Στοχοποιούνται οι χριστιανοί στη Νιγηρία, όπως υποστηρίζει ο Τραμπ;

Οι αμερικανικές επιδρομές κατά στόχων του Ισλαμικού Κράτους στη Νιγηρία, που ανακοίνωσε ο Ντόναλντ Τραμπ επικαλούμενος επιθέσεις εναντίον «κυρίως αθώων χριστιανών», έφεραν στο προσκήνιο στην Ουάσινγκτον ένα αφήγημα περί συστηματικής στοχοποίησης χριστιανικών κοινοτήτων.
Ρεπορτάζ του BBC, ωστόσο, σημειώνει ότι τα δεδομένα που χρησιμοποιούνται για να στηριχθούν οι πιο βαρύγδουπες καταγγελίες είναι δύσκολο να επαληθευτούν. Στην Ουάσινγκτον και στα κοινωνικά δίκτυα κυκλοφορούν εδώ και μήνες αριθμοί για δεκάδες χιλιάδες χριστιανούς νεκρούς και για χιλιάδες κατεστραμμένες εκκλησίες από το 2009, ενώ τον Σεπτέμβριο ο τηλεπαρουσιαστής Μπιλ Μάχερ έκανε λόγο ακόμη και για «γενοκτονία», παραπέμποντας στη δράση της Μπόκο Χαράμ.
Η κυβέρνηση της Νιγηρίας απορρίπτει τους ισχυρισμούς περί στοχευμένης εκστρατείας κατά χριστιανών ως «χονδροειδή διαστρέβλωση», χωρίς να αρνείται ότι η χώρα βιώνει θανατηφόρα βία. Επισημαίνει, όμως, ότι οι ένοπλες οργανώσεις επιτίθενται σε όσους δεν αποδέχονται την ιδεολογία τους, είτε είναι μουσουλμάνοι είτε χριστιανοί είτε δεν έχουν θρησκεία.
Παράλληλα, οργανισμοί που παρακολουθούν την πολιτική βία στη Νιγηρία εκτιμούν ότι οι αριθμοί που αναπαράγονται στις ΗΠΑ είναι υπερβολικοί και ότι, συνολικά, οι μεγαλύτερες απώλειες από τη δράση τζιχαντιστικών ομάδων αφορούν μουσουλμανικούς πληθυσμούς. Αναλυτές ασφαλείας που μίλησαν στο BBC σημειώνουν ότι χριστιανικές κοινότητες έχουν δεχθεί επιθέσεις στο πλαίσιο μιας ευρύτερης στρατηγικής εκφοβισμού, ωστόσο δεν θεωρούν τεκμηριωμένο τον ισχυρισμό ότι υπάρχει συστηματική, αποκλειστική στοχοποίηση λόγω θρησκείας.
Επιπλέον, το BBC υπογραμμίζει ότι η Νιγηρία αντιμετωπίζει πολλαπλές κρίσεις ασφάλειας, με διαφορετικές αιτίες ανά περιοχή, και ότι η σύγχυση μεταξύ τζιχαντιστικής βίας, εγκληματικών δικτύων και τοπικών συγκρούσεων οδηγεί συχνά σε απλουστευτικά συμπεράσματα.
Τι υποστηρίζουν οι Αμερικανοί πολιτικοί για την κατάσταση στη Νιγηρία
Στην Ουάσινγκτον, το θέμα έχει σηκώσει πολιτικό βάρος. Ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Τεντ Κρουζ, από το Τέξας, είναι από όσους πιέζουν συστηματικά, υιοθετώντας αριθμούς που παραπέμπουν στις πιο δραματικές εκδοχές της υπόθεσης. Σε ανάρτησή του στις 7 Οκτωβρίου υποστήριξε ότι από το 2009 «έχουν σφαγιαστεί πάνω από 50.000 χριστιανοί» και ότι έχουν καταστραφεί «πάνω από 18.000 εκκλησίες και 2.000 χριστιανικά σχολεία». Σε επικοινωνία με το BBC, το γραφείο του διευκρίνισε ότι ο ίδιος δεν μιλά για «γενοκτονία», αλλά για «διωγμό».
