Οι σπάνιες γαίες υποχρεώνουν μια πόλη να μετακινηθεί

Ένα μεγάλο υπόγειο απόθεμα σιδηρομεταλλεύματος αλλά και σπάνιων γαιών, που είναι πλέον στο επίκεντρο της ανάπτυξης και του ανταγωνισμού διεθνώς, υποχρεώνει την κρατική σουηδική εταιρεία LKAB να παραχωρήσει, σταδιακά, αποζημιώσεις έως και 2.5 δισ. ευρώ στους κατοίκους και τις Αρχές της πόλης Κιρούνα, στη βόρεια Σουηδία, ώστε να μεταστεγαστούν σε άλλη πόλη, που θα δημιουργηθεί 3-5 χιλόμετρα βορειότερα, ώστε να συνεχιστούν οι εξορύξεις και να προστατευτούν οι κάτοικοι από πιθανές κατεδαφίσεις λόγω αστάθειας του εδάφους.
Εκτός από την ανέγερση νέων κατοικιών και δημόσιων υπηρεσιών στη νέα πόλη, για την στέγαση των κατοίκων και την απρόσκοπτη παροχή υπηρεσιών, η LKAB (που εξορύσσει περίπου το 80% του σιδηρομεταλλεύματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης) ανέλαβε να μετακινήσει, με ειδικά οχήματα και με τη χρήση μεγάλων γερανών, κάποια εμβληματικά – ιστορικά κτήρια της Κιρούνα, ώστε αυτά να εγκατασταθούν στον χώρο που επιλέγηκε για την εγκατάσταση της νέας Κιρούνα.
Οι μετακινήσεις έχουν ήδη ξεκινήσει, με εντυπωσιακότερη και πιο πρόσφατη τη μετακίνηση της παλαιάς εκκλησίας (του 1912).
Η Κιρούνα είχε δημιουργηθεί πριν από περίπου 130 χρόνια, ώστε να υποστηριχθεί με εργάτες και παροχή υπηρεσιών το μεγάλο ορυχείο που δημιουργήθηκε, τότε, στην περιοχή, για την εξόρυξη μεταλλεύματος, που από τότε είχε θεωρηθεί από τα μεγαλύτερα στον κόσμο.
Με το πέρασμα των χρόνων όμως, και την εκτεταμένη επέμβαση της κρατικής LKAB στο υπέδαφος, προκλήθηκε αστάθεια εδάφους και καθίζηση δρόμων και κατοικιών, σε επίπεδο επικίνδυνο για καταρρεύσεις κτηρίων και απώλεια ζωών και περιουσιών. Προκειμένου να αποφευχθούν καταστροφές και δυστυχήματα, η LKAB αποφάσισε από το 2000 να ξεκινήσει ένα πρόγραμμα παροχής αποζημιώσεων στους κατοίκους, για να μετακινηθούν μερικά χιλιόμετρα βορειότερα, σε σπίτια που ανεγείρει η ιδιοκτήρια του ορυχείου. Το πρόγραμμα μετακίνησης των κατοίκων -και κάποιων κτηρίων- υπολογίζεται να ολοκληρωθεί το 2035.
Οι ιδιοκτήτες κατοικιών δικαιούνται να επιλέξουν μεταξύ της παραλαβής νέου σπιτιού στη νέα πόλη ή λήψης αποζημίωσης για αγορά κατοικίας κάπου αλλού. Στο πλαίσιο του προγράμματος λαμβάνουν χώρα και πολλές κατεδαφίσεις παλαιών κατοικιών.
Σημαντικό μέρος των κατοίκων της Κιρούνα εργάζονται ή έχουν οικονομικά οφέλη από τη λειτουργία των ορυχείων – μεταλλείων στην περιοχή, γι’ αυτό δεν αντέδρασαν ή αντέδρασαν σε περιορισμένο βαθμό στην απόφαση για μετακίνηση της πόλης. Αντιλαμβάνονται πως η παραμονή τους στις παλιές κατοικίες απειλεί τη ζωή τη δική τους και των οικογενειών, αλλά παράλληλα ξέρουν πως αν το ορυχείο κλεισει, δεν θα υπάρχουν προοπτικές δραστηριοποίησής τους στην περιοχή.
Ωστόσο, υπάρχουν και πολλές διαφωνίες και ανησυχίες, καθώς η περιοχή εγκατάστασης της νέας πόλης είναι σε βορειότερη και πιο κρύα περιοχή, που εκτιμάται πως θα κατεβάσει τη θερμοκρασία στους -35 βαθμούς Κελσίου, από τους -20 που είναι τώρα στην υφιστάμενη πόλη. Οι πιθανότητες η ζωή να γίνει πιο δύσκολη για τους κατοίκους της Κιρούνα είναι πολλές.
Αντιδρούν επίσης πολίτες της φυλής Σάαμι, που ανησυχούν ότι με τη μετακίνηση της πόλης και των λειτουργιών της μειώνονται τα βοσκοτόπια για τους τάρανδους που παραδοσιακά εκτρέφουν για τα προς το ζην.