Ο νέος φορολογικός χάρτης από το 2026- Πώς αλλάζουν φόροι, εκπτώσεις και συντελεστές

Η φορολογική μεταρρύθμιση που αναμένεται να εγκριθεί σήμερα, Δευτέρα -καθώς συγκεντρώνει τις θετικές ψήφους ΔΗΣΥ, ΔΗΚΟ, ΔΗΠΑ, ΕΔΕΚ- φέρνει αλλαγές τόσο για τα φυσικά πρόσωπα όσο και για τις επιχειρήσεις, με στόχο ένα πιο απλό, προοδευτικό και αποτελεσματικό σύστημα φόρων. Οι αλλαγές αγγίζουν σχεδόν κάθε πηγή εισοδήματος, από μισθούς και συντάξεις μέχρι ενοίκια, μερίσματα και τόκους - και συνδέονται με μεταρρυθμίσεις στη φορολογία κεφαλαιουχικών κερδών και στην έκτακτη εισφορά για την άμυνα.
Για τους μισθωτούς, η μεταρρύθμιση αναμένεται να οδηγήσει σε μικρότερη παρακράτηση φόρου για την πλειονότητα, ιδίως στα μεσαία κλιμάκια, από το 2026 και μετά. Οι ελεύθεροι επαγγελματίες θα δουν αυστηρότερους κανόνες τεκμηρίωσης εισοδήματος, αλλά και πιο καθαρό πλαίσιο έκπτωσης επαγγελματικών δαπανών και οι μέτοχοι των κυπριακών επιχειρήσεων μια ουσιαστική μείωση της φορολογίας των μερισμάτων που λαμβάνουν.
Φυσικά πρόσωπα
Η νέα κλίμακα φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων έχει στόχο την ελάφρυνση των χαμηλών και μεσαίων εισοδημάτων. Το αφορολόγητο όριο και τα κλιμάκια αναπροσαρμόζονται, ενώ ενσωματώνονται και νέα εργαλεία στοχευμένων εκπτώσεων και πιστώσεων φόρου.
Ειδικότερα, το αφορολόγητο αυξάνεται στις €22.000 και αλλάζουν οι κλίμακες. Για εισοδήματα από €22.001 μέχρι €32.000 ο συντελεστής ορίζεται στο 20%, από €32.001 μέχρι €42.000 στο 25%, €42.001 μέχρι €72.000 στο 30% και για εισοδήματα πέραν των €72.001 στο 35%.
Σε ό,τι αφορά φοροεκπτώσεις είναι κλιμακωτές και συνδέονται με τον αριθμό τέκνων και προστατευόμενων μελών (φοιτητών, μέχρι 23 ετών οι γυναίκες και μέχρι 24 ετών οι άνδρες). Για ένα τέκνο ή/και φοιτητή η έκπτωση θα είναι στα €1.000, στο δεύτερο τέκνο ή/και φοιτητή €1.250 και από το τρίτο και κάθε πρόσθετο μέλος η έκπτωση είναι €1.500. Για τους τόκους εξυπηρετούμενου δανείου και για ενοίκια η φορολογική έκπτωση ανέρχεται στα €2.000 και για πράσινες επενδύσεις σε οικίες για την αγορά ηλεκτρικού οχήματος η έκπτωση θα είναι €1.000. Παραχώρηση έκπτωσης μέχρι €500 επί του φορολογητέου εισοδήματος για ασφάλιστρα κατοικίας έναντι κινδύνου φυσικών καταστροφών.
Για να είναι μια οικογένεια επιλέξιμη για τη λήψη των φορολογικών εκπτώσεων το ετήσιο εισόδημα οικογένειας με ένα ή δύο τέκνα πρέπει να είναι έως €100.000, για τρία-τέσσερα τέκνα έως €150.000 και στις πολύτεκνες οικογένειες (πέραν των πέντε τέκνων) έως €200.000.
Οι επιχειρήσεις
Η φορολογική μεταρρύθμιση φέρνει επίσης σημαντικές αλλαγές για εταιρείες και νομικά πρόσωπα:
Καταργείται η λεγόμενη λογιζόμενη διανομή μερίσματος για κέρδη που προκύπτουν μετά την 1/1/2026, ενώ το ύψος της έκτακτης αμυντικής εισφοράς μειώνεται από 17% σε 5% για τα πραγματικά διανεμόμενα μερίσματα.
Ο εταιρικός φόρος αυξάνεται στο 15% από 12,5%, φέρνοντας την Κύπρο πιο κοντά σε ανταγωνιστικά διεθνή επίπεδα φορολογίας.
