Ο Ζελένσκι παίζει τα ρέστα του για τερματισμό του πολέμου: Νέο ουκρανικό σχέδιο με 20 σημεία – Σημαντική αλλαγή στάσης στο εδαφικό

Σε μία κίνηση που δεν συνηθίζει, ο πρόεδρος της Ουκρανίας προχώρησε σε συνέντευξη Τύπου, δίνοντας επί της ουσίας στην δημοσιότητα και το νέο ουκρανικό σχέδιο-πρόταση για κατάπαυση του πυρός -αρχικά- αλλά και για ειρήνη, σε δεύτερο χρόνο…
Τα 20 σημεία του νέου ουκρανικού σχεδίου περιλαμβάνουν διάφορες δεσμεύσεις όχι μόνο για την Ουκρανία και την Ρωσία αλλά και για τις ΗΠΑ και την Ευρώπη.
Η σημαντικότερη πάντως παράμετρος της συγκεκριμένης ουκρανικής πρότασης είναι η σημαντική αλλαγή στάσης του Ζελένσκι και του Κιέβου στην «καυτή πατάτα» της παραχώρησης, αλλά και της διαχείρισης των ανατολικών περιοχών που έχει μέχρι σήμερα καταλάβει η Μόσχα. Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε σε δημοσιογράφους ότι είναι έτοιμος να αποσύρει τα ουκρανικά στρατεύματα από περιοχές της ανατολικής περιφέρειας Ντονέτσκ που παραμένουν υπό τον έλεγχο του Κιέβου και να τις μετατρέψει σε αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη, στο πλαίσιο μιας πιθανής ειρηνευτικής συμφωνίας με τη Μόσχα.
Η πρόταση αυτή αποτελεί το πιο σαφές σήμα μέχρι σήμερα ότι ο Ζελένσκι είναι διατεθειμένος να συμβιβαστεί, έπειτα από εβδομάδες διαπραγματεύσεων με τη διαμεσολάβηση των Ηνωμένων Πολιτειών. Ταυτόχρονα, όμως, αποκαλύπτει το βάθος των διαφορών που εξακολουθούν να χωρίζουν την Ουκρανία από τη Ρωσία. Ο Ουκρανός πρόεδρος έθεσε σαφή όρο: η Ρωσία θα πρέπει να αποσύρει τις δικές της δυνάμεις από αντίστοιχη έκταση στο Ντονέτσκ. Μέχρι στιγμής, το Κρεμλίνο δεν έχει δείξει διάθεση να αποδεχθεί κάτι λιγότερο από τον πλήρη έλεγχο της περιοχής.
Ο Ζελένσκι χαρακτήρισε το σχέδιο ως τη μέγιστη προσπάθεια της Ουκρανίας να τερματίσει τον πόλεμο και υπογράμμισε ότι πλέον η μπάλα βρίσκεται στο γήπεδο της Ρωσίας. Όπως είπε, το νέο κείμενο παρουσιάζεται στη Μόσχα από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Κίεβο αναμένει απάντηση έως το βράδυ της Τετάρτης.
Σύμφωνα με τον Ουκρανό πρόεδρο, τα περισσότερα σημεία «αντανακλούν σε μεγάλο βαθμό την κοινή ουκρανοαμερικανική θέση». Ωστόσο, Ουάσινγκτον και Κίεβο δεν κατέληξαν σε συμφωνία σε δύο κρίσιμα αγκάθια: το μέλλον των ουκρανικών εδαφών στο Ντονέτσκ και τον έλεγχο ενός μεγάλου πυρηνικού σταθμού που βρίσκεται υπό ρωσική κατοχή. Στο δεύτερο ζήτημα, το Κίεβο πρότεινε κοινή διαχείριση του σταθμού με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ως συμβιβαστική λύση.
Παραμένει ασαφές πώς ακριβώς οι ουκρανικές παραχωρήσεις που δεν έχουν ακόμη εγκριθεί από την Ουάσιγκτον θα μεταφερθούν από Αμερικανούς αξιωματούχους στη Μόσχα. Σε κάθε περίπτωση, ακόμη και αν οι Ηνωμένες Πολιτείες αποδεχθούν πλήρως τις ουκρανικές θέσεις, το πιθανότερο είναι ότι θα απορριφθούν από το Κρεμλίνο.
