Το LUMI AI Factory στη Φινλανδία, ένα από τα πρώτα ευρωπαϊκά που λειτουργούν ήδη

Στο Καγιάνι, στην κεντρική Φινλανδία, περίπου εξακόσια χιλιόμετρα βόρεια του Ελσίνκι, μια παλιά χαρτοβιομηχανία έχει «μεταμορφωθεί» για να στεγάσει ένα από τα πρώτα εργοστάσια τεχνητής νοημοσύνης που λειτουργούν ήδη στην Ευρώπη, το φινλανδικό LUMI AI Factory.
«Καρδιά» του LUMI αποτελεί ο ομώνυμος υπερυπολογιστής, που βρίσκεται στο data center του μη κερδοσκοπικού οργανισμού παροχής υποδομών, υπηρεσιών Πληροφορικής και ψηφιακής εκπαίδευσης «CSC- IT Center for Science», τον οποίο συνίδρυσαν το φινλανδικό κράτος και τα πανεπιστήμια της χώρας.
Ο υπερυπολογιστής LUMI, ο ένατος ταχύτερος σε όλο τον κόσμο, σύμφωνα με την πρόσφατη έκδοση της λίστας Top500, δεν είναι καινούριος. Εγκαινιάστηκε το 2022, δύο χρόνια μετά την ολοκλήρωση του data center που τον πλαισιώνει. Στον ίδιο χώρο στο Καγιάνι, αναμένεται να προστεθούν και πιο σύγχρονες εγκαταστάσεις: ο υπερυπολογιστής επόμενης γενιάς LUMI-AI και ένα νέο data center, με τις σχετικές διαδικασίες προμήθειας να είναι ήδη σε εξέλιξη. Επίσης, θα συμπληρώνεται από την πλατφόρμα κβαντικής υπολογιστής LUMI-IQ, που θα συνδυάζει κβαντική υπολογιστική και τεχνητή νοημοσύνη. Η ολοκλήρωση του συνόλου της εξελιγμένης υποδομής αναμένεται στο τέλος του 2026.
Το LUMI AI Factory ήταν ένα από τα πρώτα επτά που ανακοινώθηκαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα υπόλοιπα βρίσκονται στην Ελλάδα, τη Γερμανία, την Ιταλία, το Λουξεμβούργο, την Ισπανία και τη Σουηδία. Ακολούθησε η προσθήκη και άλλων AI Factories, φτάνοντας τα 19 συνολικά, στην Αυστρία, τη Βουλγαρία, τη Γαλλία, την Πολωνία, τη Σλοβενία, την Τσεχία, τη Λιθουανία, την Ολλανδία, την Πολωνία, τη Ρουμανία.
Στην κοινοπραξία του LUMI AI Factory συμμετέχουν συνολικά δέκα χώρες: η Τσεχία, η Δανία, η Εσθονία, η Νορβηγία, η Πολωνία, το Βέλγιο, η Ισλανδία, η Λετονία και η Ελβετία. Σημειώνεται ότι αντίστοιχα η Ελλάδα έχει αναπτύξει στρατηγική συνεργασία για το PHAROS AI Factory με την Κύπρο, τη Μάλτα, τη Βόρεια Μακεδονία και τη Σερβία.
Οι πρώτες υπηρεσίες του LUMI και τα διδάγματα
Τα AI Factories είναι τα οικοσυστήματα που δημιουργούνται γύρω από υπερυπολογιστές με πολύ μεγάλη υπολογιστική ισχύ και προσφέρουν καινοτόμες υπηρεσίες με χρήση τεχνητής νοημοσύνης σε startups, επιχειρήσεις και ερευνητές.
Από τον Απρίλιο του 2025 το LUMI AI Factory παρέχει τις πρώτες 13 υπηρεσίες του, δωρεάν για startups, μικρομεσαίες επιχειρήσεις και ακαδημαϊκούς ερευνητές. Περισσότερες υπηρεσίες θα προστεθούν σύντομα, μεταξύ των οποίων μεγαλύτερα σύνολα δεδομένων υψηλής αξίας.
