Προστασία των δικαιωμάτων των ηλικιωμένων οδηγών

Με μια στοχευμένη και θεσμικά αναγκαία πρωτοβουλία, το Volt Κύπρου φέρνει ενώπιον της Βουλής μια πρόταση νόμου που επιχειρεί να βάλει τέλος σε ένα χρόνιο και αθέατο πρόβλημα: τις διακρίσεις που υφίστανται οι οδηγοί άνω των 70 ετών από τις ασφαλιστικές εταιρείες. Παρά τα επίσημα στοιχεία που καταρρίπτουν τον μύθο ότι οι ηλικιωμένοι αποτελούν «υψηλό κίνδυνο», η Πολιτεία μέχρι σήμερα δεν διέθετε κανένα νομικό εργαλείο για να προστατεύσει όσους αποκλείονται ή επιβαρύνονται άδικα μόνο λόγω ηλικίας. Η νέα πρόταση νόμου έρχεται να κλείσει ακριβώς αυτό το θεσμικό κενό, εισάγοντας διαφάνεια, υποχρέωση αιτιολόγησης και πραγματική ίση μεταχείριση.
Τα στοιχεία που διαψεύδουν τον μύθο του αυξημένου κινδύνου
Η δημόσια συζήτηση γύρω από τους ηλικιωμένους οδηγούς βασίστηκε για χρόνια σε στερεότυπα και υποθέσεις, με τις ασφαλιστικές εταιρείες να ισχυρίζονται ότι η προχωρημένη ηλικία συνεπάγεται υψηλότερο ασφαλιστικό κίνδυνο. Όμως όσα επίσημα δεδομένα έχουν κατατεθεί στη Βουλή καταρρίπτουν πλήρως αυτή την υπόθεση.
Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Μεταφορών, το 2022 οι οδηγοί άνω των 70 ετών αποτελούσαν το 10,5% των εγγεγραμμένων οδηγών. Η Τροχαία κατέγραψε ότι οι ίδιοι οδηγοί εμπλέκονται σε μόλις 7,2% των οδικών συγκρούσεων, ενώ το Ταμείο Ασφαλιστών αποδίδει σε αυτούς την ευθύνη για μόλις 4% των απαιτήσεων αποζημίωσης σε σύνολο 804 περιστατικών.
Τα δεδομένα αυτά όχι μόνο δεν επιβεβαιώνουν αυξημένο κίνδυνο, αλλά επισημαίνουν ακριβώς το αντίθετο: οι ηλικιωμένοι οδηγοί είναι από τις πλέον συνεπείς και ασφαλείς ομάδες στον δρόμο.
Παρά τα γεγονότα, οι ασφαλιστικές εταιρείες εξακολουθούν να επιβάλλουν υπέρογκες αυξήσεις ασφαλίστρων ή να αρνούνται ασφαλιστικά συμβόλαια χωρίς εξατομικευμένη αξιολόγηση – και συχνά χωρίς καμία απολύτως αιτιολόγηση.
Η θεσμική διάσταση του προβλήματος
Η Επίτροπος Διοικήσεως, σε πρόσφατη έκθεσή της, διαπιστώνει ότι στην Κύπρο δεν υπάρχει κανένας δεσμευτικός μηχανισμός που να προστατεύει τους πολίτες από διακρίσεις λόγω ηλικίας στον τομέα των ασφαλιστικών υπηρεσιών. Αυτό αφήνει τους ηλικιωμένους πρακτικά απροστάτευτους απέναντι σε αυθαίρετες αποφάσεις, καθώς ούτε ο πολίτης έχει πρόσβαση στα κριτήρια με βάση τα οποία απορρίπτεται, ούτε οι εποπτικές αρχές έχουν τα εργαλεία για να ελέγξουν τέτοιες πρακτικές.
Η Έκθεση επισημαίνει επίσης ότι σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες εφαρμόζονται συστήματα bonus-malus, με τα ασφάλιστρα να καθορίζονται από την προσωπική οδηγική συμπεριφορά και όχι από τη χρονολογική ηλικία. Μόνο η Κύπρος, το Λουξεμβούργο και η Ολλανδία επιτρέπουν πρακτικές οριζόντιας διάκρισης, οι οποίες τιμωρούν συλλογικά τους πολίτες τρίτης ηλικίας αντί να αξιολογούν τον πραγματικό κίνδυνο.
Η πρόταση νόμου του Volt προβλέπει συγκεκριμένες και κρίσιμες αλλαγές:
- Ρητή απαγόρευση κάθε διάκρισης λόγω ηλικίας στα συμβόλαια ασφάλισης οχημάτων για άτομα άνω των 70 ετών
- Υποχρεωτική εξατομικευμένη αξιολόγηση, με βάση την πραγματική οδηγική συμπεριφορά
- Υποχρέωση αιτιολόγησης σε περίπτωση άρνησης ασφάλισης ή υπερβολικής αύξησης ασφαλίστρων
- Ενίσχυση της εποπτείας και των δικαιωμάτων των καταναλωτών, ώστε ο πολίτης να γνωρίζει γιατί λαμβάνεται συγκεκριμένη απόφαση εις βάρος του.
Πρόκειται για μια νομοθετική τομή που, για πρώτη φορά, αντιμετωπίζει τις ρίζες του προβλήματος: την αδιαφάνεια και την απουσία λογοδοσίας. Η Κύπρος δεν μπορεί πλέον να συγκαταλέγεται στις χώρες που επιτρέπουν τον ηλικιακό αποκλεισμό σε μια υπηρεσία απαραίτητη για την καθημερινότητα των πολιτών. Με τη νέα πρόταση νόμου, η χώρα θα κάνει ένα αποφασιστικό βήμα για να αποκαταστήσει την ισονομία και να προστατεύσει μια ομάδα πολιτών που για χρόνια βίωνε την αδικία σιωπηρά. Γιατί, η ηλικία δεν είναι αναλογιστικό δεδομένο από μόνη της και όταν χρησιμοποιείται έτσι, μιλάμε για ηλικιακό ρατσισμό με θεσμική ανοχή.
*Βουλεύτρια Volt- Eπαρχίας Λευκωσίας