Παράλληλα, ο Κρουζ κατηγόρησε τις αρχές της Νιγηρίας ότι «αγνοούν ή ακόμη και διευκολύνουν» τη μαζική δολοφονία χριστιανών από ισλαμιστές ενόπλους. Αντίστοιχες διατυπώσεις υιοθέτησε και ο Τραμπ, ο οποίος έχει χαρακτηρίσει τη Νιγηρία «ντροπιασμένη χώρα» και έχει ισχυριστεί ότι η κυβέρνηση «επιτρέπει» να σκοτώνονται χριστιανοί. Η Αμπούτζα απορρίπτει τους ισχυρισμούς, επιμένοντας ότι επιχειρεί να αντιμετωπίσει τις ένοπλες οργανώσεις, ενώ ορισμένοι αξιωματούχοι έχουν αφήσει να εννοηθεί ότι θα έβλεπαν θετικά αμερικανική συνδρομή, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα γίνει μονομερώς.
Το BBC σημειώνει ότι οι νιγηριακές αρχές δυσκολεύονται εδώ και χρόνια να περιορίσουν τόσο τις τζιχαντιστικές οργανώσεις όσο και τα εγκληματικά δίκτυα. Η Μπόκο Χαράμ, γνωστή διεθνώς από την απαγωγή των κοριτσιών στο Τσιμπόκ, δρα από το 2009, με επίκεντρο κυρίως τη βορειοανατολική χώρα. Στην ίδια περιοχή έχουν εμφανιστεί και άλλες οργανώσεις, όπως το Ισλαμικό Κράτος στη Δυτική Αφρική (ISWAP).
Από που προέρχονται οι αριθμοί που επικαλείται ο Τραμπ;
Το κρίσιμο ερώτημα, όμως, είναι από πού προέρχονται οι αριθμοί που αναπαράγονται στις ΗΠΑ. Το BBC αναφέρει ότι ο Κρουζ παρέπεμψε ευθέως σε έκθεση του 2023 της οργάνωσης International Society for Civil Liberties and Rule of Law (InterSociety), ενώ σύνδεσμοι που απέστειλε το γραφείο του οδηγούσαν, κατά βάση, σε δημοσιεύματα που ξαναγυρίζουν στην ίδια πηγή. Για τον Μάχερ δεν υπήρξε απάντηση ως προς την προέλευση των αριθμών, ωστόσο οι ομοιότητες κάνουν πιθανό ότι στηρίχθηκε σε αντίστοιχο υλικό.
Κατά το BBC, το πρόβλημα είναι ότι η μεθοδολογία της InterSociety δεν είναι διαφανής. Σε νεότερη έκθεση που δημοσιεύτηκε τον Αύγουστο, η οργάνωση υποστηρίζει ότι τζιχαντιστικές ομάδες έχουν σκοτώσει πάνω από 100.000 χριστιανούς από το 2009 και ότι την ίδια περίοδο έχασαν τη ζωή τους και περίπου 60.000 «μετριοπαθείς μουσουλμάνοι». Ωστόσο, δεν παραθέτει αναλυτικό κατάλογο πηγών που να επιτρέπει την επαλήθευση των συνολικών αριθμών, κάτι που περιπλέκει την αξιολόγηση των ισχυρισμών.
Η InterSociety, απαντώντας στην κριτική για την έλλειψη παραπομπών, υποστήριξε ότι «είναι σχεδόν αδύνατο» να αναπαραχθούν όλες οι πηγές που χρησιμοποιεί από το 2010 και ότι η πρακτική της είναι να συγκεντρώνει «στατιστικά σύνοψης» από παλαιότερες έρευνες και να τα συνδυάζει με νεότερα ευρήματα. Το BBC σημειώνει, ωστόσο, ότι οι αναφορές που περιλαμβάνονται στις εκθέσεις της δεν αντιστοιχούν πάντοτε στους αριθμούς που προβάλλονται ως τελικά συμπεράσματα.
