Όταν η περίθαλψη γίνεται αγώνας δρόμου

• Σοβαρές καταγγελίες στην ΟΣΑΚ για ελλείψεις φαρμάκων, αναμονές, ακάλυπτες θεραπείες και δυσκολία πρόσβασης σε ψυχιατρική φροντίδα
Της Ελένης Κωνσταντίνου
Σοβαρά και διαχρονικά προβλήματα στο σύστημα υγείας αναδεικνύουν τα 47 παράπονα που δέχθηκε το Παρατηρητήριο της Ομοσπονδίας Συνδέσμων Ασθενών Κύπρου (ΟΣΑΚ) για τον μήνα Νοέμβριο 2025, τόσο εντός όσο και εκτός ΓεΣΥ. Τα στοιχεία που καταγράφονται σκιαγραφούν μια εικόνα συνεχούς πίεσης και ανασφάλειας για ασθενείς και οικογένειες, με προβλήματα που δεν αποτελούν μεμονωμένα περιστατικά, αλλά σοβαρές και επαναλαμβανόμενες παθογένειες του ευρύτερου συστήματος υγείας.
Κρίσιμα κενά σε φάρμακα και φροντίδα
Στην κορυφή των καταγγελιών βρίσκονται ζητήματα που αφορούν φάρμακα και θεραπείες, αλλά και την ποιότητα φροντίδας και εξυπηρέτησης σε δημόσια και ιδιωτικά νοσηλευτήρια. Ασθενείς αναφέρουν ελλείψεις φαρμακευτικών σκευασμάτων, καθυστερήσεις σε προεγκρίσεις, ακόμη και διακοπές κρίσιμων θεραπειών, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις καταγράφεται περιορισμένη πρόσβαση σε εξειδικευμένες ιατρικές παρεμβάσεις, ακόμη και για άτομα με σοβαρά ή χρόνια νοσήματα που απαιτούν σταθερή, μακροχρόνια και συστηματική παρακολούθηση.
Χωρίς κάρτα, με επιβάρυνση
Ιδιαίτερα έντονα είναι τα παράπονα από δικαιούχους της κάρτας νοσηλείας, κυρίως δημόσιους και πρώην δημόσιους υπαλλήλους, οι οποίοι μετά την κατάργησή της για συγκεκριμένες κατηγορίες καλούνται πλέον να πληρώνουν από την τσέπη τους φάρμακα και διατροφικά προϊόντα που προηγουμένως προμηθεύονταν δωρεάν από τα κρατικά φαρμακεία. Όπως επισημαίνουν, η επιβάρυνση αυτή έρχεται να προστεθεί στο ήδη αυξημένο κόστος ζωής, εντείνοντας περαιτέρω την οικονομική ανασφάλεια.
Δύσβατη η πρόσβαση σε ειδικούς
Παράλληλα, ασθενείς καταγγέλλουν μεγάλες καθυστερήσεις στην εξυπηρέτηση, πολύωρη αναμονή ακόμη και μετά από προγραμματισμένα ραντεβού, καθώς και σοβαρές δυσκολίες στην εξασφάλιση ραντεβού με ειδικούς ιατρούς. Τα προβλήματα εντοπίζονται κυρίως σε τομείς όπως η ψυχιατρική, η ογκολογία και η διατροφολογία, με τις ευάλωτες ομάδες —άτομα με άνοια, χρόνιους ασθενείς και άτομα με αναπηρία— να βιώνουν τις συνέπειες με ιδιαίτερη ένταση και συχνά χωρίς την αναγκαία υποστήριξη.
Όταν η θεραπεία δεν καλύπτεται
Επιπλέον, καταγράφονται παράπονα για υπηρεσίες που δεν καλύπτονται από το ΓεΣΥ, αλλά και για χρεώσεις εκτός ΓεΣΥ, οι οποίες σε αρκετές περιπτώσεις καθιστούν τη θεραπεία οικονομικά δυσπρόσιτη ή αναγκάζουν οικογένειες να αναβάλουν ή να περιορίσουν αναγκαίες παρεμβάσεις. Σημαντικές είναι και οι αναφορές για απορρίψεις αιτημάτων θεραπείας στο εξωτερικό, ακόμη και όταν δεν υπάρχει η αναγκαία εξειδίκευση εντός Κύπρου, γεγονός που προκαλεί έντονη ανησυχία και αίσθημα αδιεξόδου στους ασθενείς.
