Πολιτική Επικοινωνία και Τεχνητή Νοημοσύνη

του Χαράλαμπου Ρωσσίδη*
Η διαχείριση δεδομένων, η μικροστόχευση ψηφοφόρων και η χρήση των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης εδραιώθηκαν ως δομικά στοιχεία του προεκλογικού σχεδιασμού τα τελευταία χρόνια. Η δυναμική είσοδος της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ) αναδιαμορφώνει εκ νέου το τοπίο της πολιτικής επικοινωνίας. Η εξέλιξη αυτή συνοδεύεται από σημαντικές προκλήσεις, καθώς η συγκεκριμένη τεχνολογία μπορεί να επηρεάσει την πολιτική συμπεριφορά. Από τις ΗΠΑ μέχρι την Ευρώπη και την Ασία, τα εκλογικά επιτελεία αξιοποιούν αλγοριθμικά μοντέλα για την αξιολόγηση πολιτικών στάσεων, τη βελτιστοποίηση των πολιτικών μηνυμάτων και την αντιμετώπιση των πολιτικών τους αντιπάλων.
Ανάλυση δεδομένων και στοχευμένη επικοινωνία
Μέσω τεχνικών μηχανικής μάθησης, η ΤΝ προβλέπει αντιδράσεις, αναλύει δημογραφικά δεδομένα και δημιουργεί λεπτομερή προφίλ ψηφοφόρων. Ως αποτέλεσμα, η στόχευση ακροατηρίων με διαφορετικά χαρακτηριστικά γίνεται ακόμη πιο ακριβής. Τα μηνύματα προσαρμόζονται ως προς το περιεχόμενο, το ύφος, τη γλώσσα και το μέσο επικοινωνίας. Παρότι η πρακτική αυτή αυξάνει την αποτελεσματικότητα των εκστρατειών, την ίδια ώρα ενισχύει τον κίνδυνο δημιουργίας παράλληλων «πραγματικοτήτων» προσαρμοσμένων στις ανάγκες κάθε ακροατηρίου. Είναι γνωστό ότι σε προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις στις ΗΠΑ, προωθήθηκε στοχευμένο περιεχόμενο βάσει συγκεκριμένων ανησυχιών (όπως η μετανάστευση, η οπλοκατοχή, η ποτοαπαγόρευση και οι αμβλώσεις), προσαρμοσμένο σε ακροατήρια με διακριτά κοινωνικά και πολιτικά χαρακτηριστικά (σκάνδαλο Cambridge Analytica).
Επικοινωνία με Chatbots
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του αμερικανικού πανεπιστημίου Cornell, μια σύντομη συνομιλία με Chatbot TN μπορεί να επηρεάσει περισσότερο έναν ψηφοφόρο από μια παραδοσιακή πολιτική διαφήμιση στην τηλεόραση. Στη μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «Nature», συμμετείχαν 2.300 Αμερικανοί ψηφοφόροι, 1.530 Καναδοί και 2.118 Πολωνοί. Οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να συζητήσουν με ειδικά εκπαιδευμένα μοντέλα ΤΝ για τις τρεις τελευταίες προεδρικές εκλογές σε κάθε χώρα. Σε όλες τις περιπτώσεις, η ΤΝ επηρέασε την πρόθεση ψήφου. Στον Καναδά και την Πολωνία μάλιστα, η μεταβολή των απόψεων άγγιξε το 10%. Τα αποσπάσματα διαλόγων που δημοσίευσαν οι ερευνητές είναι ενδεικτικά. Υποστηρικτής του Τραμπ άρχισε να επαναξιολογεί την αξιοπιστία της Κάμαλα Χάρις μετά από συζήτηση με chatbot που παρέθετε θετικά δεδομένα από την πολιτική της διαδρομή. Την ίδια ώρα, ψηφοφόρος θετικά διακείμενος προς τη Χάρις σημείωσε ότι «θα έπρεπε να είναι πιο ανοιχτόμυαλος» απέναντι στον Τραμπ, αφού διάβασε επιχειρήματα υπέρ του. Η έρευνα υπογραμμίζει ότι τα chatbots δεν είναι πάντοτε ακριβή, καθότι συχνά παρουσιάζουν ανακριβείς ή ατεκμηρίωτες πληροφορίες με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την πολιτική συμπεριφορά.
