ΡΑΕΚ στη Βουλή: Αβέβαιη η βιωσιμότητα του GSI αν αυξηθεί το κόστος

Το συνεχιζόμενο έλλειμμα στον προϋπολογισμό της ΡΑΕΚ αλλά και την αβεβαιότητα για το τελικό κόστος και τη βιωσιμότητα του έργου ηλεκτρικής διασύνδεσης Κύπρου – Ελλάδας, ανέδειξε η συζήτηση για τον προϋπολογισμό της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας Κύπρου στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Οικονομικών.
Ο πρόεδρος της ΡΑΕΚ, Πολύβιος Λεμονάρης, ανέφερε ότι ο προϋπολογισμός της Αρχής για το 2026 είναι ελλειμματικός για έκτη συνεχόμενη χρονιά. Προβλέπει έσοδα 3,1 εκατ. ευρώ και δαπάνες 5,9 εκατ. ευρώ, με το έλλειμμα των 2,8 εκατ. ευρώ να καλύπτεται από τα υφιστάμενα αποθεματικά, τα οποία εκτιμάται πως θα περιοριστούν στα 2,2 εκατ. ευρώ στο τέλος του 2026.
Τα ετήσια τέλη που καταβάλλουν οι αδειούχοι αποτελούν το 87% των εσόδων της Αρχής, ενώ σχεδόν οι μισές δαπάνες (48%) αφορούν απολαβές προσωπικού. Η ΡΑΕΚ έχει ήδη υποβάλει αναθεωρημένο κατάλογο τελών για να εξασφαλίσει μελλοντικά ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς και αναμένει έγκριση από το αρμόδιο Υπουργείο.
GSI: Aν αυξηθεί το κόστος, η βιωσιμότητα τίθεται εν αμφιβόλω
Σε τοποθέτησή του για τον GSI ο Αντιπρόεδρος της ΡΑΕΚ Άλκης Φιλίππου, εξήγησε ότι τα έργα που εντάσσονται στον ευρωπαϊκό κατάλογο Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος λαμβάνουν κοινοτική χορηγία ακριβώς επειδή δεν είναι βιώσιμα από μόνα τους κατά το αρχικό στάδιο. Μετά τη χορηγία, όπως είπε, το συγκεκριμένο έργο –υπολογιζόμενο στα 1,9 δισ. ευρώ– θεωρείται βιώσιμο. Ωστόσο, σημείωσε ότι εάν το κόστος αυξηθεί, δεν είναι βέβαιο ότι η βιωσιμότητα θα διατηρηθεί.
Ο Πρόεδρος της ΡΑΕΚ είπε επίσης ότι παραμένουν ανοιχτές εκκρεμότητες, όπως το τελικό κόστος των υποσταθμών, ενώ η έρευνα βυθού και η πόντιση καλωδίου που δεν έχουν ακόμη πραγματοποιηθεί λόγω των γνωστών εμποδίων, ενδέχεται να αναδείξουν ανάγκη για πρόσθετο καλώδιο, με συνέπειες στο κόστος.
Ο Βουλευτής του ΑΚΕΛ Ανδρέας Καυκαλιάς ζήτησε να διευκρινιστεί το τοπίο γύρω από τη βιωσιμότητα της διασύνδεσης, τόσο για τα δημόσια οικονομικά όσο και για τους καταναλωτές.
Ο πρόεδρος της ΡΑΕΚ ανέφερε ότι ο ΑΔΜΗΕ δεν έχει γνωστοποιήσει οποιαδήποτε αλλαγή στον στόχο ολοκλήρωσης του έργου μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2029. Σύμφωνα με ενημέρωση της 19ης Σεπτεμβρίου, έχουν ήδη κατασκευαστεί 200 χλμ. καλωδίου και άλλα 81 χλμ. βρίσκονται στη διαδικασία κατασκευής, ενώ προχωρεί και η παραγωγή καλωδίων μεγάλου βάθους. Αναμένεται επίσης νέα έκθεση προόδου.
Ο κ. Λεμονάρης είπε ότι η ΡΑΕΚ συνεχίζει να λειτουργεί εντός των ευρωπαϊκών κανονισμών και δεν έχει λάβει καμία ενημέρωση περί τερματισμού ή παγώματος του έργου.
«Το έργο παραμένει στον ενωσιακό κατάλογο για έργα κοινού ενδιαφέροντας με υποστήριξη από την ΕΕ», ανέφερε. Παράλληλα ανέφερε ότι από πλευράς ΡΑΕΚ εκκρεμούν δύο εγκρίσεις, μια για τη σύμβαση μεταξύ ΑΔΜΗΕ και της εταιρείας του GSI και η έγκριση των λειτουργικών δαπανών του ΑΔΜΗΕ για τα έτη 2024-2025. Σημείωσε ότι βρίσκονται σε διαρκή επικοινωνία με τον ΑΔΜΗΕ, για από κοινού αποφάσεις.
