Πώς είδαν στην Άγκυρα την παρθενική συνάντηση Χριστοδουλίδη – Ερχιουρμάν

Του ειδικού μας συνεργάτη
Δημήτρη Αυγελή
Στην Τουρκία, η πρώτη επαφή των δύο ηγετών διαβάζεται ως δοκιμαστικό ραντεβού χαμηλών προσδοκιών, ενταγμένο στο ευρύτερο παζλ της ευρωπαϊκής ασφάλειας και της ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Στην Άγκυρα και στην κατεχόμενη Λευκωσία, η συνάντηση Χριστοδουλίδη – Ερχιουρμάν περιγράφεται με μια πολύ συγκεκριμένη λέξη: «tanışma toplantısı», συνάντηση γνωριμίας. Τα περισσότερα ρεπορτάζ επιμένουν στο τυπικό: πρώτη φορά οι δύο άνδρες στο ίδιο τραπέζι, για περίπου μία ώρα, στην επίσημη κατοικία του ειδικού αντιπροσώπου του ΓΓ του ΟΗΕ στην ουδέτερη ζώνη.
Κανείς εδώ δεν την παρουσιάζει ως «έναρξη διαπραγματεύσεων». Αντίθετα, η πλαισίωση είναι ψυχρή: μια ευκαιρία να ακουστούν οι αρχικές θέσεις, να τεσταριστεί το κλίμα και -στην καλύτερη περίπτωση- να στηθεί ένας στοιχειώδης δίαυλος επικοινωνίας.
Πολύ χαμηλές προσδοκίες, μικρά βήματα
Στις αναλύσεις, κανείς σοβαρός σχολιαστής δεν περιμένει θεαματικό άλμα στο Κυπριακό από αυτή την πρώτη συνάντηση των δύο ηγετών. Ο πήχης τοποθετείται εσκεμμένα χαμηλά: να τηρηθεί το ελάχιστο επίπεδο ευγένειας, να αποφευχθούν σκληρές δημόσιες τοποθετήσεις αμέσως μετά και –κυρίως– να συμφωνηθεί ότι οι δύο θα ξανασυναντηθούν «σύντομα» στη Λευκωσία, όχι μόνο μπροστά στις κάμερες του ΟΗΕ.
Από εδώ προκύπτει και μια ακόμη σταθερά της τουρκικής ανάγνωσης: «συνεργασίες χωρίς λύση (ακόμα)». Στο τραπέζι βρίσκονται ιδέες όπως αναβαθμίσεις στα οδοφράγματα, διευκολύνσεις για ασθενοφόρα και άλλα επείγοντα οχήματα, μικρά κοινά προγράμματα για το περιβάλλον, την εκπαίδευση, την κλιματική κρίση. Είναι τα κλασικά μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης – αλλά αποσυνδεδεμένα από οποιαδήποτε σαφή δέσμευση για συνολική διαπραγμάτευση.
Η σκιά της Ουκρανίας και του φυσικού αερίου
Για την Άγκυρα, η πολιτική της στο Κυπριακό έχει πια δύο σταθερές αναφορές.
Από τη μία, τη νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας στην Ευρώπη μετά τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία και την ενίσχυση της ανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ. Από την άλλη, τη μάχη για τους ενεργειακούς δρόμους της Ανατολικής Μεσογείου –φυσικό αέριο, αγωγούς, LNG και ηλεκτρικές διασυνδέσεις, εκεί όπου η Κύπρος εμφανίζεται στις εκθέσεις των think tanks ως δυνητικός «μικρός παίκτης–κόμβος».
Με απλά λόγια: χωρίς να κλειδώσει το νέο παζλ ευρωπαϊκής ασφάλειας και ενέργειας, κανείς στην Άγκυρα δεν περιμένει σοβαρή κίνηση στο Κυπριακό μέσα στο 2025-2026. Το νησί διαβάζεται ως υποσύνολο της μεγάλης διαπραγμάτευσης ΕΕ–Τουρκίας, όχι ως αυτόνομος φάκελος που μπορεί να κλείσει «μόνος του».
Ο παράγοντας ΕΕ και η Κυπριακή Προεδρία του 2026
Υπάρχει και ένας πολύ συγκεκριμένος χρονικός κόφτης. Από 1η Ιανουαρίου 2026, η Κυπριακή Δημοκρατία αναλαμβάνει για έξι μήνες την Προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ.
Τουρκικές πηγές, μιλώντας μετά την επίσκεψη Χριστοδουλίδη στο Βερολίνο, σημειώνουν ότι ο Κύπριος Πρόεδρος παρουσίασε στη γερμανική πλευρά συγκεκριμένα σχέδια για το ρόλο της Λευκωσίας στην ευρωπαϊκή ατζέντα και ότι από το 2027 φιλοδοξεί να ξεκινήσει εξαγωγές κυπριακού φυσικού αερίου προς την ΕΕ.
