Όνειρο απατηλό τα 80 χιλ. ηλεκτρικά ΙΧ ώς το 2030

Το αυτοκίνητο εξακολουθεί να είναι ο κυριότερος ρυπαντής στα αστικά κέντρα της Κύπρου. Παρά τις ευρωπαϊκές δεσμεύσεις για καθαρές μεταφορές, η πρόοδος της Κύπρου στην ηλεκτροκίνηση παραμένει αργή, άνιση και συχνά αποσπασματική. Και αυτό τη στιγμή που το ευρωπαϊκό πλαίσιο γίνεται αυστηρότερο, οι στόχοι για μείωση εκπομπών πιεστικοί και η χρήση συμβατικών καυσίμων ολοένα και πιο ασύμφορη, τόσο περιβαλλοντικά όσο και οικονομικά.
Ήταν 20 Φεβρουαρίου 2024 όταν ο υπουργός Μεταφορών, Αλέξης Βαφεάδης, δήλωνε ευχαριστημένος από το ενδιαφέρον των πολιτών για τα σχέδια αγοράς ηλεκτρικών οχημάτων, υποστηρίζοντας πως ο φιλόδοξος στόχος των 80.000 ηλεκτρικών μέχρι το 2030 «φαίνεται πια εφικτός». Λίγο πριν το τέλος του 2025, όμως, η αγορά, παρότι δείχνει σημάδια ωρίμανσης, εξακολουθεί να κινείται με αργούς ρυθμούς, αρκετά χαμηλότερους από αυτούς που απαιτούν οι στόχοι και οι ευρωπαϊκές δεσμεύσεις.
Μόλις 6.500 ηλεκτρικά
Σύμφωνα με τα τελευταία στατιστικά στοιχεία, την περίοδο Ιανουαρίου-Οκτωβρίου 2025 οι συνολικές εγγραφές οχημάτων αυξήθηκαν κατά 4,2% και ανήλθαν σε 44.732. Στα επιβατικά σαλούν, όπου καταγράφεται και το μεγαλύτερο ενδιαφέρον, η αύξηση ήταν 4%, φτάνοντας τις 34.782 εγγραφές. Το μερίδιο των αμιγώς ηλεκτρικών οχημάτων ενισχύθηκε από 3,8% σε 4,8%, που αντιστοιχεί σε 1.670 νέες εγγραφές ηλεκτρικών το πρώτο δεκάμηνο του έτους.
Οι εγγραφές των εν λόγω οχημάτων άρχισαν ουσιαστικά με την έναρξη του Σχεδίου Προώθησης της Ηλεκτροκίνησης στην Κύπρο, με τον συνολικό στόλο ηλεκτρικών οχημάτων σήμερα να εκτιμάται στις 6.500.
Κίνητρα και νέα προκήρυξη
Ο βασικός πυλώνας στήριξης της ηλεκτροκίνησης παραμένει το Εθνικό Σχέδιο Χορηγιών, χρηματοδοτούμενο από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με ορίζοντα υλοποίησης των έργων τέλη του 2026. Η τρέχουσα φάση -που προκηρύχθηκε την περασμένη εβδομάδα- διαθέτει €36,5 εκατ. εκ των οποίων τα €26 εκατ. αφορούν αγορά ηλεκτρικών οχημάτων και €10,5 εκατ. απόσυρση παλαιών. Το ενδιαφέρον των πολιτών είναι έντονο. Ενδεικτικά, οι χορηγίες που διατέθηκαν τον περασμένο Ιούλιο εξαντλήθηκαν λίγα λεπτά μετά το άνοιγμα της ηλεκτρονικής πλατφόρμας.
Στις 5 Δεκεμβρίου άνοιξε εκ νέου η e-πλατφόρμα για την 4η πρόσκληση επιχορηγήσεων, με τις αιτήσεις να γίνονται δεκτές μέχρι την Τρίτη, 9 Δεκεμβρίου 2025. Το νέο κονδύλι ανέρχεται σε €5,62 εκατ. και καλύπτει 520 χορηγίες για καινούργια και μεταχειρισμένα ηλεκτρικά οχήματα, καθώς και οχήματα για πολύτεκνους ή άτομα με αναπηρίες. Σημαντική αλλαγή είναι η απλοποίηση του μηχανισμού επαλήθευσης, καθώς πλέον η χορηγία θα συνδέεται με την ολοκλήρωση της εγγραφής του οχήματος και όχι με τη διαδικασία καταβολής, κάτι που, σύμφωνα με το υπουργείο, θα επιταχύνει ουσιαστικά την υλοποίηση του προγράμματος. Αν οι αιτήσεις ξεπεράσουν τις διαθέσιμες θα γίνει κλήρωση παρουσία ΜΜΕ.