Η ρωσική πλευρά επιμένει ότι βασικός της στόχος είναι η πλήρης στρατιωτική κατάληψη του Ντονέτσκ, είτε στο πεδίο της μάχης είτε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, και έχει απορρίψει κάθε ιδέα επιστροφής του πυρηνικού σταθμού στον ουκρανικό έλεγχο. Το Κρεμλίνο ανακοίνωσε ότι ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν έχει ενημερωθεί για τις τελευταίες διαβουλεύσεις. «Στόχος μας είναι να διαμορφώσουμε τη μελλοντική μας στάση και να επανεκκινήσουμε τις επαφές σύντομα», δήλωσε την Τετάρτη ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ.
Ο Ζελένσκι εξέφρασε συγκρατημένη αισιοδοξία ότι η Μόσχα δεν θα απορρίψει ανοιχτά την πρόταση, από φόβο μήπως προκαλέσει την οργή του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ. Σε αντίθετη περίπτωση, προειδοποίησε, το Κρεμλίνο θα πρέπει να αντιμετωπίσει σοβαρές συνέπειες.
«Δεν μπορούν να πουν στον πρόεδρο Τραμπ: “Είμαστε κατά μιας ειρηνικής διευθέτησης”», είπε. «Αν προσπαθήσουν να μπλοκάρουν τα πάντα, τότε ο πρόεδρος Τραμπ θα πρέπει να μας εξοπλίσει βαριά, επιβάλλοντας ταυτόχρονα όλες τις δυνατές κυρώσεις εναντίον τους». «Έχουμε πλησιάσει σημαντικά στην οριστικοποίηση των εγγράφων» πρόσθεσε, αναφερόμενος σε μια πιθανή ειρηνευτική συμφωνία.
Καθώς μιλούσε, ο Ουκρανός πρόεδρος διάβαζε από έναν φάκελο με τα κείμενα της πρότασης, καθώς και ξεχωριστά παραρτήματα για τις εγγυήσεις ασφαλείας και τη μεταπολεμική ανοικοδόμηση. Αρκετές προτάσεις ήταν υπογραμμισμένες με κόκκινο, κυρίως τα πιο αμφιλεγόμενα σημεία.
Το βασικό σημείο τριβής, ο έλεγχος του Ντονέτσκ, έχει αποτελέσει αντικείμενο πολλών προτάσεων τους τελευταίους μήνες. Αρχικά, η Ρωσία πρότεινε ανταλλαγή εδαφών που κατέλαβε αλλού στην Ουκρανία με το τμήμα του Ντονέτσκ που δεν έχει ακόμη καταλάβει. Η Ουκρανία απέρριψε την πρόταση, υποστηρίζοντας ότι δεν μπορεί να εκχωρήσει γη που δεν τελεί υπό κατοχή.
Ένα ειρηνευτικό σχέδιο που συνέταξαν Ρωσία και Ηνωμένες Πολιτείες τον περασμένο μήνα προέβλεπε την αποχώρηση των ουκρανικών δυνάμεων από τις περιοχές του Ντονέτσκ που ελέγχουν και τη μετατροπή τους σε ουδέτερη αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη. Το νέο σχέδιο που παρουσίασε ο Ζελένσκι πηγαίνει ένα βήμα παραπέρα, προτείνοντας η ζώνη να περιλαμβάνει όχι μόνο περιοχές που θα εγκαταλείψει η Ουκρανία, αλλά και ρωσοκρατούμενες εκτάσεις από τις οποίες θα αποσυρθούν ρωσικά στρατεύματα. Ο Ζελένσκι τόνισε ότι κάθε ουκρανική υποχώρηση θα πρέπει να συνοδεύεται από ισότιμη ρωσική κίνηση, αν και το ακριβές μέγεθος της ζώνης παραμένει ασαφές. Στο Ντονέτσκ, όπως είπε, η αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη θα μπορούσε να περιλαμβάνει τις πόλεις Κραματόρσκ και Σλοβιάνσκ, που αποτελούν την τελευταία κύρια αμυντική γραμμή του Κιέβου στην ανατολική περιφέρεια. Μια ζώνη ασφαλείας, υπό τη διοίκηση διεθνών δυνάμεων, θα χώριζε τις δύο πλευρές.