Από υπηρεσία σε υπηρεσία
Το Παρατηρητήριο της ΟΣΑΚ καταγράφει, επίσης, σοβαρές καταγγελίες για την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας. Μεταξύ άλλων αναφέρονται περιπτώσεις ιατρικής αμέλειας, απώλειας ιατρικών φακέλων, καθυστερήσεων σε κρίσιμα διαγνωστικά αποτελέσματα, αλλά και ανάρμοστη ή απαξιωτική συμπεριφορά επαγγελματιών υγείας προς ασθενείς και συγγενείς, γεγονότα που κλονίζουν την εμπιστοσύνη στο σύστημα.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση πολίτη που απευθύνθηκε στην ΟΣΑΚ δηλώνοντας αδυναμία να εξασφαλίσει ραντεβού με ψυχίατρο για τη μητέρα της, άτομο με άνοια, της οποίας η κατάσταση έχει επιδεινωθεί σημαντικά το τελευταίο διάστημα. Παρότι υπήρχε παραπεμπτικό από Προσωπικό Ιατρό, η οικογένεια μεταφερόταν από υπηρεσία σε υπηρεσία χωρίς σαφή καθοδήγηση, ενημέρωση ή λύση. Ραντεβού εξασφαλίστηκε τελικά μόνο μετά από έντονη διαμαρτυρία — γεγονός που, όπως επισημάνθηκε, δεν θα έπρεπε να αποτελεί προϋπόθεση για την έγκαιρη, ισότιμη και αξιοπρεπή εξυπηρέτηση των ασθενών.
Οικογένειες στα όριά τους
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί και το κόστος θεραπειών για παιδιά, το οποίο σε αρκετές περιπτώσεις λειτουργεί ως ανυπέρβλητο εμπόδιο για τις οικογένειες. Γονέας κατήγγειλε ότι τα δύο από τα τρία παιδιά του —δίδυμα— παρουσιάζουν σοβαρή καθυστέρηση λόγου και προβλήματα συμπεριφοράς, με τον παιδονευρολόγο να συστήνει λογοθεραπεία και εργοθεραπεία. Ωστόσο, μέσω του ΓεΣΥ καλύπτεται μόνο περιορισμένος αριθμός λογοθεραπειών, ενώ η εργοθεραπεία δεν καλύπτεται καθόλου, μεταφέροντας το οικονομικό βάρος αποκλειστικά στις οικογένειες. Όπως αναφέρει, το συνολικό κόστος είναι δυσβάσταχτο σε σχέση με το οικογενειακό εισόδημα και τα πάγια έξοδα.
Παρατεταμένες ελλείψεις
Τέλος, η ΟΣΑΚ επισημαίνει παρατεταμένες ελλείψεις φαρμάκων που αποτελούν βασική αγωγή για ασθενείς με ελκώδη κολίτιδα και νόσο του Crohn. Η έλλειψη αυτή, σύμφωνα με τις καταγγελίες, διαρκεί εδώ και μεγάλο χρονικό διάστημα, ενώ το διαθέσιμο γενόσημο δεν καλύπτει επαρκώς τις ανάγκες όλων των ασθενών, δημιουργώντας αβεβαιότητα και ανασφάλεια για τη συνέχεια της θεραπείας.
Ενθετάκι
Όταν το σύστημα αφήνει πίσω τους ευάλωτους
Η Κύπρος βρίσκεται μπροστά σε μια σοβαρή δημογραφική και υγειονομική πρόκληση, με τον πληθυσμό να γερνά ταχύτατα και το σύστημα φροντίδας να μην προσαρμόζεται στις αυξανόμενες ανάγκες. Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, την οποία παρουσίασε η εφημερίδα μας σε ρεπορτάζ με τίτλο «Ξεχασμένοι από το σύστημα οι ηλικιωμένοι και οι ευάλωτοι», αποτυπώνει με σαφήνεια τις δομικές αδυναμίες ενός κράτους που αφήνει πίσω του τους πιο ευάλωτους.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης, πάνω από ένας στους τρεις ηλικιωμένους στην Κύπρο χρειάζεται βοήθεια για βασικές καθημερινές ανάγκες, ποσοστό από τα υψηλότερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Παρ’ όλα αυτά, οι δημόσιες δαπάνες για μακροχρόνια φροντίδα παραμένουν εξαιρετικά χαμηλές, περιοριζόμενες στο 0,2% του ΑΕΠ, μεταφέροντας το βάρος στις οικογένειες και στους φροντιστές.
Η έκθεση αναδεικνύει ότι το ΓεΣΥ αποτέλεσε μια ιστορική μεταρρύθμιση, βελτιώνοντας την καθολική πρόσβαση στην υγεία. Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια το σύστημα παρουσιάζει σημάδια στασιμότητας, με ελλείψεις προσωπικού, υποστελέχωση νοσηλευτηρίων και σοβαρά προβλήματα στην κάλυψη αγροτικών περιοχών να παγιώνονται.
Παρά το γεγονός ότι η Κύπρος δαπανά ποσοστό του ΑΕΠ για την Υγεία υψηλότερο από τον μέσο όρο της ΕΕ, επενδύει ελάχιστα στην πρόληψη, διαθέτει περιορισμένο αριθμό νοσοκομειακών κλινών και εμφανίζει σημαντική υστέρηση σε νοσηλευτές. Τα δεδομένα δείχνουν ότι οι ανισότητες όχι μόνο δεν μειώνονται, αλλά διευρύνονται.