Τεράστια η ζήτηση αλλά…
Η εκτίμηση του προέδρου του Συνδέσμου Εισαγωγέων Μηχανοκίνητων & Ηλεκτρικών Οχημάτων (ΣΕΜΗΟ), Σώτου Τρικωμίτη, είναι πως οι 520 χορηγίες της 4ης προκήρυξης δεν επαρκούν για να καλύψουν τη μεγάλη ζήτηση. «Οι αιτήσεις, υπολογίζω, θα είναι πέραν των 2.000. Ο κόσμος διψά για το ηλεκτρικό αυτοκίνητο», ανέφερε στον «Π», υπενθυμίζοντας ότι στους προηγούμενους κύκλους οι διαθέσιμες χορηγίες «εξαφανίζονταν σε τρία με τέσσερα δευτερόλεπτα». Για αυτό, όπως είπε, ο ΣΕΜΗΟ είχε εισηγηθεί ένα διαφορετικό μοντέλο: Ο πελάτης να κάνει παραγγελία με προκαταβολή στον εισαγωγέα και το τιμολόγιο να αποστέλλεται στο Τμήμα Οδικών Μεταφορών. «Τώρα αποφάσισαν να τις μαζέψουν όλες και να τις βάλουν σε κλήρωση. Δικαίωμά τους», σχολίασε. Σύμφωνα με τον κ. Τρικωμίτη, η επιδότηση δεν είναι «μπόνους» αλλά καθοριστικός παράγοντας της ζήτησης: «Εάν δεν υπάρχει επιχορήγηση το ηλεκτρικό έχει πολύ χαμηλό ποσοστό ζήτησης». Για να ενισχύσουν οι ίδιες τις πωλήσεις, όπως αναφέρει, ορισμένες εταιρείες προσφέρουν και ιδιωτική επιδότηση της τάξης των €7.000, ρίχνοντας για παράδειγμα την τιμή ενός οχήματος από τις €40.000 στις €33.000.
Αμφισβήτηση
Ο Σώτος Τρικωμίτης αμφισβητεί ευθέως τον κυβερνητικό στόχο για 80.000 ηλεκτρικά έως το 2030: «Αν δεν υπάρξει συνέχεια στην επιδότηση δεν πρόκειται ούτε στον αιώνα τον άπαντα να γραφτούν 80.000 ηλεκτρικά. Είναι όνειρο απατηλό». Όπως λέει, κατά τη φετινή χρονιά και μέχρι τον Οκτώβριο, καταγράφονταν περίπου 1.700-1.800 εγγραφές ηλεκτρικών οχημάτων. «Ακόμη και με την τωρινή προκήρυξη ο ρυθμός αυτός δεν αρκεί για να κλείσει η ψαλίδα μέχρι το 2030», σημειώνει. Για αυτό, ο ΣΕΜΗΟ έχει ζητήσει, σε πρόσφατη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στο Προεδρικό, ένα πρόσθετο σταθερό κονδύλι ύψους €15-20 εκατ. ετησίως από το 2026, ώστε να υπάρχει «συνεχής ροή επιδοτήσεων» και προβλεψιμότητα για την αγορά.
Παράλληλα, ο ίδιος σημειώνει ότι οι τιμές των ηλεκτρικών οχημάτων έχουν αρχίσει να μειώνονται, εν μέρει λόγω της έντονης πίεσης που ασκεί η ΕΕ στους κατασκευαστές για τις εκπομπές: «Φέτος επιβλήθηκε ένα τεράστιο πρόστιμο της τάξης των 15 δισ. ευρώ στη βιομηχανία, το οποίο οι κατασκευαστές διαπραγματεύτηκαν να πληρώσουν σε τρία χρόνια. Η Ευρώπη πιέζει πάρα πολύ για μειώσεις σε καυσαέρια, θόρυβο, κατανάλωση, και αναγκαστικά βιομηχανία και πολίτες κινούνται προς την κατεύθυνση του ηλεκτρικού».
