Τι επίδομα τέκνου δίνουν άλλες χώρες – Ποια η θέση της Κύπρου

Δύο διαφορετικοί κόσμοι συνυπάρχουν σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση όταν το θέμα διαχείρισης αφορά το επίδομα τέκνου. Από τη μία, κράτη που αντιμετωπίζουν το παιδί ως συλλογική κοινωνική ευθύνη, παρέχοντας καθολική στήριξη σε όλες τις οικογένειες χωρίς εισοδηματικά κριτήρια. Από την άλλη, χώρες που επιλέγουν τη στοχευμένη ενίσχυση, «φιλτράροντας» τους δικαιούχους με βάση το εισόδημα και την περιουσία. Η Κύπρος ανήκει ξεκάθαρα στη δεύτερη κατηγορία – και μάλιστα με αυστηρούς όρους. Οι περιορισμοί στη χώρα μας τέθηκαν από 2012 όταν άρχισε η κατάρρευση της οικονομίας και η Κύπρος τέθηκε στο μνημόνιο δημοσιονομικής εξυγίανσης.
Τα συμπεράσματα προκύπτουν από μελέτη της Υπηρεσίας Ερευνών, Μελετών και Εκδόσεων της Βουλής, η οποία χαρτογραφεί τα συστήματα επιδομάτων τέκνου στα κράτη μέλη της ΕΕ. Η μελέτη εκπονήθηκε κατόπιν αιτήματος του βουλευτή του ΑΚΕΛ, Νίκου Κέττηρου, και αναδεικνύει τόσο τις κοινωνικές επιλογές όσο και τις πολιτικές προτεραιότητες πίσω από τους αριθμούς.
Καθολικά συστήματα
Σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης, καθολικά συστήματα παροχής τέκνου εφαρμόζουν το Λουξεμβούργο, η Γερμανία, η Φινλανδία, η Σουηδία και η Εσθονία. Τα συγκεκριμένα συστήματα εστιάζουν στην οριζόντια στήριξη όλων των οικογενειών με παιδιά, ανεξαρτήτως οικονομικής κατάστασης.
Τα επιδόματα στα καθολικά συστήματα καταβάλλονται κάθε μήνα. Για παράδειγμα, στο Λουξεμβούργο το βασικό μηνιαίο ποσό ανέρχεται σε €307,35 ανά παιδί, με πρόσθετες προσαυξήσεις ανάλογα με την ηλικία του τέκνου, ενώ στη Γερμανία το αντίστοιχο επίδομα ανέρχεται σε €255 μηνιαίως για κάθε παιδί, χωρίς εισοδηματικά κριτήρια.
Στοχεύμενη φόρμουλα
Από την άλλη, η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Κροατία και η Γαλλία υιοθετούν πιο επιλεκτικές μορφές ενίσχυσης, με εισοδηματικά όρια και διαφοροποιούνται ανάλογα με τη σύνθεση της οικογένειας και πρόσθετα συμπληρωματικά επιδόματα για μονογονεϊκές ή πολύτεκνες οικογένειες.
Το σύστημα στην Κύπρο
Στη χώρα μας, δικαιούχοι σε επίδομα τέκνου είναι όσοι έχουν περιουσιακά στοιχεία μέχρι €1.2 εκατ. (εκτός από οικογένεια με πέραν των πέντε εξαρτώμενων τέκνων) ενώ λαμβάνονται υπόψη και τα οικογενειακά εισοδήματα και ο αριθμός των τέκνων. Επίσης, δικαιούχοι για λαμβάνουν επίδομα είναι οικογένειες με ετήσιο εισόδημα €49 χιλ. και ένα τέκνο και €59 χιλ. για οικογένειες με δύο τέκνα. Το επίδομα αυξάνεται κατά €5 χιλ. για κάθε επιπλέον τέκνο ενώ δεν εφαρμόζεται το εισοδηματικό όριο για οικογένειες για περισσότερα πέντε τέκνα.
Ανάλογα με το ύψος του εισοδήματος
Στην Κύπρο, για εισοδήματα μέχρι €19.500 (αφορολόγητο εισόδημα, που μάλλον θα γίνει 22.000 με την ψήφιση αύριο Δευτέρα της φορολογικής μεταρρύθμισης) το επίδομα για ένα τέκνο είναι €599 και για δύο τέκνα €718 το χρόνο ενώ για τρία τέκνα παραχωρείται μηναίο επίδομα €1.317 και για τέσσερα παιδιά ή περισσότερα €2.111.
Παράλληλα για ετήσια εισοδήματα από €19.501 μέχρι €39 χιλ. για ένα τέκνο το επίδομα είναι €535 και για δύο τέκνα €655 τον χρόνο. Για τρία τέκνα και τέσσερα τέκνα είναι €1.254 και €1.922 αντίστοιχα το μήνα.
Για εισοδήματα από €39.001 μέχρι €49 χιλ. το ετήσιο επίδομα για ένα και δύο παιδιά είναι €478 και για τρία τέκνα €957 και για τέσσερα €1.588 τον χρόνο. Για ετήσια εισοδήματα μέχρι €59 χιλ. δικαιούχοι είναι όσοι έχουν δύο τέκνα οι οποίοι λαμβάνουν €434 τον χρόνο ενώ για τρία παιδιά και τέσσερα παιδιά το επίδομα είναι €869 και €1,430 αντίστοιχα και καταβάλλεται κάθε μήνα.
