Τιμή στην ελευθερία του Τύπου με το Βραβείο Ζαχάρωφ 2025

Την Τρίτη 16 Δεκεμβρίου πραγματοποιήθηκε στο Στρασβούργο η τελετή απονομής του Βραβείου Ζαχάρωφ για την Ελευθερία της Σκέψης 2025. Στο πλαίσιο της ομιλίας της, η πρόεδρος Roberta Metsola δήλωσε: «Είμαι περήφανη που απονέμω το φετινό Βραβείο Ζαχάρωφ στους δημοσιογράφους Andrzej Poczobut και Mzia Amaglobeli, σε αναγνώριση του γενναίου αγώνα τους για την ελευθερία της έκφρασης και το δημοκρατικό μέλλον της Λευκορωσίας και της Γεωργίας. Το Κοινοβούλιό μας εκφράζει την αλληλεγγύη του με την Mzia και τον Andrzej και ζητά την άμεση απελευθέρωσή τους – επειδή το να λέει κανείς την αλήθεια στην εξουσία δεν πρέπει ποτέ να αποτελεί έγκλημα».
Andrzej Poczobut, δημοσιογράφος φυλακισμένος στη Λευκορωσία
Ο Andrzej Poczobut είναι δημοσιογράφος, δοκιμιογράφος, μπλόγκερ και μέλος της πολωνικής μειονότητας στη Λευκορωσία. Το βραβείο παρέλαβε εκ μέρους του η κόρη του, Jana Poczobut, η οποία δήλωσε στους ευρωβουλευτές: «Είναι μεγάλη τιμή να βρίσκομαι σήμερα εδώ και να αποδέχομαι αυτό το βραβείο εκ μέρους του πατέρα μου. (…) Εδώ και σχεδόν πέντε χρόνια, η οικογένειά μου ζει με τη σιωπή, την αβεβαιότητα και την απουσία ενός αγαπημένου μας προσώπου. Σήμερα θέλω να εκφράσω τη βαθύτατη ευγνωμοσύνη μου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που δεν τον ξεχνά – και που δεν ξεχνά και όλες τις άλλες οικογένειες που ζουν με τα ίδια αναπάντητα ερωτήματα».
Αναφερόμενη στην υπόθεση του Mikalai Statkevich, επιφανούς μέλους της αντιπολίτευσης της Λευκορωσίας που εξαφανίστηκε τον Σεπτέμβριο του 2025, πρόσθεσε: «Όταν αναφέρουμε τα ονόματά τους δυνατά, οι άνθρωποι παύουν να αποτελούν απλά στατιστικά στοιχεία. Γίνονται και πάλι αληθινοί. Και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η προσοχή σας, η προσοχή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, έχει τόσο μεγάλη σημασία. Διαφυλάσσει την ανθρώπινη αξιοπρέπεια εκεί όπου όλα τα άλλα προσπαθούν να τη διαγράψουν».
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει εγκρίνει πλήθος ψηφισμάτων με τα οποία καταδικάζει την καταστολή στη Λευκορωσία, απαιτεί την απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων (που εκτιμάται ότι ξεπερνούν τους 1.200), καταγγέλλει τη συνενοχή του προέδρου Λουκασένκο όσον αφορά τη στήριξη που παρέχει στη Ρωσία στον πόλεμο κατά της Ουκρανίας, ζητά να επιβληθούν αυστηρότερες κυρώσεις, και να δοθεί βοήθεια σε δημοκρατικές δυνάμεις, ανεξάρτητα ΜΜΕ και υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Λευκορωσία. Το Κοινοβούλιο στηρίζει αποφασιστικά τη δημοκρατική αντιπολίτευση στη Λευκορωσία και, στο πλαίσιο αυτό, της απένειμε το Βραβείο Ζαχάρωφ για την ελευθερία της σκέψης το 2020. Τον Μάρτιο του 2023 ενέκρινε ψήφισμα σχετικά με την υπόθεση του Andrzej Poczobut.
Mzia Amaglobeli, δημοσιογράφος φυλακισμένη στη Γεωργία
Η Mzia Amaglobeli είναι Γεωργιανή δημοσιογράφος, συνιδρύτρια και διευθύντρια των ανεξάρτητων μέσων ενημέρωσης Batumelebi και Netgazeti. Στην τελετή απονομής του βραβείου εκπροσωπήθηκε από τη συνάδελφό της δημοσιογράφο Irma Dimitradze, που εργάζεται επίσης για το Batumelebi και η οποία απηύθυνε ομιλία της Mzia Amaglobeli προς τους ευρωβουλευτές: «Δέχομαι (αυτό το βραβείο) εκ μέρους των συναδέλφων μου, των δημοσιογράφων που αγωνίζονται σήμερα στη Γεωργία για να σώσουν τη δημοσιογραφία στο σύνολό της. Εργάζονται ακούραστα για να διασφαλίσουν ότι μπορείτε να ακούσετε τη φωνή της αντίστασης των πολιτών της Γεωργίας, ότι η αλήθεια δεν θα φιμωθεί».