Στο μέτωπο της φόρτισης, ο πρόεδρος του ΣΕΜΗΟ αναφέρει ότι υπάρχει πρόοδος αλλά όχι με τους απαιτούμενους ρυθμούς, υποστηρίζοντας ότι χρειάζεται πιο «επιθετική» ανάπτυξη ταχυφορτιστών. Ο ίδιος έχει εισηγηθεί, μεταξύ άλλων, την τοποθέτηση τουλάχιστον δύο fast chargers στα λιμάνια Λεμεσού και Λάρνακας, για να εξυπηρετηθεί ο αυξανόμενος αριθμός εισαγόμενων ηλεκτρικών.
Το δίκτυο φορτιστών
Παρά την αύξηση στις πωλήσεις, οι υποδομές φόρτισης παραμένουν ο αδύναμος κρίκος. Σύμφωνα με την Ηλεκτρομηχανολογική Υπηρεσία, έχουν κατατεθεί 134 αιτήσεις για νέους δημόσια προσβάσιμους σταθμούς επαναφόρτισης, από τις οποίες έχουν εγκριθεί 106. Η κατανομή τους έχει ως εξής:
• Λευκωσία: 44
• Λεμεσός: 17
• Λάρνακα: 15
• Πάφος: 13
• Αμμόχωστος: 17
Από αυτούς, οι 88 βρίσκονται σε μεγάλες ιδιωτικές εγκαταστάσεις, όπως στο λιανεμπόριο, στα πρατήρια καυσίμων και σε οργανωμένους χώρους στάθμευσης. Τα στοιχεία της πλατφόρμας electromaps.com, η οποία έχει τοποθετήσει σε χάρτη τα δημόσια σημεία φόρτισης, καταγράφουν σήμερα 197 σημεία φόρτισης παγκυπρίως, αριθμός που υπολείπεται σημαντικά των αναγκών μιας αγοράς που μεγαλώνει.
Πέρα από τα δεδομένα και τις στατιστικές, η καθημερινότητα των οδηγών είναι εξίσου αποκαλυπτική. Ο Ανδρέας, ιδιοκτήτης ηλεκτρικού Audi e-tron και πρώην κάτοχος Audi A4 βενζίνης, δηλώνει στον «Π» ότι στράφηκε στην ηλεκτροκίνηση «λόγω της τεχνολογίας και του πολύ χαμηλότερου κόστους χρήσης».
Χρησιμοποιεί το αυτοκίνητο καθημερινά και χαρακτηρίζει την αυτονομία «υπεραρκετή για την Κύπρο». Το μεγαλύτερο ζήτημα για εκείνον παραμένει ο χρόνος φόρτισης: «Υποδομές υπάρχουν αλλά η ώρα που χρειάζεται θέλει υπομονή. Αναγκάζεσαι να περιμένεις μέχρι και δύο ώρες», λέει.
Φορτίζει συνήθως στο σπίτι, όπου εγκατέστησε δικό του φορτιστή, ενώ χρησιμοποιεί και την υπηρεσία e-charge της ΑΗΚ. Ακολουθεί τις οδηγίες του κατασκευαστή να φορτίζει έως 80% την μπαταρία για προστασία της.
«Το μηνιαίο κόστος φόρτισης φτάνει περίπου τα €80, πολύ πιο κάτω από το κόστος καυσίμων που πλήρωνα και το οποίο άγγιζε τα €220 μηνιαίως».
Κατά την άποψή του, το επόμενο βήμα πρέπει να είναι περισσότερα σημεία γρήγορης φόρτισης και εταιρείες που να προσφέρουν λύσεις εγκατάστασης οικιακού φορτιστή μαζί με την αγορά του οχήματος.
