Οι ρόδες της Ιστορίας σ’ ένα μοναδικό μουσείο – Από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην ΕΟΚΑ, τον Μακάριο και τον Κένεντι

Η επίσκεψη στο Μουσείο Ιστορικής Μοτοσικλέτας, στην καρδιά της παλιάς Λευκωσίας, δίπλα στην Πύλη Πάφου, εκκρεμούσε για μήνες. Πραγματοποιήθηκε 19 μέρες πριν τα Χριστούγεννα. Αφετηριακό κίνητρο: Οι μοτοσικλέτες που συνδέονται με ιστορικά γεγονότα και πρόσωπα: Τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τον Αγώνα της ΕΟΚΑ, τον Εθνάρχη Μακάριο Γ΄ αλλά και τον Τζον Φ. Κένεντι. Γιατί τώρα; Λόγω του μοτοσικλετιστή Αγίου Βασίλη και του επίκαιρου μηνύματός του.
Ο ιδρυτής του μουσείου, ο Ανδρέας Νικολάου (κατόπιν εντολής παραλείπω το «κύριος») γεννήθηκε το 1965, στην Κυρά Μόρφου, τέταρτο παιδί από τα εννέα της οικογένειας. Ως πρόσφυγας στη Λευκωσία καταπιάστηκε, από μαθητής ακόμα, με διάφορα επαγγέλματα, αλλά η συλλογή μοτοσικλετών αποτελούσε σταθερό πάθος του.
Το Μουσείο Ιστορικής Μοτοσικλέτας, ένα όνειρο ζωής, εγκαινιάστηκε τον Ιανουάριο του 2000. «Ήθελα να δημιουργήσω ένα χώρο, όπου θα μπορούσα να προβάλω, μαζί με τις μοτοσικλέτες διασώζω, την ιστορία του τόπου μας, και, παράλληλα, να βοηθήσω την κοινωνία», τονίζει ο Ανδρέας. Δίπλα του, από το 1991, σε αυτή την προσπάθεια, η σύζυγός του Μαρία. Γεννημένοι το 1995 και το 1998, ο γιοι τους Αργύρης και Χρίστος μεγάλωσαν, κυριολεκτικά, μέσα στο μουσείο και πλέον αποτελούν βοηθούς στις επιδιορθώσεις, τις αναπαλαιώσεις και τις ξεναγήσεις.
Η μουσειακή συλλογή περιλαμβάνει περισσότερες από 450 μοτοσικλέτες. Από αυτές, εκτίθενται περίπου 150. Οι μάρκες: AJS, Ariel, BSA, BMW, James, Harley Davidson, Matchless, Moto Guzzi, MV Agusta, New Hudson, Norton, Royal Enfield, Triumph, κ.ά. Οι περισσότερες ανακαλύφθηκαν και αγοράστηκαν από τον Ανδρέα, ενώ άλλες παραχωρήθηκαν υπό καθεστώς δωρεάς ή δανεισμού. Η αποκατάστασή και συντήρησή τους: Προσωπική και οικογενειακή υπόθεση, με την πολιτεία –όπως τονίστηκε– ουσιαστικά απούσα.
Χρονολογικά οι μοτοσικλέτες καλύπτουν την 70ετία 1914-1983 και έκαστη αφηγείται τη δική της ιστορία. Το ίδιο ισχύει και για τις σχετικές φωτογραφίες, τα βιβλία και τα κειμήλια (ιματισμός, κράνη, τρόπαια, εργαλεία, κ.ά.). Οι ιστορίες αυτές συνδέονται με τη μεγάλη ιστορία, δηλαδή, τα πολιτικά και πολεμικά γεγονότα καθώς και άλλες όψεις της ζωής (τεχνολογία, συγκοινωνίες, επαγγέλματα, κοινωνία, οικονομία, πολιτισμός, κ.ά.) προσελκύοντας άνδρες και γυναίκες κάθε ηλικίας και ιδιότητας, από όλο τον κόσμο. Άλλωστε, το Μουσείο Ιστορικής Μοτοσικλέτας είναι επίσημο μέλος της FIVA (Fédération Internationale des Véhicules Anciens).