Αναφερόμενη στις αρχές της χώρας της, η Mzia Amaglobeli έγραψε: «Αυτό το καθεστώς είναι αδίστακτο (…). Καταστρέφει την ελεύθερη δημοσιογραφία, καταργεί τα πολιτικά κόμματα της αντιπολίτευσης και φυλακίζει τους ηγέτες τους, ουσιαστικά διαλύει μη κυβερνητικές οργανώσεις, χαρακτηρίζει όσους εργάζονται σε αυτές ως ξένους πράκτορες (…). Ωστόσο, δεν έχει καταφέρει να φιμώσει τις διαμαρτυρίες. Ίσως γι’ αυτό οι δηλώσεις στήριξης της Ευρωπαϊκής Ένωσης προς τον λαό της Γεωργίας ήταν πιο σθεναρές και πιο ακριβείς από ποτέ. Και γι’ αυτό, είμαι βαθιά ευγνώμων».
Έχοντας αναφερθεί στις φιλοδοξίες του γεωργιανού λαού για την ένταξη της χώρας στην ΕΕ, στην ομιλία της κατέληξε: «Η μοίρα του αγώνα μας δεν εξαρτάται μόνο από εμάς, γιατί ο αγώνας μας δεν αφορά μόνο εμάς. (…) Πολεμήστε μαζί μας και για εμάς. Πολεμήστε όπως θα πολεμούσατε για την ελευθερία των χωρών σας. Χρησιμοποιήστε κάθε μηχανισμό που έχετε στη διάθεσή σας και κάντε το πριν να είναι πολύ αργά».
Η Γεωργία είναι από το 2023 υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ, όμως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει καταδικάσει έντονα τη σοβαρή δημοκρατική οπισθοδρόμηση που παρατηρείται στη χώρα και έχει καταγγείλει τη νομοθεσία που περιστέλλει τα δικαιώματα των πολιτών (όπως η νομοθεσία περί «πρακτόρων ξένων χωρών»), επιθέσεις κατά της ελευθερίας της έκφρασης και του Τύπου και την καταστολή ειρηνικών διαδηλώσεων. Οι ευρωβουλευτές έχουν ζητήσει επίσης να επαναληφθούν οι εκλογές που διεξήχθησαν τον Οκτώβριο του 2024, στις οποίες το κυβερνών κόμμα «Γεωργιανό Όνειρο» αυτοανακηρύχθηκε κυβέρνηση. Έχουν ακόμη καταδικάσει τη ρωσική επιρροή στη χώρα και έχουν απαιτήσει την απελευθέρωση κρατουμένων. Ωστόσο, οι ευρωβουλευτές τονίζουν την ανάγκη να διατηρηθεί η προοπτική προσχώρησης της χώρας στην ΕΕ, υπό την προϋπόθεση ότι θα γίνουν μεταρρυθμίσεις και ότι θα εξασφαλιστεί ο σεβασμός στο κράτος δικαίου, ενώ ζητούν να επιβληθούν προσωπικές κυρώσεις σε όσους ευθύνονται για φαινόμενα βίας.
Τον Ιούνιο του 2025 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε ψήφισμα σχετικά με την ελευθερία του Τύπου στη Γεωργία και την υπόθεση της Mzia Amaglobeli.
Σχετικές πληροφορίες
Το Βραβείο Ζαχάρωφ για την Ελευθερία της Σκέψης, που πήρε το όνομά του από τον Σοβιετικό φυσικό και αντιφρονούντα Αντρέι Ζαχάρωφ, είναι η ύψιστη διάκριση της ΕΕ στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Από το 1988 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απονέμει το συγκεκριμένο βραβείο κάθε χρόνο σε άτομα, ομάδες ή οργανώσεις, σε ένδειξη αναγνώρισης του έργου που επιτελούν για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της ελευθερίας της έκφρασης και των δημοκρατικών αξιών. Συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο ύψους 50.000 ευρώ.
Στη μακρόχρονη πορεία του, το Βραβείο Ζαχάρωφ έχει δοθεί σε πλήθος δημοσιογράφων, ΜΜΕ και οργανώσεων που μάχονται για την ελευθερία του Τύπου, μεταξύ των οποίων η μη κυβερνητική οργάνωση Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα το 2005, η Ένωση Δημοσιογράφων της Λευκορωσίας το 2004, η Αλγερινή δημοσιογράφος και συγγραφέας Salima Ghezali το 1997 και η ευρείας κυκλοφορίας εφημερίδα Oslobodenje, η οποία προήγαγε ένα πολυεθνικό όραμα για τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη το 1993. Το Κοινοβούλιο αποδεικνύει επίσης την αταλάντευτη υποστήριξή του στην ερευνητική δημοσιογραφία και τη σημασία της ελευθερίας του Τύπου, απονέμοντας κάθε χρόνο το Βραβείο Δημοσιογραφίας Daphne Caruana Galizia, προς τιμήν της Μαλτέζας δημοσιογράφου που δολοφονήθηκε το 2017.
Στον ιστότοπο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για το Βραβείο Ζαχάρωφ μπορείτε να δείτε τον κατάλογο όλων όσοι έχουν βραβευτεί στο παρελθόν, καθώς και πολλές άλλες ενδιαφέρουσες πληροφορίες. Μπορείτε επίσης να παρακολουθήσετε μαγνητοσκοπημένη την τελετή απονομής του βραβείου στον ιστότοπο του Κέντρου Πολυμέσων του Κοινοβουλίου.