Σημεία ανά 60 χιλιόμετρα
Η εικόνα αναμένεται να αλλάξει μετά και την ψήφιση του νέου Νόμου Περί Οργάνωσης της Αγοράς Υποδομών Επαναφόρτισης, που πέρασε από την ολομέλεια της Βουλής την περασμένη Πέμπτη κι ενσωματώνει τον ευρωπαϊκό Κανονισμό AFIR. Ο Κανονισμός θέτει δεσμευτικούς στόχους: Σημεία γρήγορης φόρτισης ανά 60 χλμ. στο δίκτυο αυτοκινητόδρομων, κάλυψη των αστικών κόμβων και αυστηρή αδειοδότηση -με δυνατότητα επιβολής διοικητικών προστίμων σε όσους λειτουργούν φορτιστές χωρίς άδεια ή χωρίς να πληρούν τις τεχνικές προδιαγραφές.
Δεν πάει με... 1000
Παράλληλα, το σχέδιο «Ηλεκτροκίνηση με τα 1.000» προχωρά με πολύ αργούς ρυθμούς. Μέχρι στιγμής έχουν υπογραφεί 114 συμφωνίες με οικονομικούς φορείς για την εγκατάσταση 321 νέων σταθμών, μακριά από τον στόχο των 1.000.
Η Ηλεκτρομηχανολογική Υπηρεσία προγραμματίζει επιπλέον την εγκατάσταση 10 νέων σταθμών με:
• 1 ταχυφορτιστή DC 90 kW
• 1 φορτιστή AC 22 kW
σε σημεία όπως τα Γενικά Νοσοκομεία Λευκωσίας, Λεμεσού, Λάρνακας, Αμμοχώστου και Κυπερούντας, την Πλατεία Τροόδους, τον αρχαιολογικό χώρο Χοιροκοιτίας και μεγάλους σταθμούς λεωφορείων σε Πάφο και Πόλη Χρυσοχούς. Επιπλέον, στο πλαίσιο του AFIR, προγραμματίζεται η εγκατάσταση 13 ομάδων φορτιστών υψηλής ισχύος σε 11 κομβικές τοποθεσίες ανά την Κύπρο στα επόμενα δύο χρόνια.
Η αλήθεια για τις μπαταρίες
Ένας από τους μεγαλύτερους φόβους όσων σκέφτονται να αγοράσουν ηλεκτρικό αυτοκίνητο είναι η μπαταρία. «Και αν αρχίσει να πέφτει η αυτονομία;» «Και αν σε πέντε χρόνια δεν φορτίζει;» Είναι ερωτήματα που ακούγονται συνεχώς. Μια πρόσφατη μελέτη της αμερικανικής εταιρείας Recurrent, η οποία παρακολουθεί την πραγματική κατάσταση των μπαταριών σε χιλιάδες ηλεκτρικά οχήματα, δίνει μια πολύ πιο καθησυχαστική εικόνα.
Όπως διαπιστώθηκε, οι σύγχρονες μπαταρίες χάνουν μεν μερική αυτονομία συν τω χρόνω, όμως η απώλεια είναι μικρότερη απ’ όσο πιστεύεται. Υπάρχουν μοντέλα, για παράδειγμα, που παρουσίασαν σχεδόν μηδενική μείωση μετά την τριετία, ενώ άλλα διατήρησαν πάνω από το 96% της αρχικής αυτονομίας τους. Ακόμη και μάρκες που εμφάνισαν μεγαλύτερη πτώση παρέμειναν πάνω από το 90%.
Ο λόγος είναι ότι τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα πλέον ενσωματώνουν εξελιγμένα συστήματα προστασίας: Ένα μέρος της μπαταρίας μένει «κλειδωμένο» και ενεργοποιείται μόνο όταν χρειαστεί, ενώ οι ενημερώσεις λογισμικού ρυθμίζουν τον τρόπο που φρενάρει ή επιταχύνει το αυτοκίνητο, ώστε να μειώνονται οι καταπονήσεις. Οι ειδικοί σημειώνουν ότι η μεγαλύτερη πτώση στην αυτονομία συμβαίνει στα πρώτα χρόνια και στη συνέχεια η φθορά σταθεροποιείται. Με απλά λόγια, ο φόβος ότι ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο θα μείνει με μια «κουρασμένη» μπαταρία μετά από λίγα χρόνια δεν επιβεβαιώνεται. Η τεχνολογία έχει προχωρήσει τόσο ώστε τα περισσότερα οχήματα να διατηρούν μεγάλες αντοχές και προβλέψιμη λειτουργία για πολύ μεγάλο διάστημα.