Αγορά ηλεκτρισμού: Πρώτα βήματα και αναμονή για σταθεροποίηση
Απαντώντας σε ερωτήσεις του Βουλευτή του ΔΗΣΥ Ονούφριου Κουλλά για την πορεία ανοίγματος της αγοράς, ο πρόεδρος της ΡΑΕΚ ανέφερε ότι οι πρώτοι δύο μήνες λειτουργίας του ανταγωνιστικού μοντέλου (από 1η Οκτωβρίου) είναι ακόμη πολύ πρώιμοι για ασφαλή συμπεράσματα.
Σήμερα δραστηριοποιούνται δύο παραγωγοί, 11 προμηθευτές, εννέα φορείς σωρευτικής εκπροσώπησης και τρεις παραγωγοί ΑΠΕ. Η χονδρική τιμή, όπως είπε, κινείται στα ίδια επίπεδα με το προηγούμενο μεταβατικό μοντέλο, ενώ για τη λιανική εκτίμηση απαιτείται χρόνος ωρίμανσης. Η ΡΑΕΚ, πρόσθεσε, αναμένει ότι οι δυνάμεις της αγοράς θα πιέσουν προς τα κάτω τις τιμές όταν το νέο σύστημα σταθεροποιηθεί.
Ο κ. Λεμονάρης υπενθύμισε ότι το ενεργειακό σύστημα της Κύπρου παρουσιάζει μεγάλη εποχική αναντιστοιχία αφού για περίπου έξι μήνες η προσφορά ενέργειας είναι πολύ μεγαλύτερη από τη ζήτηση (500–600 MW ημερησίως), οδηγώντας σε αποκοπές ΑΠΕ.
Επάρκεια ισχύος και έργα αποθήκευσης: το 2029 η κρίσιμη χρονιά
Στον τομέα της επάρκειας ισχύος, η ΡΑΕΚ προειδοποίησε ότι η Κύπρος θα αντιμετωπίσει πρόβλημα από το 2029 στην μακροπρόθεσμη επάρκεια, σε περίπτωση που δεν υλοποιηθούν εγκαίρως τόσο το έργο του φυσικού αερίου όσο και η ηλεκτρική διασύνδεση.
Σήμερα στο σύστημα υπάρχουν 169,5 MW αιολικής ενέργειας, 420 MW φωτοβολταϊκών πάρκων, 12 MW βιομάζας, 572 MW φωτοβολταϊκών για ιδιοκατανάλωση και 1.482 MW συμβατικής παραγωγής. Παρά τις 40 άδειες αποθήκευσης που έχουν εκδοθεί (συνολικής ισχύος 990 MW) και τις 547 άδειες υβριδικών συστημάτων, μέχρι στιγμής δεν έχει υλοποιηθεί κανένα αντίστοιχο έργο. Η ΡΑΕΚ έχει ήδη δώσει άδειες στον διαχειριστή για τρία κεντρικά συστήματα αποθήκευσης των 40 MW.
Φυσικό αέριο: ολοκλήρωση ρυθμιστικού πλαισίου
Στο θέμα του φυσικού αερίου, ο πρόεδρος της ΡΑΕΚ ανέφερε ότι «ολοκληρώθηκε το ρυθμιστικό πλαίσιο με την απόφαση για τον λειτουργικό διαχωρισμό της ΔΕΦΑ», σημειώνοντας ότι η Αρχή έχει ήδη χορηγήσει τρεις άδειες στη ΔΕΦΑ. Υπενθύμισε ότι η ΕΤΥΦΑ δεν υπάγεται στη ΡΑΕΚ και ότι το έργο εποπτεύεται από άλλους φορείς.
Η ΡΑΕΚ αναμένει την κρίσιμη μελέτη ανάλυσης κενών από τον διαχειριστή του έργου φυσικού, η οποία θα αποτυπώσει αν υπάρχουν κενά μεταξύ υποδομής και προδιαγραφών. Παράλληλα, στο πλαίσιο των εποπτικών της εξουσιών, η Αρχή έχει ήδη επιβάλει διοικητικά πρόστιμα ύψους 450.000 ευρώ μέχρι τον Σεπτέμβριο για καθυστερήσεις στις διαδικασίες που προβλέπονται στην άδεια της ΔΕΦΑ. Τα πρόστιμα αυτά, όπως σημειώθηκε, αποδίδονται στο Υπουργείο Οικονομικών και όχι στη ΡΑΕΚ.