Η αρχαιότερη μοτοσικλέτα, New Hudson 1914, στερείται συμπλέκτη, ξεκινούσε με σπρώξιμο, κινείτο με ιμάντα και το φανάρι λειτουργούσε με ασετιλίνη.
Σε περίοπτη θέση στο μουσείο βρίσκεται η φωτογραφία του παππού του ιδρυτή, Νικόλα Παύλου Χ’’Κωνσταντή, ο οποίος υπηρέτησε στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στην Κυπριακή Εθελοντική Δύναμη (CVF 2313), ως «despatch rider». Ο βετεράνος παππούς ήταν που κληροδότησε στους γιους του, ιδίως στον Αργυρό και στους γιους του Αργυρού, ιδίως στον Ανδρέα, μαζί με τις πολεμικές μνήμες, το πάθος για τις μοτοσικλέτες. Ενώ παρατηρώ το δίπλωμα, ο Ανδρέας μου δείχνει μία μοτοσικλέτα, παρόμοια με εκείνη που οδηγούσε ο παππούς ως εθελοντής στην Αίγυπτο, BSA του 1942, χρώματος μπεζ (αρ. C4667076).
Η μοτοσικλέτα, την οποίαν οδηγούσε ο Στυλιανός Λένας, ο βαθιά θρησκευόμενος «Κρουπ» της ΕΟΚΑ, που ξεψύχησε στις 28 Μαρτίου 1957, μετά από τραυματισμό σε ενέδρα, αγοράστηκε από ιδιώτη, στη Λακατάμια. Πρόκειται για μία κόκκινη James Cadet του 1954 (αρ. J305). Η σύνδεση με τον Λένα αποκαλύφθηκε στον Ανδρέα από τον «έγκλειστο ποιητή» Στυλιανό Κοιρανίδη (D.P. 87), συναγωνιστή του ήρωα. Δίπλα της, μία Ariel Red Hunter του 1953, η οποία ανήκε στον Ανδρέα Αζίνα, στενό συνεργάτη του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ΄ και του Γεωργίου Γριβα Διγενή. Παραδίπλα, η BSA του 1939, μοτοσικλέτα του Χριστόδουλου Αλλαγιώτη, οπλουργού της ΕΟΚΑ, μέλους ομάδας κρούσεως στην Κυπερούντα και την Πιτσιλιά, με πατέντα για τη μεταφορά των όπλων (αρ. Ν1054).
Τα δώρα του Κένεντι και η BSA του Τ/κ ραλίστα Ζεκί Ισά
Οι εκτιθέμενες αστυνομικές μοτοσικλέτες, οι οποίες συνόδευσαν κατά διαστήματα τον Πρόεδρο Μακάριο, είναι συνολικά τέσσερις. Οι δύο από αυτές, μάρκας Triumph, ήταν από τις πρώτες που χρησιμοποιήθηκαν για τον σκοπό αυτό (αρ. AE903 & AE904). Οι άλλες δύο, Harley Davidson (αρ. BK91 & BK92), έφτασαν στην Κύπρο από τις ΗΠΑ, ως δώρα του Προέδρου Τζον Κένεντι στον Μακάριο, μετά την ιστορική επίσκεψή του, τον Ιούνιο του 1962. Αμφότερες παραχωρήθηκαν στον μουσείο από τον Αρχιεπίσκοπο Χρυσόστομο Β΄. Ιδιαίτερο γνώρισμά τους αποτελούν τα ελλείποντα εξαρτήματα, τα οποία αφαιρέθηκαν κατά το προδοτικό Πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1974. Ο μακαριστός Χρυσόστομος ήθελε να μείνουν έτσι, αφηγούμενες το έγκλημα που σημάδεψε την ιστορία της Κύπρου. Σημειωτέον πως ο Κένεντι είχε δωρίσει άλλες δύο Harley Davidson. Μία εκτίθεται στο Μουσείο Αστυνομίας Κύπρου, ενώ άλλη καταστράφηκε, λίγο καιρό μετά την άφιξή της, σε ατύχημα (πληροφορία Κώστα Θεοδότου, Αρχειοφύλακα ΙΑΚ).