Εδώ, η ανάγνωση είναι απλή: στη διάρκεια της προεδρίας, η ελληνοκυπριακή ηγεσία θα είναι βυθισμένη στην ΕΕ, άρα, σύμφωνα με την τουρκική πλευρά, θα έχει μικρά περιθώρια να σηκώσει το πολιτικό κόστος για δύσκολες αποφάσεις στο Κυπριακό. Γι’ αυτό αναλυτές στην Άγκυρα μεταθέτουν οποιαδήποτε σοβαρή κουβέντα για επίσημο γύρο συνομιλιών για μετά το καλοκαίρι του 2026.
Η σκληρή γλώσσα κατά Χριστοδουλίδη
Την ίδια στιγμή, τα φιλοκυβερνητικά τουρκικά μέσα έχουν σηκώσει πολύ ψηλά τις πρόσφατες δηλώσεις Χριστοδουλίδη στο Βερολίνο, όπου ουσιαστικά προειδοποίησε ότι όσο η Άγκυρα επιμένει σε λύση δύο κρατών, δεν μπορεί να υπάρξει πρόοδος στην ευρωπαϊκή της πορεία.
Πρωτοσέλιδα και ιστοσελίδες τον κατηγορούν για «αλαζονικό αίτημα» προς τον Ερντογάν, παρουσιάζοντας τις δηλώσεις του ως απόπειρα να χρησιμοποιηθεί η ΕΕ για να «στριμωχτεί» η Τουρκία στο Κυπριακό. Αυτό έχει δύο συνέπειες στο κλίμα εδώ: σκληραίνει τη ρητορική της κυβέρνησης και των φιλοκυβερνητικών σχολιαστών, που θέλουν να δείξουν ότι η Άγκυρα δεν «εκβιάζεται» μέσω Βρυξελλών· και ρίχνει επιπλέον βάρος στον Ερχιουρμάν να αποδείξει ότι δεν πρόκειται να παίξει το ρόλο του «εύκολου συνομιλητή» ενός Ελληνοκύπριου Προέδρου, που στα μάτια τους πηγαίνει στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες για να μπλοκάρει το λεγόμενο «SAFE–EU deal» και γενικότερα την ατζέντα σύγκλισης ΕΕ–Τουρκίας στον τομέα της ασφάλειας.
Ο ΟΗΕ, η Χολγκίν και η διπλωματία χαμηλής έντασης
Μέσα σε όλα αυτά, η επόμενη πραγματική ημερομηνία στο ραντάρ της Άγκυρας είναι η άφιξη της Μαρίας Άνχελα Χολγκίν τον Δεκέμβριο. Τα ρεπορτάζ σημειώνουν ότι ο Ερχιουρμάν θα τη συναντήσει στις 5 Δεκεμβρίου, ο Χριστοδουλίδης στις 6, και θα ακολουθήσει τριμερής, κάτι στο οποίο την Πέμπτη συμφώνησαν και οι δύο πλευρές.
Αυτό παρουσιάζεται ως ο πραγματικός «σκελετός» της διαδικασίας: ο ΟΗΕ κρατά τα κλειδιά, οι δύο ηγέτες δοκιμάζουν μέχρι πού μπορούν να κινηθούν χωρίς να ξεβολέψουν σοβαρά την Άγκυρα ή τις Βρυξέλλες. Οτιδήποτε περισσότερο από αυτό – δηλαδή ένας κανονικός, επίσημος γύρος συνομιλιών με δεσμευτικό πλαίσιο – τοποθετείται χρονικά «κάπου μετά το 2026».
«Η Κύπρος ως μεζές»
Δεν λείπει, τέλος, και η παλιά κυνική φράση που αναδύεται κάθε φορά στην επιφάνεια: ότι η Κύπρος έχει πάψει εδώ και χρόνια να είναι υπόθεση δύο κοινοτήτων και έχει γίνει «μεζές» στο γεωπολιτικό τραπέζι μεγάλων δυνάμεων –από τις ΗΠΑ και την ΕΕ μέχρι τη Ρωσία και τις περιφερειακές δυνάμεις της Ανατολικής Μεσογείου (Ισραήλ).
Με αυτή τη ματιά, η συνάντηση Χριστοδουλίδη – Ερχιουρμάν δεν είναι ούτε «ιστορική» ούτε ασήμαντη. Είναι ένα αναγκαίο τεστ για το πόσο συχνά μπορούν να συναντιούνται οι δύο ηγέτες χωρίς να τινάζεται στον αέρα το εσωτερικό τους ακροατήριο, πόσο χώρο αφήνει η Άγκυρα για κινήσεις καλής θέλησης στο νησί και πόσο έτοιμη είναι η ελληνοκυπριακή πλευρά να κάνει μικρά πρακτικά βήματα, γνωρίζοντας ότι η μεγάλη πολιτική κουβέντα μάλλον θα παιχτεί όταν, ως προεδρεύουσα χώρα της ΕΕ, θα έχει καλέσει, αν τελικά αυτό συμβεί, και τον ίδιο τον Ερντογάν σε σύνοδο στη Λευκωσία το 2026.