Επεκτείνεται η περίοδος μεταφοράς ζημιών από πέντε σε επτά έτη.
Αυξάνεται στα €30.000 το ανώτατο όριο εξόδων ψυχαγωγίας που εκπίπτουν για φορολογικούς σκοπούς.
Λοιπές ρυθμίσεις
Εισάγεται ειδική φορολόγηση κερδών από διάθεση κρυπτοστοιχείων με σταθερό συντελεστή 8%.
Η αμυντική εισφορά στο εισόδημα από ενοίκια καταργείται πλήρως.
Είσπραξη φόρων
Οι προτεινόμενες αλλαγές έχουν δημοσιονομικό κόστος για την κάλυψη του οποίου εισάγεται σειρά ρυθμίσεων για τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης και την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. Όλα τα φυσικά πρόσωπα ηλικίας από 25 ετών έως 71 ετών υποχρεούνται να υποβάλλουν φορολογική δήλωση, ανεξάρτητα από το ύψος του εισοδήματός τους.
Ο βασικός νόμος για τη βεβαίωση και είσπραξη φόρων τροποποιείται ώστε το Τμήμα Φορολογίας να μπορεί να παρεμβαίνει γρηγορότερα, με περισσότερα δεδομένα και με κλιμακωτές κυρώσεις σε φαινόμενα μη συμμόρφωσης.
Ειδικότερα:
Τα ενοίκια πέραν των €500 θα καταβάλλονται μέσω τραπεζικού εμβάσματος ή ηλεκτρονικής πληρωμής.
Ο έφορος Φορολογίας θα μπορεί να ζητεί από τους φορολογούμενους την υποβολή κατάστασης ενεργητικού και παθητικού για περίοδο έξι ετών. Για έξι έτη θα είναι η υποχρεωτική τήρηση των στοιχείων που υποστηρίζουν τη φορολογική.
Το Τμήμα Φορολογίας θα μπορεί να ζητεί στοιχεία και από τις τράπεζες για κάθε πρόσωπο στο οποίο πίστωσε τόκους: α) το όνομα ή την επωνυμία, το κράτος φορολογικής κατοικίας, τον αριθμό φορολογικής ταυτότητας στο κράτος φορολογικής κατοικίας, την ημερομηνία γέννησης ή σύστασης, τη διεύθυνση διαμονής ή τη διεύθυνση του εγγεγραμμένου γραφείου, (β) το ποσό των τόκων που πιστώθηκε (γ) το ποσό των φόρων ή/και εισφορών που παρακρατήθηκε αναφορικά με το ποσό των τόκων και τον σχετικό συντελεστή παρακράτησης που εφαρμόστηκε.
Εισάγεται διαδικασία σφράγισης επιχειρήσεων για μη υποβολή φορολογικών δηλώσεων, για μη έκδοση νόμιμων αποδείξεων και για φορολογικές οφειλές. Ο φορολογούμενος θα έχει το δικαίωμα να αμφισβητήσει δικαστικώς την απόφαση.
Δέσμευση μετοχών εταιρειών για φορολογικές οφειλές άνω των €100 χιλ.
Ενισχύεται η δυνατότητα είσπραξης μέσω τρίτων: το τμήμα μπορεί, υπό προϋποθέσεις, να απαιτήσει από τρίτους (π.χ. εργοδότες, τράπεζες, πελάτες) να αποδώσουν απευθείας στο Δημόσιο ποσά που οφείλονται σε φορολογούμενο με ληξιπρόθεσμες οφειλές.
Πέρα από το μαστίγιο, υπάρχει και το καρότο: συναλλαγές που πραγματοποιούνται με τη χρήση μέσων πληρωμής με κάρτα ή άλλου ηλεκτρονικού μέσου πληρωμής για την αγορά αγαθών ή τη λήψη πληρωμών, λαμβάνονται υπόψη για τη συμμετοχή σε πρόγραμμα δημόσιων κληρώσεων (λοταρίες), μέσω του οποίου οι τυχεροί επιβραβεύονται με χρηματικά ή σε είδος έπαθλα, το συνολικό δε κόστος των επάθλων επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό.
Στην πράξη, οι ρυθμίσεις αυτές σημαίνουν ότι το Τμήμα Φορολογίας μετατρέπεται σε μια πολύ πιο ενεργή υπηρεσία, με δυνατότητα να βλέπει εγκαίρως τις ασυνέπειες και να αντιδρά με συγκεκριμένα, κλιμακούμενα μέτρα.