Νιγηρία: Τι δείχνουν τα στατιστικά για το 2025
Το ίδιο μοτίβο εμφανίζεται και στους ισχυρισμούς για το 2025. Η InterSociety υπολόγισε ότι από τον Ιανουάριο έως τον Αύγουστο σκοτώθηκαν λίγο πάνω από 7.000 χριστιανοί, αριθμός που αναπαράχθηκε ευρέως στα κοινωνικά δίκτυα και υιοθετήθηκε και από Αμερικανούς πολιτικούς, όπως ο Ρεπουμπλικανός βουλευτής Ράιλι Μουρ. Η οργάνωση παραθέτει κατάλογο 70 δημοσιευμάτων ως μέρος της τεκμηρίωσης, όμως —σύμφωνα με τον έλεγχο του BBC— περίπου στα μισά από αυτά τα πρωτογενή ρεπορτάζ δεν αναφέρεται θρησκευτική ταυτότητα των θυμάτων.
Το BBC δίνει και συγκεκριμένο παράδειγμα: σε απόσπασμα που αποδίδεται σε δημοσίευμα του Al Jazeera για επίθεση στη βορειοανατολική Νιγηρία, η InterSociety ανέφερε ότι οι απαχθέντες αγρότες ήταν «κυρίως χριστιανοί». Στο αρχικό κείμενο, όμως, δεν υπήρχε τέτοια διατύπωση. Η InterSociety απάντησε ότι κάνει πρόσθετη ανάλυση για να ταυτοποιήσει το υπόβαθρο των θυμάτων, χωρίς όμως να εξηγεί με ποια διαδικασία στο συγκεκριμένο περιστατικό, παραπέμποντας γενικά σε γνώση τοπικών πληθυσμών και σε «χριστιανικά μέσα ενημέρωσης».
Το BBC προχώρησε σε δική του άθροιση των θυμάτων που αναφέρονταν στα 70 δημοσιεύματα και κατέληξε σε περίπου 3.000 νεκρούς, σημειώνοντας ότι ορισμένα περιστατικά φαίνεται να καταγράφονται περισσότερες από μία φορές. Για τη διαφορά, η InterSociety ανέφερε ότι συνυπολογίζει εκτιμήσεις για θανάτους σε αιχμαλωσία, καθώς και μαρτυρίες αυτοπτών που δεν μπορεί να δημοσιοποιήσει.
Ποιος ευθύνεται για τους χιλιάδες θανάτους στη Νιγηρία;
Ένα ακόμη σημείο αντιπαράθεσης αφορά το ποιοι αποδίδονται ως δράστες. Στους καταλόγους της InterSociety περιλαμβάνονται τζιχαντιστικές οργανώσεις όπως η Μπόκο Χαράμ, αλλά και οι Φουλάνι κτηνοτρόφοι, τους οποίους η οργάνωση χαρακτηρίζει «τζιχαντιστές». Το BBC επισημαίνει ότι αυτό προκαλεί έντονες αντιδράσεις στη Νιγηρία, καθώς πολλοί ερευνητές θεωρούν πως οι συγκρούσεις με τους κτηνοτρόφους συνδέονται κυρίως με την πρόσβαση σε γη και νερό και όχι με θρησκευτικό πόλεμο. Οι Φουλάνι, μια κυρίως μουσουλμανική εθνοτική ομάδα που ζει σε πολλές χώρες της Δυτικής Αφρικής, έχουν εμπλακεί σε βίαια επεισόδια τόσο με χριστιανικές όσο και με μουσουλμανικές κοινότητες.
Αναλυτές ασφαλείας που μίλησαν στο BBC υποστηρίζουν ότι το να παρουσιάζονται συλλογικά ως «τζιχαντιστές» είναι υπεραπλούστευση και ότι σε πολλές περιπτώσεις πρόκειται για εγκληματικά ή «ανεξέλεγκτα» στοιχεία, μέσα σε μια κατάσταση γενικευμένης ανασφάλειας. Στο ίδιο πλαίσιο, γίνεται αναφορά και στους λεγόμενους «bandits» στη βορειοδυτική Νιγηρία, ομάδες που εμπλέκονται σε απαγωγές και δολοφονίες με θύματα και χριστιανούς και μουσουλμάνους.