Στο μεταξύ, οικογένειες με 3 ή περισσότερα τέκνα τυγχάνουν ευνοϊκότερης μεταχείρισης, με υψηλότερα εισοδηματικά όρια. Συγκεκριμένα €64.000 για οικογένειες με 3 εξαρτώμενα τέκνα, €69.000 για οικογένειες με 4 εξαρτώμενα τέκνα και χωρίς οποιοδήποτε ανώτατο εισοδηματικό όριο όταν η οικογένεια έχει 5 ή περισσότερα εξαρτώμενα τέκνα.
Στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, το επίδομα τέκνου καταβάλλεται κάθε δύο μήνες και είναι αφορολόγητο. Για εισοδήματα μέχρι €6 χιλ. το επίδομα για ένα τέκνο είναι €70, στο δεύτερο τέκνο το επίδομα €70 και για τρίτο το επίδομα €140 το έκαστο τέκνο. Για εισοδήματα μέχρι €10 χιλ. τα επιδόματα και για το πρώτο και το δεύτερο τέκνο είναι €42 και για το τρίτο παιδί αυτό αυξάνεται στα €84 έκαστο.
Για εισοδήματα μέχρι €15 χιλ. για τα πρώτα δύο παιδιά είναι €28 και για το τρίτο παιδί αυξάνεται στα €56 έκαστο τέκνο. Το ποσό αυξάνεται προοδευτικά για κάθε πρόσθετο παιδί, ενισχύοντας τον αναλογικό χαρακτήρα του επιδόματος. Για το τρίτο και κάθε επόμενο τέκνο το ποσό του επιδόματος ανέρχεται σε €140, €84 ή €56 αντίστοιχα, ανάλογα με την εισοδηματική κατηγορία. Επιπλέον, σε τοπικό ή κλαδικό επίπεδο παρέχονται πρόσθετες κοινωνικές παροχές (π.χ. μειώσεις σε τέλη, μεταφορές, στήριξη πολυτέκνων).
Μεικτό μοντέλο
Εξάλλου, σε ορισμένα κράτη της ΕΕ, όπως η Ιταλία και η Ολλανδία, έχει αναπτυχθεί ένα μικτό μοντέλο, το οποίο συνδυάζει καθολική βασική παροχή με στοχευμένα συμπληρώματα για συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες βάσει εισοδηματικών κριτηρίων. Δηλαδή, πέραν των εισοδηματικών προϋποθέσεων, σε αρκετά κράτη μέλη η επιλεξιμότητα επηρεάζεται από πρόσθετα κοινωνικά και οικογενειακά κριτήρια, όπως η ηλικία των τέκνων, η σύνθεση της οικογένειας, ο αριθμός των εξαρτώμενων παιδιών, καθώς και το καθεστώς επιμέλειας (σχέση αιτούντος με τέκνο) ή η ύπαρξη αναπηρίας. Επιπλέον, η νόμιμη και μόνιμη διαμονή του αιτούντος και των τέκνων στη χώρα αποτελεί πάγια προϋπόθεση επιλεξιμότητας σε όλα σχεδόν τα κράτη μέλη.
Στη μεγάλη πλειονότητα των κρατών μελών ο αριθμός των παιδιών αποτελεί κρίσιμο παράγοντα προσαύξησης του επιδόματος. Οι περισσότερες χώρες προβλέπουν αυξημένα ποσά για τρίτεκνες και πολύτεκνες οικογένειες, είτε μέσω άμεσης προσαύξησης είτε μέσω επιπλέον κοινωνικών ενισχύσεων (φοροαπαλλαγές, στεγαστικά επιδόματα, παροχές για παιδική μέριμνα κ.ά.).
Γενναιόδωρες Ουγγαρία και Πολωνία
Στην Ουγγαρία και στην Πολωνία η δημογραφική στήριξη αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα, με ένα ολοκληρωμένο σύστημα καθολικών και στοχευμένων παροχών που υπερβαίνει το πλαίσιο του απλού επιδόματος τέκνου.
Στην Ουγγαρία εφαρμόζεται ένα από τα πιο γενναιόδωρα και πολυεπίπεδα μοντέλα στην Ευρώπη. Ενδεικτικά, οι μητέρες με τέσσερα ή περισσότερα παιδιά απαλλάσσονται εφ’ όρου ζωής από τον φόρο εισοδήματος, οι νέες μητέρες έως 30 ετών απολαμβάνουν πλήρη φοροαπαλλαγή, ενώ λειτουργεί ένα ευρύ φάσμα επιδομάτων γέννησης, φροντίδας και στέγασης που συνδέουν την οικογενειακή πολιτική με την κοινωνική κατοικία και την περιφερειακή ανάπτυξη. Αντίστοιχα, στην Πολωνία, το καθολικό πρόγραμμα «Family 7 800+» προβλέπει μηνιαία παροχή €185 για κάθε παιδί, ανεξαρτήτως εισοδήματος. Tο μέτρο συμπληρώνεται από εφάπαξ επιδόματα γέννησης, ενίσχυση για την έναρξη της σχολικής χρονιάς και παροχές γονικής φροντίδας για παιδιά κάτω των τριών ετών, κ.ά.