Η τοξική διάσταση της ΤΝ
Η πλέον ανησυχητική εφαρμογή της ΤΝ αφορά τη δημιουργία deepfakes. Ψεύτικα βίντεο, αλλοιωμένες εικόνες ή κατασκευασμένα ηχητικά ντοκουμέντα μπορούν να πλήξουν ανεπανόρθωτα την εικόνα ενός πολιτικού, ακόμη και αν αποδειχθούν ψευδή εκ των υστέρων. Η ζημιά στην αξιοπιστία και την εικόνα ενός πολιτικού τις περισσότερες φορές είναι μη αναστρέψιμη. Σε πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις στην Ολλανδία και την Ιρλανδία καταγράφηκαν περιστατικά χρήσης deepfake videos με σκοπό την υπονόμευση πολιτικών αντιπάλων. Στην Ιρλανδία, deepfake βίντεο έδειχνε τη νικήτρια των εκλογών Κάθριν Κόνολι να αποσύρεται υποτίθεται από την κούρσα. Αντίστοιχα στην Ολλανδία, στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας σελίδα στο Facebook δημοσίευε ψεύτικα βίντεο του υποψηφίου Φρανς Τίμερμανς. Αποκαλύφθηκε στη συνέχεια ότι πίσω από τις αναρτήσεις (σε μια εκ των οποίων εμφανιζόταν ο Τίμερμανς να έχει συλληφθεί με χειροπέδες) βρίσκονταν δύο βουλευτές του ακροδεξιού κόμματος.
Κειμενογραφία με AI
Ένας από τους πιο διαδεδομένους τομείς χρήσης της ΤΝ είναι η παραγωγή πολιτικού λόγου για τα κοινωνικά δίκτυα. Ήδη παρατηρούνται κείμενα που φέρουν εμφανώς τα «ίχνη» της ΤΝ. Κείμενα που μπορεί να ακούγονται «σωστά», μοιάζουν μεταξύ τους και τις περισσότερες φορές δεν λένε κάτι ουσιαστικό. Πομπώδεις προτάσεις, ασυνήθιστη χρήση σημείων στίξης (π.χ. άνω τελείες), υπερβολικά emoji και hashtags και ένας γενικόλογος λόγος που στερείται προσωπικής χροιάς. Το πρόβλημα στην προκειμένη περίπτωση δεν είναι η χρήση της ΤΝ καθαυτής, αλλά η μετατροπή της σε υποκατάστατο πολιτικής σκέψης σε μια περίοδο έντονης αποπολιτικοποίησης και βαθιάς κρίσης εμπιστοσύνης.
Η ΤΝ και οι πολλαπλές εφαρμογές της ήρθαν για να μείνουν
Η χρήση της ΤΝ αποτελεί πλέον βασική παράμετρο του σύγχρονου πολιτικού και επικοινωνιακού περιβάλλοντος. Πρόκειται για μια τεχνολογική τομή, ένα game changer, που απαιτεί προσαρμογή, υπευθυνότητα και εγρήγορση. Όχι στρουθοκαμηλισμό και άρνηση. Η ΤΝ μπορεί να επιταχύνει διαδικασίες, να αναλύσει μεγάλα δεδομένα και να συνθέσει πληροφορίες με εντυπωσιακή αποτελεσματικότητα. Οι αλγόριθμοι ωστόσο λειτουργούν, μέχρι στιγμής, πάνω σε προϋπάρχουσες ιδέες, τις οποίες ανασυνθέτουν και αναδιατάσσουν. Κλειδί παραμένει η αυθεντικότητα, το διακριτό concept και η πρωτότυπη ιδέα και ζητούμενο είναι το μήνυμα να εκφράζει μια κοινωνική ανάγκη. Αυτά, για την ώρα τουλάχιστον, εξακολουθούν να είναι προϊόν ανθρώπινης σκέψης, εμπειρίας, κρίσης και πολιτικής αντίληψης.
*Διευθυντής Επικοινωνίας στη ΓΝΩΡΑ Σύμβουλοι Επικοινωνίας