριψη ισχύος τους από τον χρήστη.
Η απλοποίηση, χαλάρωση και καθυστέρηση των τεχνολογικών κανονισμών, εκτός από την προσπάθεια μείωσης της γραφειοκρατίας που προτάσσει η Επιτροπή, γίνονται ώστε να αποτραπεί η κριτική από τις μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες και ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης.
Η κίνηση αυτή γίνεται σε συνέχεια της αποδυνάμωσης ορισμένων περιβαλλοντικών νόμων κατόπιν αντίδρασης των επιχειρήσεων και της κυβέρνησης των ΗΠΑ, με το πρώτο πακέτο Ombnibus. Ωστόσο η Κομισιόν δηλώνει σε όλους τους τόνους ότι το πλαίσιο κανόνων παραμένει ισχυρό. Ευρωπαίος αξιωματούχος που ενημέρωσε τον Τύπο το μεσημέρι της Τετάρτης, τόνισε ότι «η απλούστευση δεν είναι απορρύθμιση», αλλά καθιστά την «εξέταση του κανονιστικού μας τοπίου με κριτικό πνεύμα», αλλά και «ότι οι κανόνες θα παραμείνουν ισχυροί».
Επιπλέον, το πακέτο απλούστευσης καλύπτει τον Νόμο περί Τεχνητής Νοημοσύνης που τέθηκε σε ισχύ πέρυσι, αλλά την ιστορική και πρωτοπόρο νομοθεσία περί απορρήτου γνωστή ως Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων (GDPR), την Οδηγία για την Ηλεκτρονική Προστασία Δεδομένων και τον Νόμο περί Δεδομένων.
Οι προτεινόμενες αλλαγές στον GDPR αναμένεται να δώσουν τη δυνατότητα σε εταιρίες τεχνολογίας που εδράζονται εκτός ΕΕ, όπως η Google, η Alphabet, η OpenAI, η Μeta και η Amazon να χρησιμοποιούν τα προσωπικά δεδομένα Ευρωπαίων πολιτών για την εκπαίδευση των μοντέλων Τεχνητής Νοημοσύνης τους. Για την εκπαίδευση AI, η κατάσταση ήταν ασαφής. Η Επιτροπή προτείνει όπως αναφέρεται στο κείμενο, «να επιτρέπεται ρητά στις εταιρείες να τα χρησιμοποιούν χωρίς προηγούμενη συγκατάθεση, εφόσον τα συμφέροντα των εταιρειών δεν υπερτερούν των θεμελιωδών δικαιωμάτων των πολιτών».
Σε ανακοίνωσή του, ο Επίτροπος Δικαιοσύνης Μάικλ ΜακΓκραθ τόνισε τη σημασία της επίτευξης των στόχων απλοποίησης και ανταγωνιστικότητας, διατηρώντας παράλληλα το υψηλό επίπεδο προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων της ΕΕ. «Αυτή ακριβώς είναι η ισορροπία που επιτυγχάνει αυτό το πακέτο», πρόσθεσε χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με το πακέτο που παρουσιάστηκε από την Κομισιόν, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) θα επωφεληθούν από απλοποιημένες τεχνικές απαιτήσεις τεκμηρίωσης, εξοικονομώντας τουλάχιστον €225 εκατ. ετησίως.
Επιπλέον, η Επιτροπή προτείνει την ενίσχυση των αρμοδιοτήτων του Γραφείου AI και την συγκέντρωση της εποπτείας των συστημάτων AI που βασίζονται σε μοντέλα γενικής χρήσης, μειώνοντας τον κατακερματισμό της διακυβέρνησης του ψηφιακού χώρου.
Όσον αφορά την απλοποίηση αναφορών κυβερνοασφάλειας, προβλέπεται η δημιουργία ενός ενιαίου σημείου αναφοράς για όλες τις υποχρεώσεις αναφοράς περιστατικών που αφορούν την κυβερνοασφάλεια, αντικαθιστώντας την τρέχουσα πολυπλοκότητα που προκύπτει από πολλαπλούς νόμους, όπως η οδηγία NIS2, ο GDPR και ο νόμος DORA.
Επιπλέον, η Στρατηγική Ένωσης Δεδομένων προβλέπει μέτρα για την απελευθέρωση δεδομένων υψηλής ποιότητας, με τη δημιουργία data labs και την ενίσχυση της νομικής υποστήριξης για την εφαρμογή του GDPR. Επιπλέον, η στρατηγική ενισχύει την ψηφιακή κυριαρχία της Ευρώπης μέσω μέτρων για την προστασία ευαίσθητων μη προσωπικών δεδομένων και την αξιολόγηση της δίκαιης μεταχείρισης των ευρωπαϊκών δεδομένων στο εξωτερικό.
Η νομοθετική πρόταση της Κομισιόν αναμένεται να αντιμετωπίσει έντονη πολιτική κριτική στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όπως και όλα τα πακέτα Omnibus, καθώς τα προοδευτικά κόμματα ήδη καταγγέλουν εκπτώσεις στην προστασία της ιδιωτικότητας.