Οι επαγγελματίες μάντεις κακών, το SAFE και η Τουρκία

Η Τουρκία, παρά την βεβαιότητα της κάθε σύγχρονης Κασσάνδρας, έμεινε εκτός του μεγαλύτερου μέρους του ευρωπαϊκού αμυντικού προγράμματος SAFE.
Περίπου τα δύο τρίτα του προγράμματος είναι κλειστά για την Άγκυρα, ενώ η όποια έμμεση συμμετοχή της, μπορεί να γίνει μόνο μέσω εταιρειών και χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και υπό προϋποθέσεις. Δηλαδή σε ένα πλαίσιο όπου Κύπρος και Ελλάδα έχουν λόγο και μπορούν να μπλοκάρουν κινήσεις που θίγουν τα συμφέροντά τους. Για μια χώρα, όπως η Κύπρος, που για δεκαετίες βίωνε την τουρκική απειλή χωρίς κανένα πραγματικό εργαλείο επιρροής, δεν είναι και λίγο.
Κι όμως, την ίδια στιγμή που συμβαίνουν όλα αυτά, στο εσωτερικό συνεχίζει να αντηχεί στην ατμόσφαιρα, ο στίχος του Ισαάκ Σούση, με τη φωνή του Λαυρέντη Μαχαιρίτσα, για τους φίλους που «πάντα προφητεύουνε χίλιες καταστροφές». Στην κυπριακή εκδοχή, αυτή η φυλή των ανθρώπων που επαγγέλλονται τους μάντεις κακών αναλύουν το SAFE ως ήττα, την Ευρωπαϊκή Ένωση ως παγίδα και κάθε κίνηση ενίσχυσης της άμυνας ως δήθεν παραχώρηση στις δυνάμεις του πολέμου. Αν δεν ζούσαμε σε αυτόν τον πλανήτη ίσως και να μας πείθανε.
Η πραγματικότητα όμως είναι σκληρή για όσους εργολαβικά υπονομεύουν την ΕΕ. Η συμμετοχή μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μας έχει εξασφαλίσει ένα πακέτο της τάξης του €1,2 δισεκατομμυρίων για την άμυνα. Ποτέ άλλοτε δεν είχαμε στην διάθεση μας τέτοια εργαλεία και τέτοιους πόρους για να ενισχύσουμε την αποτρεπτική μας ικανότητα, αγοράζοντας σύγχρονα οπλικά συστήματα από χώρες της Δύσης. Για δεκαετίες περιοριζόμασταν σε μεσοβέζικες λύσεις, σε αγορές που συχνά υπαγορεύονταν από πολιτικές σκοπιμότητες και όχι από στρατιωτικές ανάγκες. Τώρα, για πρώτη φορά, υπάρχει οργανωμένο ευρωπαϊκό πλαίσιο που χρηματοδοτεί ακριβώς αυτό που χρειαζόμαστε.
Επιπλέον, η συμμετοχή μας στην ευρωπαϊκή οικογένεια, μας επιτρέπει να βάζουμε όρια στην Τουρκία σε ένα πεδίο που μέχρι πρόσφατα ήταν για μας απρόσιτο. Στις Βρυξέλλες δεν είμαστε οι «προβληματικοί» της Ανατολικής Μεσογείου αλλά κράτος μέλος με ψήφο, με δικαίωμα βέτο και αξιόπιστες συμμαχίες. Όταν συζητούνται ρυθμίσεις για την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία και την πρόσβαση τρίτων χωρών, η Τουρκία δεν είναι απλώς «η γειτονική δύναμη». Είναι τρίτη χώρα, η οποία αξιολογείται με κριτήρια ασφάλειας, αξιοπιστίας και συμβατότητας με τα ευρωπαϊκά συμφέροντα. Σε αυτό το τραπέζι είμαστε παρόντες και δεν είμαστε μόνοι.
Το μόνο που δεν μπορούμε να μπλοκάρουμε, δυστυχώς, είναι η μόνιμη γκρίνια και η τάση για καταστροφολογία. Αυτή δεν περνά από συμβούλια υπουργών ούτε υπόκειται σε κανονισμούς. Τρέφεται από θεωρίες συνωμοσίας, από μια σχεδόν μεταφυσική καχυποψία προς κάθε τι ευρωπαϊκό, αλλά και από καθαρή ιδεολογική επιλογή. Για κάποιους, η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να αποτυγχάνει, ώστε να δικαιώνεται το αντιδυτικό τους αφήγημα και αν τα γεγονότα δεν τους βολεύουν, τόσο το χειρότερο για τα γεγονότα.
Η συζήτηση για το SAFE δεν είναι τεχνική, είναι εξόχως πολιτική. Αφορά το αν αντιλαμβανόμαστε την παρουσία μας στην Ευρώπη ως στρατηγικό πλεονέκτημα ή ως ατυχές συμβάν.
Αν πιστεύουμε σε μια Κύπρο που διεκδικεί ρόλο μέσα στις δομές της Δύσης ή σε μια Κύπρο που στέκεται στη γωνία και διαμαρτύρεται. Η επιλογή έχει γίνει εδώ και χρόνια και αυτό που μένει είναι να το συνειδητοποιήσουν και αυτοί που φαντασιώνονται έναν νησί σαν την καλαμιά στον κάμπο στην άκρη της Μεσογείου. Η Κύπρος πλέον κοιτάζει αλλού. Κοιτάζει προς τα κέντρα αποφάσεων στα οποία για πρώτη φορά δεν είμαστε αντικείμενο συζήτησης, αλλά μέρος της απόφασης.