Τελευταίο σημείο εστίασης, η μοτοσικλέτα (BSA Α50, 1962) του Τουρκοκύπριου ραλίστα, πρωταθλητή από το 1970 έως το 1973, Ζεκί Ισά. Ο Ανδρέας θυμάται την επίσκεψη του Ισά στο μουσείο, μετά τη διάνοιξη των οδοφραγμάτων, με κράμα συγκίνησης και πικρίας: «Ανταλλάξαμε μνήμες και σκέψεις, είπαμε και για τα βάσανα της Κύπρου και των ανθρώπων της και για τα όσα υφίσταντο Κύπριοι όπως ο Ζεκί από τους Τούρκους εποίκους. Κρίμα…».
Στους επισκέπτες του μουσείου περιλαμβάνονται και σχολεία με την οικογένεια να προσφέρει κατά τις ξεναγήσεις συμβουλές οδήγησης. «Για εμένα η μοτοσικλέτα είναι τρόπος ζωής, ένα όχημα που μαζί του θα απολαύσεις κάθε μυρωδιά της φύσης και σε πάει στα πιο απίθανα μέρη. Το μήνυμά μας συνοψίζεται στη φράση “αμυντική οδήγηση”, με καθαρό μυαλό. Άρα, αλκοόλ και τιμόνι δεν συνδυάζονται. Ο οδηγός πρέπει να είναι προσηλωμένος στην οδήγηση, να προβλέπει τους κινδύνους, να μην γίνεται ο ίδιος κίνδυνος. Λέω στα παιδιά να θυμηθούν πόσες φορές είδαν μεγάλους, ακόμα και τους γονείς τους, να μιλούν στο τηλέφωνο ή να σερφάρουν ή να υπερβαίνουν το όριο ταχύτητας. Στους δρόμους η μοτοσικλέτα πρέπει να αποτελεί μεταφορικό μέσο, ούτε εργαλείο επίδειξης ικανοτήτων ούτε μέσο εκτόνωσης – αυτά, στις πίστες», τονίζει ο Ανδρέας, προσθέτοντας πως τα παιδιά μπορούν να γίνουν οι πιο αποτελεσματικοί δάσκαλοι των γονιών τους.
Πριν φύγω, ο οικοδεσπότης μου προτείνει μια βόλτα με το όχημα του Άη Βασίλη, καθώς, από το 2007, σε συνεργασία με τον Δήμο Λευκωσίας, τις ημέρες των Χριστουγέννων φορεί κόκκινη στολή και γενειάδα και με διαμορφωμένη μοτοσικλέτα τριγυρνά στην Παλιά Λευκωσία, εμπνέοντας χαρά και χαμόγελα σε παιδιά και μεγάλους. Αφού απαντώ καταφατικά, ως επιβάτης γίνομαι θεάτρια της αυθόρμητης, πρόδηλης χαράς. Διότι, παρά τα όσα μας ταλανίζουν, «la vita è bella» και η χαρά ταιριάζει στα Χριστούγεννα. Αταίριαστες, σαφώς, οι θυσίες στον «Μολώχ» της ασφάλτου.
ΥΓ: Επί της Λεωφόρου Λάρνακος, στο σημείο της θανατηφόρας οδικής σύγκρουσης της 29ης Ιουλίου 2025, τοποθετήθηκε εκκλησάκι, με εικόνισμα του Αγίου Κυριάκου και φωτογραφία του θύματος, του Κυριάκου Αντωνίου. «Παραδοσιακά», κατά τις εορταστικές περιόδους, που η κίνηση αραιώνει, η λεωφόρος Λάρνακος μετατρέπεται σε πίστα ταχύτητας. Ας συμβάλει και το εκκλησάκι αυτό στην αποτροπή της επανάληψης τέτοιων φαινομένων φέτος και στο μέλλον, στη λεωφόρο Λάρνακος και κάθε άλλο δρόμο.
* Τηλ. Μουσείου: 22680222, 99543215
Facebook: Cyprus Classic Motorcycle Museum