Το εδαφικό ζήτημα είναι ίσως το δυσκολότερο σε μια ειρηνευτική συμφωνία. Αγγίζει στρατιωτικούς υπολογισμούς, ανθρωπιστικά ζητήματα που αφορούν τη μετακίνηση πληθυσμών και, κυρίως, το εθνικό φρόνημα. Για τον λόγο αυτό, ο Ζελένσκι δήλωσε ότι η δημιουργία αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης θα πρέπει να εγκριθεί από τους Ουκρανούς μέσω δημοψηφίσματος. Το σχέδιο προβλέπει επίσης τη διεξαγωγή εκλογών το συντομότερο δυνατό μετά την υπογραφή ειρηνευτικής συμφωνίας. Η πενταετής θητεία του ίδιου θα είχε λήξει τον Μάιο του περασμένου έτους, αλλά παρατάθηκε βάσει του στρατιωτικού νόμου που ισχύει από τη ρωσική εισβολή του 2022.
Ο Ζελένσκι περιέγραψε τις πιθανές αποστρατιωτικοποιημένες περιοχές ως «ελεύθερη οικονομική ζώνη», μια διατύπωση που φαίνεται να απευθύνεται τόσο στη φιλοεπιχειρηματική λογική του Τραμπ όσο και σε αμερικανικές εταιρείες που ενδιαφέρονται για τον ορυκτό πλούτο της Ουκρανίας. Αντίστοιχη ζώνη θα μπορούσε να δημιουργηθεί γύρω από τον ρωσοκρατούμενο πυρηνικό σταθμό κοντά στο μέτωπο της νότιας περιφέρειας Ζαπορίζια. Ο σταθμός δεν λειτουργεί από το 2022, αλλά ως ο μεγαλύτερος στην Ευρώπη, με δυναμικότητα έως έξι γιγαβάτ, διαθέτει τεράστια οικονομική σημασία. Ο Ζελένσκι είπε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πρότειναν τριμερή έλεγχο και διαμοιρασμό κερδών, αλλά το Κίεβο δεν μπορεί να αποδεχθεί ενεργειακή συνεργασία με τη Μόσχα. Η ουκρανική πρόταση προβλέπει κοινή λειτουργία του σταθμού από Κίεβο και Ουάσιγκτον, κάτι που θεωρείται απίθανο να δεχθεί η Ρωσία.
Άλλα σημεία του σχεδίου αγγίζουν άμεσα τα αμερικανικά οικονομικά συμφέροντα στην ανοικοδόμηση της Ουκρανίας. Προβλέπεται η δημιουργία επενδυτικού ταμείου για τη χρηματοδότηση έργων, με συμμετοχή αμερικανικών εταιρειών, ιδίως στον ενεργειακό τομέα. Το ταμείο θα αντλεί πόρους από δημόσιες και ιδιωτικές πηγές, με τον Ζελένσκι να αναφέρει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ενδέχεται να συνεισφέρουν 100 δισ. δολάρια και η Ευρώπη αντίστοιχο ποσό. Τελικός στόχος είναι η συγκέντρωση έως 800 δισ. δολαρίων για την ανοικοδόμηση.
Στις εγγυήσεις ασφαλείας περιλαμβάνονται η διατήρηση του ουκρανικού στρατού σε ειρηνική δύναμη 800.000 ανδρών με δυτική χρηματοδότηση, η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η ευρωπαϊκή στρατιωτική στήριξη και διμερείς εγγυήσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Ζελένσκι ανέφερε ότι η ευρωπαϊκή συμβολή θα προέλθει από τον συνασπισμό των πρόθυμων, την αποκαλούμενη Coalition of the Willing, μια ομάδα περίπου 30 χωρών που έχουν δεσμευτεί να ενισχύσουν τη μεταπολεμική ασφάλεια της Ουκρανίας, ακόμη και με την ανάπτυξη δυνάμεων στο έδαφός της – ένα ενδεχόμενο που το Κρεμλίνο απορρίπτει κατηγορηματικά.