Ο Ερχιουρμάν ρίχνει άγκυρα στην Άγκυρα

Του Πατριάρχη
Ο Τουφάν Ερχιουρμάν επισκέφθηκε τη Τουρκία γνωρίζοντας πως το σκηνικό δεν το στήνει ο ίδιος. Δίπλα του, ο Ταγίπ Ερντογάν επανέλαβε το δόγμα των δύο κρατών, σαν να είχε πλάι του ακόμα τον Τατάρ. Ο Ερχιουρμάν δεν το υιοθέτησε, δεν το αμφισβήτησε όμως ευθέως. Προτίμησε χαμηλούς τόνους, γενικόλογες αναφορές σε «ιδιαίτερες σχέσεις» με την Τουρκία και επίκληση της πολιτικής ισότητας. Το ίδιο μοτίβο κράτησε και στις εκδηλώσεις για την επέτειο ανακήρυξης του ψευδοκράτους, όπου μίλησε για ανάγκη ωρίμανσης συνθηκών και για επιστροφή στη διαδικασία συνομιλιών, αποφεύγοντας τη ρητή επανάληψη της θέσης για λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας. Οι λέξεις του ήταν επιλεγμένες προσεκτικά, σχεδόν ζυγισμένες, για να μην μπορεί κανείς να καταλήξει σε συμπέρασμα.
Εδώ βρίσκεται και η βασική του διαφορά με τον Έρσιν Τατάρ. Ο Τατάρ ζητούσε ευθέως αναγνώριση και «κυρίαρχη ισότητα» πριν καν ξεκινήσει η όποια συζήτηση. Το έθετε ως όρο εκ των προτέρων και όχι στόχο των συνομιλιών. Ο Ερχιουρμάν, αντίθετα, δεν θέτει προαπαιτούμενο την αναβάθμιση του ψευδοκράτους και επιμένει να ανοίξει δίαυλο υπό τον ΟΗΕ, όπου η πολιτική ισότητα συζητείται εντός μιας τελικής διευθέτησης. Είναι δύο διαδρομές με διαφορετική αφετηρία αλλά με το ίδιο τέρμα. Η μία κλείνει την πόρτα πριν γυρίσει το κλειδί και η άλλη θέλει να ανοίξει την πόρτα στην ομίχλη.
Το ερώτημα είναι αν ο Ερχιουρμάν απομακρύνεται από όσα έλεγε προεκλογικά. Η απάντηση προς το παρόν βρίσκεται στην τακτική, όχι στη στρατηγική. Αν διαβάσει κανείς τη ρητορική του ψύχραιμα, θα δει έναν ηγέτη που αποφεύγει τη μετωπική σύγκρουση με την Άγκυρα στο πρώτο εικοσιτετράωρο της θητείας του. Ξέρει ότι χωρίς λειτουργική σχέση με την Τουρκία δεν ξεκινά τίποτε. Γι’ αυτό διατηρεί τις γέφυρες την ώρα που προσπαθεί να συντονιστεί με τον ΟΗΕ και να συνομιλήσει με τη Λευκωσία. Το ρίσκο είναι προφανές. Αν η προσαρμογή γίνει συνήθεια, η γραμμή θολώνει και το προεκλογικό σήμα χάνεται.
Γιατί λοιπόν αρκετοί στις ελεύθερες περιοχές εξακολουθούν να τον βλέπουν ως ελπίδα της ομοσπονδιακής λύσης; Πρώτον, επειδή εξελέγη με καθαρό μήνυμα υπέρ επανέναρξης των συνομιλιών στις παραμέτρους του ΟΗΕ. Αυτή ήταν η εντολή και όχι μια συγκυριακή έξαρση σε κάποια ομιλία. Δεύτερον, διότι διαθέτει μια δυσεύρετη ιδιότητα για Τουρκοκύπριο ηγέτη καθώς μπορεί να μιλήσει στην Άγκυρα χωρίς να κόψει τις επαφές με Ευρώπη και ΟΗΕ. Με άλλα λόγια μπορεί να περάσει από τη γέφυρα χωρίς να την ανατινάξει. Τρίτον, για λόγους καθαρού ρεαλισμού. Όσοι επενδύουν πάνω του πιστεύουν ότι καμιά διαδικασία δεν ξεκινά με πολεμικές ιαχές. Χρειάζεται πρώτα να στηθεί η σκηνή και ύστερα να παιχτεί το έργο.
Από εδώ και πέρα τον κρίνουν οι πράξεις του. Αν επιδιώξει ειλικρινή συνάντηση με τον Νίκο Χριστοδουλίδη, αν αποδεχθεί ρητή αναφορά στο πλαίσιο του Κραν Μοντανά και αν διατυπώσει καθαρά τη βάση της λύσης, τότε δεν θα κατηγορηθεί από κανέναν για υπαναχώρηση. Αν μείνει στις ασαφείς διατυπώσεις, η ελπίδα θα ξεφτίσει. Η Λευκωσία, που δείχνει διάθεση να αξιοποιήσει και την ευρωπαϊκή διάσταση, χρειάζεται απέναντι της έναν συνομιλητή που να φέρει στο τραπέζι όχι ευρηματικά συνθήματα αλλά δυνατότητα διαδικασίας. Ο Ερχιουρμάν μπορεί να είναι αυτός; Αν μιλήσει με σαφήνεια εκεί που έχει σημασία και κάνει το βήμα από τη ρητορική στη δέσμευση, τότε η συζήτηση θα αποκτήσει επιτέλους ουσία.
Θα ήταν αφέλεια να περιμένουμε μετωπική σύγκρουση με την Άγκυρα, αλλά θα ήταν και απογοήτευση αν αποδεικνυόταν ως ακόμα ένας Τουρκοκύπριος ηγέτης που θα γινόταν υποχείριο του Ερντογάν.