Τον Νοέμβριο του 2025, τον υπερυπολογιστή LUMI χρησιμοποιούν χρήστες από 53 χώρες και από τις έξι ηπείρους. Περίπου οι μισές από τις εργασίες που εκτελούνται στη συγκεκριμένη υποδομή αφορούν σε έργα τεχνητής νοημοσύνης. Το LUMI AI Factory θα δημιουργήσει χώρους συνεργασίας, φυσικούς και ψηφιακούς, προσαρμοσμένους σε ποικίλες ανάγκες και στόχους. Ο κυριότερος κόμβος του λειτουργεί στο Πανεπιστήμιο Ααλτο, στα περίχωρα του Ελσίνκι.
Στο πλαίσιο ελληνικής αποστολής στο Ελσίνκι, που οργάνωσε η Endeavor Greece, το ΑΠΕ-ΜΠΕ επισκέφθηκε τα γραφεία του CSC-IT Center for Science στο Ελσίνκι, το οποίο είναι επικεφαλής της κοινοπραξίας του LUMI AI Factory. Παρουσιάζοντας το εγχείρημα, οι υπεύθυνοι του CSC τονίζουν ότι, σύμφωνα με μελέτη, για κάθε ένα ευρώ που δαπανάται στο AI Factory, το άμεσο όφελος για τις εταιρείες αντιστοιχεί σε 25-37 ευρώ, αν και το έμμεσο όφελος από την ανακάλυψη νέων φαρμακευτικών ουσιών, τη διαστημική έρευνα, τη δημιουργία νέων υλικών, την πρόγνωση του καιρού, την έρευνα για την κλιματική αλλαγή και άλλες δράσεις, είναι πολύ μεγαλύτερο.
Εν μέσω διεθνούς αντιπαράθεσης για το πόσο ενεργοβόρα είναι τα data centers, οι υπεύθυνοι του CSC υπογραμμίζουν ότι το data center στο Καγιάνι τροφοδοτείται εξ ολοκλήρου από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, κυρίως υδροηλεκτρική, ενώ η θερμότητα που παράγεται από τη λειτουργία του, αξιοποιείται για τη θέρμανση κατοικιών στην πόλη Καγιάνι.
Σημαντικό στοίχημα για τους υπεύθυνους λειτουργίας του εργοστασίου τεχνητής νοημοσύνης είναι η διασύνδεσή του με εταιρείες, ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια. Σε έρευνα που διεξήχθη για λογαριασμό του LUMI AI Factory σε 40 επιχειρήσεις, ερευνητικά ιδρύματα και πανεπιστήμια στη Φινλανδία και τις άλλες διασυνδεδεμένες χώρες διαπιστώθηκε ότι ενώ η συντριπτική πλειοψηφία τους χρησιμοποιεί ενεργά τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης, μόλις το 53,8% έχει στραφεί στους υπολογιστές υψηλής απόδοσης (HPC) και ένα επιπλέον 28,2% σχεδιάζει να το κάνει στο εγγύς μέλλον. Αυτό το κενό σκοπεύει να γεφυρώσει το LUMI AI Factory προσφέροντας λύσεις προσαρμοσμένες στις ανάγκες της αγοράς.
Βασικό εμπόδιο για τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς αποτελεί, σύμφωνα με την ίδια έρευνα, ο περιορισμένος προϋπολογισμός και το LUMI AI Factory παρέχει στρατηγική υποστήριξη και διευκόλυνση στην πρόσβαση σε ευκαιρίες χρηματοδότησης. Επίσης, προσφέρει εξειδικευμένα προγράμματα τεχνικής συμβουλευτικής και κατάρτισης.
