Πώς θα καταστρέψουμε την Κύπρο και άλλες οδηγίες χρήσεως

Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Κύπρο μετά την εισβολή και τον πόλεμο. Δεν έζησα τα γεγονότα του ’74. Έζησα όμως τις συνέπειές τους. Για τη δική μου γενιά, η σκληρή πραγματικότητα της διχοτόμησης δεν ήταν τραύμα μνήμης αλλά η νέα κανονικότητα. Τα σημάδια από τις σφαίρες στα σπίτια της παλιάς Λευκωσίας ήταν η πιο τρανταχτή απόδειξη των αποτελεσμάτων της διχόνοιας.
Αργότερα, όταν ανοίξαμε τα φτερά μας για σπουδές, ζήσαμε το σκάνδαλο του Χρηματιστηρίου και την ατιμωρησία που ακολούθησε. Περίπου δέκα χρόνια μετά, ήρθε η κρίση του 2013. Και πιο πρόσφατα, όταν η γενιά μου προσπάθησε ξανά να ορθοποδήσει έπεσε στην πανδημία αλλά και στο νέο περιβάλλον της γεωπολιτικής αβεβαιότητας που έφεραν οι πόλεμοι στην Ουκρανία και στη Γάζα.
Κάθε γενιά και το δικό της βάρος. Σήμερα, βλέπουμε κάτι ακόμη πιο ανησυχητικό. Μια γενικευμένη οργή έχει πολιορκήσει την δημόσια συζήτηση. Μια καθολική απαξίωση των θεσμών, της πολιτικής, της Δικαιοσύνης, αλλά και της ίδιας της έννοιας του συλλογικού. Όλα μπαίνουν στο ίδιο τσουβάλι. Όλα βαφτίζονται άχρηστα, διεφθαρμένα, τελειωμένα.
Το πρόβλημα δεν είναι η κριτική. Άλλωστε η κριτική είναι το οξυγόνο της δημοκρατίας. Το πρόβλημα είναι η ένταση της άρνησης και η καχυποψία απέναντι σε κάθε μορφή συμμετοχής. Όσοι ασχολούνται με τα κοινά θεωρούνται περίπου «διεφθαρμένοι», «μέρος ενός βρώμικου συστήματος», μέλη μιας «συμμορίας». Και εύλογα αναρωτιέται κανείς: αυτή η μανία αμφισβήτησης, πού οδηγεί;
Ένα σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας, απογοητευμένο από πρακτικές και αποτυχίες των κομμάτων, δείχνει να πείθεται ότι οι λύσεις θα έρθουν από «εκτός συστήματος» επιλογές. Ότι κάποιος άφθαρτος, ένας τιμωρός, ένας «διαφορετικός», θα εμφανιστεί ως από μηχανής θεός για να καθαρίσει το χάος. Χωρίς κόστος. Χωρίς ευθύνη. Χωρίς συμμετοχή.
Την ίδια ώρα, πληρώνουμε συλλογικά όσα κάναμε -και κυρίως όσα δεν κάναμε- για τη νέα μας γενιά. Ποιο όραμα της προσφέραμε; Ποια αίσθηση δικαιοσύνης; Για ποιες αξίες της μιλήσαμε και ποιες τελικά της δείξαμε; Δεν είναι περίεργο που πολλοί νέοι αποστρέφονται το «σύστημα», όταν το ίδιο το σύστημα δείχνει συχνά να μην τους χωρά.
Αν θέλουμε, λοιπόν, να καταστρέψουμε την Κύπρο, ο δρόμος είναι απλός: συνεχίζουμε να υπονομεύουμε τη δημοκρατία στο όνομα της αγανάκτησης.
Αν όμως θέλουμε να τη σώσουμε και να τη βελτιώσουμε τότε η δημοκρατία δεν είναι το πρόβλημα αλλά το εργαλείο. Ένα δύσχρηστο και αργό εργαλείο μεν αλλά το μόνο που μας επιτρέπει να διαφωνούμε χωρίς να διαλυόμαστε δε.
Η κατάσταση θυμίζει τον μύθο του Τήλεφου: του μυθικού ήρωα που μετά τον τραυματισμό του από τον Αχιλλέα έψαχνε μάταια την θεραπεία για να επουλώσει τις πληγές του. Μετά από περιπέτειες, ο ήρωας βρήκε τη θεραπεία όταν στράφηκε σε εκείνον που του είχε προκαλέσει τα τραύματα! Εξ ου και η φράση στα αρχαία ελληνικά: «ο τρώσας και ιάσεται».
Η κρίση της δημοκρατίας και η έλλειψη εμπιστοσύνης των πολιτών στους θεσμούς δεν θα ξεπεραστούν με την απόρριψή τους. Αντιθέτως! Όπως στον μύθο του Τήλεφου θα πρέπει να στραφούμε πιο βαθιά στους θεσμούς προκειμένου να δουλέψουν σωστά και να θεραπεύσουμε τα τραύματα της δημοκρατίας που εμείς οι ίδιοι προκαλέσαμε. Οι λύσεις θα έρθουν μέσα από το σύστημα , τη δημοκρατία και τους θεσμούς της. Και όχι έξω από αυτά!
Και αυτό, για μια μικρή χώρα με τα δικά μας δεδομένα είναι κανόνας επιβίωσης!
*Αντιπρόεδρος ΔΗΠΑ