Το ρεπορτάζ εξετάζει και το πώς ενισχύθηκε το αφήγημα περί «γενοκτονίας χριστιανών» στο αμερικανικό πολιτικό σύστημα, σημειώνοντας ότι το ζήτημα έχει τεθεί επί χρόνια από διεθνείς χριστιανικές οργανώσεις και πολιτικούς στις ΗΠΑ. Αναφέρει επίσης ότι στο παρελθόν το προώθησαν και ομάδες που συνδέονται με το κίνημα απόσχισης στη νοτιοανατολική Νιγηρία, με κατηγορίες —που η ίδια η InterSociety αρνείται— για πολιτικές διασυνδέσεις. Σε αυτό το περιβάλλον, ορισμένοι φορείς δηλώνουν ότι έχουν αναλάβει οργανωμένη προσπάθεια προβολής του θέματος σε αμερικανικά κέντρα αποφάσεων, ακόμη και μέσω lobbying.
Νιγηρία: Η διαφορετική εικόνα που περιγράφουν άλλες βάσεις δεδομένων
Όταν το BBC στρέφεται σε άλλες βάσεις δεδομένων, οι εικόνες αλλάζουν. Ο οργανισμός ACLED, που παρακολουθεί συστηματικά την πολιτική βία και του οποίου οι πηγές είναι πιο εύκολα προσβάσιμες, δίνει πολύ χαμηλότερους αριθμούς για περιστατικά όπου χριστιανοί στοχοποιούνται ρητά. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρατίθενται, από το 2009 έχουν καταγραφεί περίπου 53.000 νεκροί άμαχοι σε στοχευμένη πολιτική βία συνολικά (μουσουλμάνοι και χριστιανοί). Για την περίοδο 2020 έως Σεπτέμβριο 2025, αναφέρονται περίπου 21.000 νεκροί άμαχοι από απαγωγές, επιθέσεις, σεξουαλική βία και χρήση εκρηκτικών. Στο ίδιο διάστημα, ο ACLED κατέγραψε λίγες εκατοντάδες περιστατικά όπου χριστιανοί στοχοποιήθηκαν ειδικά, με μερικές εκατοντάδες νεκρούς, ως μικρό ποσοστό σε σχέση με τη συνολική βία.
Το BBC εξετάζει και τους αριθμούς που επικαλέστηκε ο ίδιος ο Τραμπ. Σε ανάρτησή του στα τέλη Οκτωβρίου, ανέφερε ότι σκοτώθηκαν 3.100 χριστιανοί, παραπέμποντας, σύμφωνα με αξιωματούχο του Λευκού Οίκου, σε στοιχεία της οργάνωσης Open Doors για το δωδεκάμηνο από τον Οκτώβριο 2023. Η Open Doors, που καταγράφει διώξεις χριστιανών διεθνώς, αναφέρει στο ίδιο διάστημα ότι σκοτώθηκαν και 2.320 μουσουλμάνοι. Στις κατηγορίες δραστών περιλαμβάνει και ομάδες που χαρακτηρίζει «Fulani terror groups», σημειώνοντας ότι είχαν ευθύνη για σημαντικό ποσοστό των χριστιανών νεκρών σε περιοχές της κεντρικής Νιγηρίας.
Ερευνητής της Open Doors δηλώνει ότι οι χριστιανοί εξακολουθούν να στοχοποιούνται, ωστόσο «όλο και περισσότερο» υπάρχουν και μουσουλμάνοι που πλήττονται από ενόπλους που συνδέονται με Φουλάνι. Παράλληλα, αναλυτές επισημαίνουν ότι στη βορειοδυτική Νιγηρία καταγράφονται συχνά επιθέσεις και σε τεμένους ή μουσουλμανικές κοινότητες, γεγονός που εντάσσεται σε μια ευρύτερη εικόνα ανασφάλειας και πολλαπλών, διαφορετικών συγκρούσεων.
Συνολικά, το BBC καταλήγει ότι η Νιγηρία αντιμετωπίζει σοβαρή και πολύπλευρη βία, όμως ο ισχυρισμός περί συστηματικής, μονοδιάστατης στοχοποίησης χριστιανών στηρίζεται σε δεδομένα που συχνά δεν είναι διαφανή ή επαληθεύσιμα, ενώ άλλες βάσεις καταγραφής δίνουν διαφορετική εικόνα για την κλίμακα και τη φύση των επιθέσεων.
Πηγή: lifo.gr