Τα μέλη της κοινοπραξίας κάνουν μια μεγάλη καμπάνια για την παρουσίαση του LUMI, των διεργασιών που γίνονται στο AI Factory και του οφέλους που μπορεί να έχει η αξιοποίηση των υπηρεσιών του, προκειμένου να προσεγγίσουν περισσότερες επιχειρήσεις και οργανισμούς. Οι Έλληνες δημοσιογράφοι ρωτάμε ποιο είναι το μήνυμα που στέλνουν ενόψει της λειτουργίας του ελληνικού AI Factory PHAROS σε λίγους μήνες. Ο διευθυντής της Προηγμένης Υπολογιστικής Εγκατάστασης του CSC, Περ Όστερ, απαντά: «Πρέπει να βγείτε έξω στην κοινωνία, να συναντήσετε ανθρώπους, να τους μιλήσετε. Είναι μάρκετινγκ, μάρκετινγκ, μάρκετινγκ. Αυτός είναι ο τρόπος για να ενημερωθούν οι άνθρωποι για τις παρεχόμενες υπηρεσίες και να φτάσουμε στο επιθυμητό αποτέλεσμα».
Για τον κ. Όστερ, η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζει το LUMI κατά το πρώτο οκτάμηνο της λειτουργίας του είναι η καθιέρωση «της σχέσης με τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και με τη βιομηχανία και να καταλάβουμε ποιες είναι οι πραγματικές ανάγκες και πώς μπορούμε να τους βοηθήσουμε, να πάμε τις δραστηριότητές τους στο επόμενο επίπεδο. Έχουμε μεγάλη εξειδίκευση στην τεχνητή νοημοσύνη, δουλεύουμε στον τομέα αυτό για πολλά πολλά χρόνια, πριν γίνει ο χαμός, οπότε γνωρίζουμε τον τομέα, αλλά το ερώτημα είναι πώς να μεταδώσουμε τόσο τη γνώση όσο και τις δεξιότητες και να βοηθήσουμε να επωφεληθούν από αυτήν οι βιομηχανίες και οι επιχειρήσεις».
Αντίθετα, οι υπεύθυνοι λειτουργίας του LUMI AI Factory τονίζουν ότι δεν έχουν συναντήσει δυσκολίες στην εύρεση έμπειρου προσωπικού. «Έχουμε εδώ και κάποια χρόνια ένα πολύ ενεργό πρόγραμμα εκπαίδευσης σε συνεργασία με τα πανεπιστήμια και επίσης, οι φοιτητές και ερευνητές ενδιαφέρονται πολύ για τον τομέα αυτό και θέλουν να εργαστούν σε περιβάλλοντα που απαιτούν ειδικές γνώσεις», παρατηρεί ο κ. Όστερ. Επιπλέον, επιδιώκεται η διατήρηση μιας σταθερής επαφής με τους ερευνητές που έχουν συνεργαστεί μέσω ερευνητικών προγραμμάτων με το LUMI, καθώς η τεχνογνωσία τους είναι πολύτιμη για το μέλλον.
Το LUMI AI Factory συνεργάζεται ήδη με τα υπόλοιπα AI Factories της Ευρώπης, σε θέματα ανταλλαγής τεχνογνωσίας και νομικών συμβουλών. Όπως παρατήρησε χαρακτηριστικά ο Έλληνας υφυπουργός Ανάπτυξης, αρμόδιος για θέματα Έρευνας και Καινοτομίας, Σταύρος Καλαφάτης, κατά την επίσκεψη της ελληνικής αποστολής στο CSC, «η ισχύς βρίσκεται στη συνεργασία και γι’ αυτό βρισκόμαστε εδώ».
*Το ελληνικό PHAROS AI Factory θα υλοποιηθεί από εθνική κοινοπραξία με επικεφαλής το Εθνικό Δίκτυο Υποδομών Τεχνολογίας και Έρευνας (GRNET), φορέα του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης, και εταίρους το Εθνικό Κέντρο Έρευνας Φυσικών Επιστημών «Δημόκριτος», το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, το ερευνητικό κέντρο «Αθηνά», το Υπερταμείο και το Εθνικό Επενδυτικό Ταμείο, σε συνεργασία με την Ειδική Γραμματεία Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού. Επιπλέον, συμμετέχουν το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, το Πανεπιστήμιο Πειραιώς, το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και η ΗΔΙΚΑ Α.Ε.Σ.Σ.
ΠΗΓΗ: AΠΕ-ΜΠΕ