Πρώτη χειραψία χωρίς αυταπάτες

Αν κάποιος περίμενε ότι η Πέμπτη 20 Νοεμβρίου 2025 θα άλλαζε μονομιάς την πορεία του Κυπριακού, μάλλον δεν έχει παρακολουθήσει τις τελευταίες δεκαετίες. Και όμως, υπάρχει κάτι που ίσως άξιζε περισσότερο από μια «μεγάλη είδηση». Δύο ηγέτες που για πρώτη φορά βρέθηκαν απέναντι ο ένας στον άλλον, όχι πίσω από podium, όχι σε παράλληλες συνεντεύξεις Τύπου, αλλά σε ένα τραπέζι, με τον ΟΗΕ ανάμεσα, αλλά χωρίς την απόσταση της καχυποψίας που μας είχε συνηθίσει η πρόσφατη περίοδος.
Νίκος Χριστοδουλίδης και Τουφάν Έρχιουρμαν. Πρώτη συνάντηση. Πρώτη απόπειρα να μετρηθούν μεταξύ τους, χωρίς την προστατευτική πανοπλία των δηλώσεων. Στην οικία του ειδικού αντιπροσώπου του ΓΓ του ΟΗΕ, στη νεκρή ζώνη του παλιού αεροδρομίου Λευκωσίας, έγινε η πιο ήσυχη αλλά ίσως η πιο σημαντική συζήτηση των τελευταίων χρόνων. Μια κοινή συνεδρία με τους τεχνοκράτες και τους ανθρώπους του ΟΗΕ, και έπειτα ένα τετ-α-τετ 15 λεπτών. Όχι διαπραγμάτευση. Απλώς ανταλλαγή. Που κατέληξε, για πρώτη φορά μετά από καιρό, όχι σε κατηγορίες, αλλά σε επόμενα βήματα.
Το καλό νέο είναι ότι οι δύο πλευρές συμφώνησαν σε κάτι που εδώ και χρόνια έμοιαζε ανέφικτο. Δηλαδή, να επιχειρήσουν τη δημιουργία χώρου για μια διευρυμένη άτυπη συνάντηση υπό τον Γενικό Γραμματέα. Ο Χριστοδουλίδης μίλησε για «τέσσερα θετικά στοιχεία». Και πράγματι, ο Δεκέμβριος είναι ήδη σημαδεμένος: συναντήσεις με την Ολγκίν, επανάληψη των επαφών των διαπραγματευτών, επίσκεψη του απεσταλμένου της ΕΕ. Το ρολόι κινείται, έστω διστακτικά.
Ο Έρχιουρμαν δεν πήγε με άδεια χέρια. Ούτε με ρητορική για εσωτερική κατανάλωση. Πήγε με ένα πακέτο 10 μέτρων: πρακτικών, καθημερινών, κοινωνικών. Από τις άδειες οδήγησης και την ιθαγένεια παιδιών μεικτών γάμων, μέχρι τη λειτουργία των οδοφραγμάτων και την Κοινή Επιτροπή για τους Αγνοούμενους. Μέτρα που ενισχύουν την εμπιστοσύνη. Χωρίς την προϋπόθεση αυτή, πώς μπορεί κανείς να φτάσει στην επίλυση; Αν θέλουμε να μιλήσουμε για λύση, είπε, πρέπει πρώτα να μιλήσουμε για ατμόσφαιρα λύσης.
Και κάπου εκεί αρχίζουν οι τριγμοί. Η ελληνοκυπριακή πλευρά επιμένει στην άμεση επανέναρξη από το σημείο που σταμάτησε το Κραν Μοντανά. Η τουρκοκυπριακή πλευρά, αντίθετα, θέλει αλλαγή μεθοδολογίας. Ίδιες λέξεις, διαφορετικό υποκείμενο. Δεν είναι αμελητέο. Είναι το ουσιώδες.
Και μέσα σε όλη αυτή την προσεκτική αισιοδοξία, υπάρχει ένας ελέφαντας στο δωμάτιο, όχι διπλωματικός, αλλά ψυχολογικός. Ένα μεγάλο μέρος της ελληνοκυπριακής κοινωνίας έχει ήδη διαμορφώσει μια συγκεκριμένη εικόνα και άποψη για τον Πρόεδρο. Ότι δυσκολεύεται να λαμβάνει αποφάσεις. Ότι προτιμά την αναμονή από το ρίσκο. Ότι λειτουργεί με τρόπο που συχνά δίνει την αίσθηση του ευθυνόφοβου ηγέτη.
Και δεν το εκφράζω με κακή πρόθεση αλλά ως μιας ειλικρινούς ανησυχίας. Αν, λέω, και αυτό το «αν» είναι μεγάλο, το Κυπριακό φτάσει στο σημείο που θα χρειαστεί μια τελική, ιστορική απόφαση, πολλοί αναρωτιούνται αν ο Χριστοδουλίδης θα μπορέσει πραγματικά να την πάρει. Αυτή η αμφιβολία, δυστυχώς, για την αναποφασιστικότητα και αναποτελεσματικότητά του ακόμα και σε απλά καθημερινά θέματα εκφράστηκε αμέτρητες φορές σε δημοσκοπήσεις.
Όμως ας πάμε πίσω στη συνάντηση που παρά τον φορμαλισμό, δεν φαίνεται να υπήρξε καμία αμηχανία! Οι δύο ηγέτες φάνηκαν να αντιλαμβάνονται και κάτι που σπάνια παραδέχονται δημόσια οι πολιτικοί. Η μέτρηση δυνάμεων δεν είναι κατηγορία, είναι προϋπόθεση για συνεργασία. Ο καθένας θέλει να ξέρει πού πατά ο άλλος. Ο Χριστοδουλίδης επιδιώκει να αποδείξει ότι μπορεί να οδηγήσει σε διαπραγμάτευση χωρίς ψευδαισθήσεις. Ο Έρχιουρμαν θέλει να αποδείξει ότι μπορεί να συζητήσει λύση χωρίς να γίνει διαχειριστής του status quo. Από αυτή την οπτική, η χειραψία των 20 λεπτών άξιζε όσο μια τεχνική πρόοδος μηνών. Όχι θρίαμβος. Όχι αποτυχία. Κάτι πιο πολύτιμο και πιο εύθραυστο. Μια υπόσχεση διαδικασίας. Ένα πλαίσιο κινήσεων που, αν τηρηθεί, θα μπορούσε να οδηγήσει σε πραγματική επανέναρξη συνομιλιών. Κι επίσης μια κοινή επίγνωση που δύσκολα διατυπώνεται δημόσια αλλά διακρίνεται στις λέξεις και στις σιωπές. Κανείς δεν έχει την πολυτέλεια της ακινησίας.
Για πρώτη φορά μετά από χρόνια, δεν ήταν οι αναλυτές, αλλά οι δύο ηγέτες που άφησαν να εννοηθεί ότι θα μπορούσαν να ξανασυναντηθούν «όποτε χρειαστεί». Και μόνο αυτό, από μόνο του, είναι αλλαγή σελίδας, όχι επειδή διαλύθηκαν τα σύννεφα, αλλά επειδή απομακρύνθηκαν λίγο.
Ο Δεκέμβριος θα είναι το πρώτο crash test. Αν οι επαφές προχωρήσουν, αν το πακέτο των ΜΟΕ αποκτήσει πραγματικό περιεχόμενο, αν οι διαπραγματευτές βρουν κοινό βηματισμό, τότε ίσως η Πέμπτη 20 Νοεμβρίου 2025 να μην γραφτεί στην Ιστορία για ό,τι έγινε εκείνη την ημέρα, αλλά για ό,τι έγινε μετά. Κάθε συμφωνία έχει πάντα ένα σημείο μηδέν. Μπορεί αυτό να ήταν ένα από αυτά.
Το Κυπριακό, βέβαια, μας έχει μάθει ότι η ελπίδα είναι εύθραυστη και η απογοήτευση βολική. Αλλά ανάμεσα στις δύο θέλω να πιστεύω ότι υπάρχει κάτι πιο εποικοδομητικό, η δουλειά. Και αυτή επιτέλους, ελπίζω ότι πραγματικά ξαναρχίζει.